1.
Era przeddorosłości (dzieciństwo i dorastanie) - od poczęcia do
około 22
roku życia;
2.
Era wczesnej dorosłości (dojrzałości) - od 17
do 45
roku życia;
3.
Era średniej dorosłości (wieku średniego) - od 40
do 65
roku życia;
4.
Era późnej dorosłości - od 60
roku życia do końca życia
1.
Okres przejścia do wczesnej dorosłości - od 17
do 22 roku życia;
2.
Okres przejścia między wczesną a średnią erą dorosłości - od
40
do 45
roku życia: wkraczanie w wiek średni;
3.
Okres przejścia do późnej dorosłości - od 60
do 65
roku życia: wkraczanie w późną dorosłość.
WCZESNA
DOROSŁOŚĆ
1.
Okres
przejścia do wczesnej dorosłości
(od 17
do 22
roku życia)
-
zdobywanie niezależności;
-
opuszczanie domu rodzinnego i samodzielne zamieszkanie;
-
definiowanie swoich aspiracji, próby wcielania ich w życie;
-
zaręczanie się i narzeczeństwo.
d.c.
Wczesnej dorosłości
2.
Wstępowanie
w świat dorosłych
(debiut w świecie dorosłych) - od 22
do 29
roku życia
-
działalność zawodowa;
-
zawarcie małżeństwa i założenie rodziny;
-
utrzymanie rodziny;
-
zadania związane z indywidualnym
rozwojem:
A)
konfrontowanie z rzeczywistością swoich marzeń co do miejsca w
świecie dorosłych;
B)
próba tworzenia relacji między osobą doświadczoną (mentorem) a
niedoświadczoną;
-
tendencje konfliktowe: niezależność i autonomia kontra oczekiwania
społeczne co do zaangażowania się w życie społeczne.
d.c.
Wczesnej dorosłości
3.
Wejście
w lata trzydzieste
- od 29
do 33
roku życia
-
ocena dokonanych wyborów życiowych;
-
kryzys - gdy ocena jest negatywna.
4.
Kulminacja
wczesnej dorosłości
- od 33
do 40
roku życia (stabilizacja)
-
koncentracja na określonej formie aktywności;
-
dążenie do zwiększania swego autorytetu, niezależności i
samowystarczalności;
-
uniezależnianie się od społecznych nakazów i zakazów;
-
pozostawanie w zgodzie ze swoimi wartościami.
WIEK
ŚREDNI
1.
Okres
przejścia
- od 40
do 45
roku życia
-
dokonywanie ocen przeszłości;
-
przygotowanie się do przyszłości i do rozstania z erą wczesnej
dorosłości;
-
integrowanie przeciwstawnych tendencji: młody/stary,
destrukcyjny/twórczy, męski/kobiecy i przywiązany/izolowany.
2.
Wejście
w wiek średni
- od 45
do 50
roku życia (debiut)
-
osiągnięcie szczytu swoich możliwości;
-
świadomość swych dążeń i planów zawodowych, rodzinnych, stylu
spędzania wolnego czasu;
-
syndrom pustego gniazda.
d.c.
Średniej dorosłości
3.
Wkroczenie
w lata pięćdziesiąte
- od 50
do 56
roku życia
-
oszacowanie swoich osiągnięć;
-
podjęcie próby dokonywania zmian w niezadowalających dziedzinach
życia.
4.
Kulminacja
wieku średniego
- od 56
do 60
roku życia
-
okres wykorzystywania osiągnięć i zdobyczy (realizacja aspiracji z
lat czterdziestych - stanowiska, pozycje, role i zasoby)
RODZINA
-
Rola
ojca i rola matki w koncepcji miłości rodzicielskiej E.Fromma:
-
matka jako kapłanka domowego ogniska;
-
ojciec jako łącznik ze społeczeństwem i kulturą
-
miłość bezwarunkowa matki
-
miłość warunkowa ojca
-
sumienie matczyne
-
sumienie ojcowskie
STYLE
WYCHOWANIA W RODZINIE
-
Autokratyczny
-
Demokratyczny
-
Liberalny
-
Ciepły autokratyzm
Kryteria:
-
kto podejmuje decyzje;
-
kto wykonuje zadania;
-
kto ocenia i jak;
-
komu przypisuje się zasługi
DOMINACJA
Kontakt
agresywny kontakt uporczywie
korygujący
NADMIERNY NADMIERNA
DYSTANS KONCENTRACJA
Ucieczka
od kontakt zbyt bliski
Kontaktu
ULEGŁOŚĆ
MODEL
M. ZIEMSKIEJ
Odtrącająca
Nadmiernie
wymagająca
Akceptacja Uznanie
praw
Współdziałanie Rozumna
swoboda
Unikająca
Nadmiernie
chroniąca
Model
postaw rodzicielskich M.Ziemskiej
Średnia
dorosłość - w teorii E.Eriksona
GENERATYWNOŚĆ
/ STAGNACJA
Mężczyźni
i kobiety w średniej dorosłości -
są
w szczególnym stopniu skoncentrowani na dobrostanie
i rozwoju przyszłych pokoleń.
Poprzez
realizację planów życiowych – poczynając od rodzicielstwa a na
działalności politycznej kończąc - dorośli GENERUJĄ POZYTYWNE
DZIEDZICTWO dające w efekcie PRZEDŁUŻENIE
TRWANIA WŁASNEJ OSOBY.
Z
psychologicznego punktu widzenia GENERATYWNOŚĆ TO:
DOŚWIADCZANIE
WEWNĘTRZNEGO PRAGNIENIA LUB SKŁONNOŚCI;
ODPOWIEDNIE
DO WIEKU OCZEKIWANIE, WYMAGANIE
Z
punktu widzenia społeczeństwa (psychospołecznego) GENERATYWNOŚĆ
TO:
-
kluczowy
zasób,
który może zasilić różne instytucje społeczne i motywować do
działania na rzecz dobra publicznego.
Głównymi
obiektami
generatywnymi
dla rodziców jest ich własne potomstwo,
lub/i młodzi ludzie w najbliższym otoczeniu.
Ale
Generatywność
może odnosić się do społeczeństwa
jako całości
– np. misja generatywna Gandhiego odnosząca się do dobrostanu
ludzkości. Ale
uwaga!:
Gandhi zaniedbał
swą funkcję generatywną wobec swych dzieci!!!!
Sztuka
kompromisu między generatywnością rodzicielską a publiczną jest
ważnym problemem w historiach życia wybitnych ludzi, którzy
wywarli wpływ na transformacje w społeczeństwach.
-
Generatywność
może być także DOBREM
dla generatywnej osoby. Jest
świadectwem
dojrzałości
i współwystępuje wg Eriksona ze zdrowiem psychicznym i
dobrostanem. Jest też kluczowym
komponentem psychospołecznej adaptacji.
Indywidualne
różnice w uczuciach, postawach, w ekspresji generatywności mogą
wywodzić się, m.in.:
z
WIARY
W LUDZKOŚĆ
.
Trudno
wg Eriksona bez tej wiary lub przynajmniej
umiarkowanego
optymizmu
podejmować trud, na którego efekty można się nie doczekać.
Syndrom
Pustego Gniazda
to
specyficzny stosunek rodziców (zwłaszcza matek) wobec dorosłego
dziecka opuszczającego dom rodzinny,
wyrażający
się
dążeniem
do pozostawania w bliskości swego dziecka, utrzymywania z nim
relacji na znanych dotychczas zasadach, bez uwzględniania zmian,
jakie zaszły w życiu dziecka.
Wybrane
teorie pozwalające wyjaśnić występowanie Syndromu Pustego Gniazda
Koncepcja
struktury życia Daniela J.Levinsona
Wiek
średni (40 – 60 r.ż, a zwłaszcza okres wstępowania w wiek
średni
– 45 – 50 r.ż.) – mężczyźni niezadowoleni z aktywności
zawodowej zwracają się ku dzieciom, starają się zrekompensować
im swoją wieloletnią nieobecność; adresatem są dzieci
zabiegające właśnie o niezależność; brak odwzajemnienia uczuć
przez dzieci wywołuje frustrację – utożsamianą przez Levinsona
z Syndromem Pustego Gniazda.
Koncepcja
Roberta Pecka
Kryzysy
wieku średniego:
cenienie
mądrości versus
cenienie sił fizycznych; socjalizowanie się versus
seksualność
w stosunkach międzyludzkich; katektyczna
giętkość versus
katektyczne zubożenie; giętkość
umysłowa versus
umysłowa sztywność.
Katektyczna
giętkość
– zdolność do emocjonalnej elastyczności, poszukiwania nowych
osób, obszarów działania, idei w związku z występowaniem w wieku
średnim utraty bliskich, w tym, dorosłych dzieci podejmujących
samodzielne życie. Katektyczne
zubożenie
– trudność w znalezieniu nowych obiektów uczuć i dążeń po
utracie dotychczasowych obiektów miłości prowadzi do zubożenia
emocjonalnego – występuje Syndrom Pustego Gniazda.
ŚREDNIA
DOROSŁOŚĆ WEDŁUG TEORII ROGERA GOULDA
5
irracjonalnych przekonań typowych dla wieku średniego:
1.
BEZPIECZEŃSTWO MOŻE TRWAĆ WIECZNIE;
2.
ŚMIERĆ NIE MOŻE ZDARZYĆ SIĘ ANI MNIE, ANI MOIM BLISKIM;