1.ŹRÓDŁO PRAWA-DEFINICJA.

Termin źródło prawa nie jest jednoznaczny. Nadaje mu się różne znaczenia. Niekiedy uważa się, że źródłem prawa jest to, z czego można dowiedzieć się, jaka jest treść norm prawnych. Są to źródła poznania. Takimi źródłami poznania są organy urzędowe, w których ogłaszane są akty normatywne. U nas są to dzienniki urzędowe, o których wydawaniu stanowi ustawa z 20 lipca 2000r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych aktów prawnych.

Według innego ujęcia źródłem prawa jest sam akt, w którym zawarte są normy prawne. Tak rozumiane źródła prawa stanowią czynnik porządkujący normy prawne, ich wielką liczbę i wzajemny stosunek. Źródłem prawa jest więc forma, w której normy prawne powstają i są ogłaszane. Takie źródła prawa w porozumieniu formalnym, prawniczym są przedmiotem naszego zainteresowania.W każdym państwie istnieje więcej niż jeden rodzaj źródeł prawa, dlatego też wyłania się problem hierarchii źródeł prawa i ich systematyzacji. Występuje również materia ustawowa,która jest zastrzeżoną dziedziną życia dla uregulowania ze względu na jej wagę aktem wyższego rzędu.

2.CECHY CHARAKTERYSTYCZNE ŹRÓDEŁ PRAWA.

Cechami charakterystycznymi, a nierzadko swoistymi, źródeł prawa administracyjnego są:

Ich wielkość i różnorodność w sensie składników gatunkowych. Różnią się one pod tym względem zasadniczo od źródeł innych działów prawa. Tak np. całe prawo sądowe (prawo cywilne, karne i odpowiadające im prawo procesowe) mieści się w paru kodeksach, które są szczególnie opracowanymi ustawami, ponadto w orzeczeniach sądowych, systematycznie publikowanych i komentowanych. Do wyjątków można zaliczyć rozporządzenia ministerialne jako źródło prawa sądowego, regulujące na mocy szczególnego upoważnienia ustawy (delegacji ustawowej) jakiś fragment prawa cywilnego czy karnego. Inaczej jest w prawie administracyjnym. Tu występuje wielka różnorodność źródeł prawa, przy czym najliczniej reprezentowane są właśnie rozporządzenia. Organy administracji państwowej, głównie organy nazywane dotąd naczelnymi, a także organy centralne w obrębie prawa wewnętrznego, wydają wielką ilość różnorakich aktów prawnych, albo w oparciu o szczególną podstawę prawną albo tylko na podstawie normy kompetencyjnej. Te ostatnie były do niedawna nierzadko nazywane aktami samoistnymi, ale tylko wtedy, gdy wywodzono z nich prawa i obowiązki podmiotów zewnętrznych wobec administracji.

Wydawanie owych aktów normatywnych należy do organów administracji, jest ich działaniem systematycznym, określonym prawem i życiowo chyba niezbędnym, a zatem wchodzi w skład administracji w sensie przedmiotowym są więc te akty normatywne źródłami prawa i zarazem przejawami działania administracji. Prawo zatem, które normuje warunki, tryb itd. wydawania takich aktów normatywnych, ma niejako podwójny sens: bo normuje pewien fragment źródeł prawa (będący w tym zakresie porządkiem zamkniętym) i zarazem pewien fragment administracji w sensie przedmiotowym. Ustalenia powyższe nie są kontrowersyjne wobec faktu wprowadzenia w Konstytucji zamkniętego systemu źródeł prawa, ponieważ mamy do czynienia także z dziedziną prawa wew.

Prawo administracyjne nie jest jednolite w sensie wyróżnienia go jako działu. Otóż w nim samym, skutkiem wyróżnienia i regulowania pewnych przedmiotów szczególnych, dochodzi, jak gdyby, do dalszego podziału na niższym stopniu i wyodrębnieniu tzw. działów kompleksowych, które charakteryzują się jednoczesnym udziałem także norm z innych działów prawa (np. prawo ochrony środowiska, prawo budowlane).W prawie administracyjnym znane jest ( i stanowi jego część) prawo miejscowe, ustanawiane (w granicach ustaw) z powodu ewenementu lokalnego, tj. potrzeby takiej regulacji, która nie występuje jednocześnie na obszarze całego kraju.

W systemie źródeł prawa można wyróżnić pewne grupy źródeł. I tak przyjmując jako kryterium podziału pozycję organu stanowiącego prawo można wyodrębnić:

- źródła prawa stanowione przez centralne organy państwa

- źródła prawa stanowione przez organy terenowe.

Mówiąc o organach centralnych ma się na uwadze centralne organy władzy ustawodawczej (Sejm i Senat), jak i władzy wykonawczej – Prezydent RP, Rada Ministrów. Ministrowie i inne organy administracji centralnej, a gdy chodzi o organy terenowe – to organy rządowej administracji ogólnej i specjalnej (niezespolonej) oraz organy jednostek samorządu

terytorialnego.

3.DWA KRYTERIA PODZIAŁU ŹRÓDEŁ.

Z punktu widzenia źródła prawa można podzielić na:

- źródła prawa powszechnego obowiązującego (art. 87 Konstytucji)

- źródła prawa wewnętrznego (art. 93 Konstytucji)

Do źródeł prawa powszechnie obowiązującego zaliczyć należy akty zawierające generalne i abstrakcyjne normy, które tworzą, zmieniają lub uchylają prawa i obowiązki obywateli i osób prawnych. Ujmując krótko zawierają ogólnie obowiązujące uregulowania. Uregulowania te mogą dotyczyć obywateli i osób prawnych w ogóle bądź, oczywiście, określonych ich kategorii. Krąg adresatów norm prawnych zawartych w tych źródłach jest więc szeroki i dlatego należy je zaliczyć do źródeł prawa powszechnie obowiązującego.

Źródła prawa wewnętrznego tworzą odrębny układ norm prawnych, skierowanych nie do obywateli i osób prawnych w ogóle, ale regulujących tylko stosunki wewnątrz samego aparatu administracji publicznej, skierowanych do adresatów stanowiących ogniwa, części składowe tego aparatu jako takie i stąd poddanych odrębnych sankcjom. O charakterze przepisu prawnego nie decyduje jednak jego nazwa, lecz jego treść, charakter w jakim występuje adresat normy prawnej oraz charakter sankcji. Zdarzało się i może zdarzyć się, że pod nazwą przewidzianą dla przepisów wewnętrznych mieszczą się przepisy prawne zobowiązujące lub uprawniające obywateli, a więc przepisy prawa powszechnie obowiązującego. Chodzi jednak o ustalenie kryterium podziału przepisów prawnych, które pozwala dokonać podziału z punktu widzenia ich treści, a nie ze względu na formę.

4.KONSTYTUCJA -AKT PRZEWODNI.

– w hierarchii źródeł prawa administracyjnego konstytucja jest aktem normatywnym najwyższej rangi. Ustala podstawowe zasady ustroju politycznego i społeczno – gospodarczego państwa, strukturę i kompetencje naczelnych, centralnych i lokalnych organów państwa, a także zasady i treść stosunków między obywatelami i państwem. Konstytucja określa kompetencje Prezydenta RP, Rady Ministrów (Rządu), Prezesa Rady Ministrów oraz ustala pozycję ministrów i innych członków rządu oraz wojewodów i samorządu terytorialnego w systemie organizacji państwa. Przesądza ona o istnieniu samorządu terytorialnego.

W zakresie administracji publicznej konstytucja określa przede wszystkim ustrój organów administracji publicznej, a także innych podmiotów wykonujących zadania administracji publicznej. Konstytucja określa także zadania i kompetencje wymienionych wyżej organów i podmiotów. Formułuje podstawowe zasady i formy działania wskazanych organów i innych podmiotów. W szczególności wskazuje, jakie akty normatywne są źródłami prawa. Konstytucja kreuje zasady kontroli administracji publicznej, w tym zaś zakresie formułuje także zasady prawa administracyjnego. Konstytucyjne określenie wolności i prawa człowieka i obywatela stanowi zarazem określenie granic dozwolonej ingerencji administracji publicznej w sferze tych wolności i praw. Zasadnicze znaczenie ma tutaj konstytucyjna determinacja przesłanek, ze względu na które granice owej dopuszczalnej ingerencji mogą być

przekroczone przez ograniczenie w wyjątkowych przypadkach wolności i praw człowieka, gdy jest to konieczne dla bezpieczeństwa lub porządku publicznego dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te mogą być ustanawiane tylko w ustawie i nie mogą naruszać istoty wolności i praw człowieka i obywatela.Należy zauważyć, że ograniczenia ingerencji administracyjno-prawnej zawarte w Konstytucji mają zasadnicze znaczenie dla administracji publicznej, bowiem niemal cała aktywność administracji publicznej podejmowana jest zwykle na granicy konstytucyjnych praw i wolności człowieka i obywatela. Administracja publiczna nie ma bowiem własnych wolności i praw, a jedynie kompetencje, które umożliwiają jej podejmowanie działalności.

Jednocześnie z faktu, iż Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczpospolitej Polskiej, wynika, że postanowienia Konstytucji mają pierwszeństwo przed postanowieniami niższych aktów normatywnych w procesie stosowania prawa. Oznacza to, że organ stosujący uznając jednoczesną niejednolitość regulacji konstytucyjnej i regulacji prawnej poza konstytucyjnej stosuje regulację konstytucyjną, chyba że ta odsyła go w wyznaczonym zakresie bezpośrednio do regulacji ustawowej.

5.INNE AKTY NORMATYWNE.

A)Ustawa – kolejny akt normatywny po konstytucji znajdujący się w hierarchii systemu źródeł. W myśl art. 120 Konstytucji „Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja przewiduje inną większość.”

Sejm jest jedynym organem w naszym państwie, który ma prawo uchwalania ustaw.W demokratycznym państwie prawnym utawa stanowi formę i środek realizacji suwerennego rozstrzygania przez naród,za pośrednicywem swych przedstawicieli,spraw państwa.Zaś administracja publiczna może tylko wówczas legalnie działać, o ile jej działanie znajduje podstawy i uzasadnienie w obowiązujacych ustawach.Z powyższego załozenia wynikają dwie ważne dla administarcji zasady:

-zasada nadrzędności ustawy w systemie prawa, zgodnie z którą wszystkie inne źródła prawa muszą,być zgodne z ustawami,lecz również materialnie powinny służyć ich wykonywaniu,nawet wówczas,gdy tylko konkretyzują przepisy ustawowe

-zasada wyłączności ustawy(wyłącznie materii ustawowej),zgodnie z którą najważniejsze dla funkcjonowania państwa i jego organów oraz dla życia obywateli sprawy powinny być rozstrzygane wyłącznie w drodze ustawowej, a nie w drodze innych aktów normatywnych.

Nie ulega żadnej wątpliwości,że hierarchiczna budowa porządku prawnego zakłada,że ak niższej rangi nie może być sprzeczny z aktem wyższej rangi.Jeśli taka sprzeczność wystąpi to należy ją usunąć.Wynika stąd potrzeba badania konstytucyjności ustaw oraz zgodności aktów niższej rangi z aktami wyższej rangi,a zwłaszcza z ustawą.

B)Ratyfikowane umowy międzynarodowe – Konstytucja z 1997r. jest pierwszą konstytucją, która reguluje zagadnienia skuteczności norm prawa międzynarodowego w polskim prawie wewnętrznym, a więc również w prawie administracyjnym. O tej kwestii przesądzają art. 2 Konstytucji stanowiący, że Polska jest demokratycznym państwem prawnym oraz art. 9 według którego „Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego”.

Art. 87 ust. 1 Konstytucji zalicza ratyfikowane umowy międzynarodowe do źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Według art. 91 ust. 1 ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP, stanowi część krajowego, a więc wewnętrznego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.Z rozdziału III Konstytucji wynika, że spośród norm praw międzynarodowych tylko umowy ratyfikowane są źródłami powszechnie obowiązującego prawa i częścią krajowego porządku prawnego.

Ratyfikacja umów międzynarodowych należy do Prezydenta RP jako reprezentanta państwa w stosunkach zewnętrznych. Jednakże ratyfikacja niektórych umów międzynarodowych wymaga zgody wyrażonej w ustawie. Ten wymów odnosi się do umów międzynarodowych dotyczących:

- pokoju, sojuszu, układów politycznych lub układów wojskowych

- wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji

- członkostwa Rzeczpospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej

- znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym

- spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.

Według art. 91 ust. 2 Konstytucji umowa międzynarodowa ratyfikowana za zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.Istnieją umowy międzynarodowe zatwierdzane przez Radę Ministrów oraz umowy resortowe, które nie wymagają ratyfikacji. Konstytucja nie określa jednak stosunku umów nie ratyfikowanych do prawa wewnętrznego.

Ustawa z 14 kwietnia 2000r. o umowach międzynarodowych określa zasady oraz tryb zawierania, ratyfikowania, wykonywania, wypowiadania i zmian zakresu obowiązywania umów międzynarodowych, Ustawa ta wyróżnia:

a) umowy ratyfikowane

b) umowy nie podlegające ratyfikacji.

Umowy nie podlegające ratyfikacji zatwierdzenia przez Radę Ministrów; równoznaczne z zatwierdzeniem jest udzielenie przez Radę Ministrów zgody na podpisanie umowy międzynarodowej. Zgodę taką może uzyskać minister kierujący działem administracji rządowej właściwy do spraw, których dotyczy umowa międzynarodowa.

Konstytucja w art. 90 ust.1 dopuszcza przekazanie organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach.

Nastąpić to może na podstawie umowy międzynarodowej, której ratyfikacja wymaga szczególnego trybu określonego w art.90 ust.2-4. Dzięki temu można przystąpić do organizacji typu integracyjnego, takich jak Unia Europejska i przyjąć prawo w niej stosowane. Tak więc według konstytucji prawo organizacji międzynarodowej uzyskuje szczególną rangę, która polega na zapewnieniu mu pierwszeństwa przed ustawami, które są z nim sprzeczne.

C)Rozporządzenia – są źródłem prawa, będącym jednocześnie formą działania administracji. Im niższa jest pozycja organu stanowiącego ten akt w systemie organów administracji, tym bardziej bezpośrednia służy on wykonywaniu zadań administracyjnych. Rozporządzenia są przydatne wówczas, gdy administracja w celu wykonania ustawy musi lub może regulować nie tylko indywidualne sprawy, ale większą dokładnie nie określoną liczbę równorzędnych przypadków.

Rozporządzenia są aktami normatywnymi wydawanymi na podstawie upoważnień ustawowych przez organy władzy wykonawczej. Rozporządzenia jako źródła prawa stanowią przejaw prawodawstwa delegowanego, dekoncentracji prawotwórstwa. Wydawane są na podstawie upoważnień ustawowych o charakterze specjalnym bądź generalnym. W hierarchii źródeł prawa rozporządzenia zajmują pozycje niższą niż ustawa, chociaż podobnie jak ustawa zawierają normy prawne powszechnie obowiązujące.Upoważnienie do wydawania rozporządzeń dla władzy wykonawczej ma na celu odciążenie ustawodawcy parlamentarnego. Według zasady podziału władz stanowienie prawa należy do ustawodawcy parlamentarnego. Mimo „powodzi” ustaw ustawodawca ten we współczesnym państwie nie jest w stanie zaspokoić zapotrzebowania na regulację prawną, tym bardziej nadzwyczaj trudno sprostać byłoby temu zadaniu w okresie transformacji ustrojowej. Dlatego konstytucja stwarza ustawodawcy możliwość przeniesienia w części władzy prawodawczej na organy władzy wykonawczej, które wykorzystują przyznane im uprawnienia do stanowienia prawa przez wydawanie rozporządzeń.Rozporządzenie nie ma zastępować ustawy, lecz ją odciążyć od szczegółów technicznych, uregulowań zamiennych w czasie, postanowień ściśle fachowych o niewielkim znaczeniu politycznym. Z tych przyczyn rozporządzenie jest dla władzy wykonawczej niezbędne.Rozsądne zastosowanie instytucji rozporządzenia nie prowadzi do utraty władzy przez parlament; wręcz odwrotnie – przez jego odciążenie od politycznie nieistotnych szczegółów – pozwala mu poświęcić się z należytą uwagą istotnym rozstrzygnięciem o wadze politycznej.Obecnie do kręgu organów uprawnionych do wydawania rozporządzeń należą: Prezydent RP, Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, ministrowie kierujący działami administracji rządowej, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji oraz przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej.Rozporządzenie jest bardzo cennym instrumentem działania administracji, zwłaszcza w tych sferach działania, w których podmiot upoważnionym do wydania rozporządzeń pozostawia się znaczny obszar do regulacji tą droga. Dotyczy to zwłaszcza prawa administracyjnego, finansowego i socjalnego, w których dość ramowe ustawy uzupełniane są przepisami rozporządzeń, dzięki którym rząd uzyskuje możliwość kształtowania własnej polityki w tych dziedzinach.

D)Zarządzenia – są aktami normatywnymi nie mającymi waloru źródeł powszechnie obowiązującego prawa Rzeczpospolitej Polskiej. Mają one bowiem charakter wew. i obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu zarządzenia. Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Oznacza to, że ustawa powinna określać wyraźnie organ upoważniony do stanowienia aktów normatywnych w formie ustawy praw, wolności i obowiązków obywateli, nie mogą regulować spraw dotyczących prawną osób fizycznych i prawnych nie powiązanych z normodawcą szczególnym stosunkiem organizacyjnego podporządkowania. Zarządzenia nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów, które nie są organizacyjnie związane z normodawcą. Zarządzenia nie mogą ani zastępować aktów normatywnych o mocy powszechnej ani też modyfikować ich treści, sensu i znaczenia. Rygory stawiane zarządzeniom mają szczególne znaczenie w sytuacji, gdy przedmiot zarządzeń określony jest w aktach ustawowych w sposób ogólny. Zarządzenia mogą być wydawane przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów, ministrów, przewodniczących określonych w ustawach komitetów, państwowej, terenowe organy rządowej administracji zespolonej i niezespolonej oraz organy zakładów administracyjnych.

E)Uchwały – to z reguły akty normatywne kolegialnych organów administracji publicznej. Wśród tego typu aktów normatywnych wyróżnia się w szczególności uchwały Rady Ministrów, a poza uregulowaniem konstytucyjnym także uchwały kolegialnych centralnych organów

administracji publiczne, uchwały organów samorządu terytorialnego zaliczane do aktów prawa miejscowego, uchwały kolegialnych organów zakładów administracyjnych. Jedynie niektóre z wymienionych wyżej typów uchwał stanowią źródła powszechnie obowiązującego prawa Rzeczpospolitej Polskiej. Charakter taki mają np. uchwały organów samorządu terytorialnego kwalifikowane jako akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów. Nie mają charakteru źródeł powszechnie obowiązującego prawa Rzeczpospolitej Polskiej wydawane w sprawach indywidualnych uchwały Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

Większość uchwał to akty normatywne mające charakter wewnętrzny i obowiązujące tylko jednostki organizacyjne podległe organowi podejmującemu uchwałę. Przykładem są uchwały Rady Ministrów. Podejmowane są one dla wykonania prawnie określonych kompetencji. W tym przypadku uchwały podejmowane są dla wykonania konstytucyjnie i ustawowo określonych kompetencji Rady Ministrów. Powinno być wydawane w zakresie spraw nie należących do materii ustawowych, czyli spraw, które nie są regulowane ustawami i bez konieczności powoływania się na upoważnienie ustawy. Przedmiotem tych uchwał mogą być w szczególności sprawy kierownictwa wewnętrznego, sprawy polityki administracyjnej, to znaczy prawnie dozwolonego sposobu wykonywania aktów normatywnych powszechnie obowiązującego prawa. Samodzielność w kształtowaniu treści uchwał zawsze musi się mieścić w granicach konstytucji i ustaw i nie może tych granic przekraczać. Jeśli zważyć, że uchwały tego typu mogą wiązać jedynie tych adresatów, którzy są organizacyjnie lub służbowo podporządkowani organowi podejmującemu uchwałę, przedmiot uchwał nie może wykraczać poza kompetencje adresatów. Warunkiem wejścia w życie uchwał jest ogłoszenie w oficjalnym organie promulgacyjnym Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w dziennikach urzędowych ministerstw, w wojewódzkich dziennikach urzędowych, przez rozplakatowanie obwieszczeń w miejscach publicznych, w inny sposób miejscowy czy też zwyczajowo przyjęty, a także przez ogłoszenie w prasie, radiu czy telewizji.

Źródłami prawa administracyjnego będą także regulaminy,instrukcje,okólniki i wytyczne.Mają one charakter wewnętrzny i muszą być zgodne ze źródłami powszechnie obowiązującego prawa.Regulaminy określają wewnętrzną strukturę organizacyjną organu administracji oraz zasady organizacji pracy urzędów.Pozostałe zawierają zazwyczaj treść informacyjną lub interpersonalną przepisów prawa,a ich celem jest ujednolicenie działań administracji publicznej.Inny nieco charakter mają statuty.Niektóre bowiem mają one charakter źródeł powszechnie obowiazującego prawa,np.ststuty gminy,a niekiedy są źródłem wewnętrznego,np.statut urzędu wojewódzkiego.

6.Prawo Wspólnotowe.

Od czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej,a miało to miejsce 1maja 2004r.,do polskiego systemu źródeł prawa należy również prawo europejskie,które jest stosowane we wszystkich państwach członkowskich jednolicie.Można wymienić dwie doktryny,które dotyczą tego jakie relacje zachodzą między prawem wspólnotowym ,a prawem wewnętrznym:

-zgodnie z tzw.doktryną pierwszeństwa prawa wspólnotowego,w razie sprzeczności przepisów tego prawa z prawem wew.,zawsze decyduje przepis prawa wspólnotowego(unijnego).W razie takiej sprzeczności,organ państwowy stosujący prawo powinien odmówić zastosowania normy prawa krajowego.Dotyczy to rownież według orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości również organów administracyjnych co może być dyskusyjne,gdyż organy te nie mogą odmówić zastosowania normy,nawet gdy jest ona sprzeczna z Konstytucją.

-z kolei według tw. doktryny bezpośredniego skutku prawa wspólnotowego,przepisy prawa wspólnotowego przyznają obywatelom Unii Europejskiej prawa podmiotowe,które powinny być chronione przez sądy państw członkowskich.

Poza wymienionymi powyżej dwiema doktrynami ,Europejski Trybunał Sprawiedliwości żąda od organów administracyjnych każdego państwa członkowskiego należytej efektywności.Oznacza to,że organy te są zobligowane do zwracania uwagi na przepisy prawa unijnego,nawet wówczas gdy prawo wewnętrzne wyczerpująco reguluje daną dziedzinę.Poza tym wykładnia stosowanych ustaw powinna zapewniać zgodność prawa krajowego z prawem wspólnotowym.Jeżeli chodzi o całe prawo wspólnotowe (unijne) to można je podzielić na :

-prawo pierwotne-do którego zalicza się przede wszystkim traktaty o ustanowieniu Wspólnot Europejskich,traktat o Unii Europejskiej z Maastricht,umowy akcesyjne,aneksy i protokoły do traktatów oraz ogólne zasady prawa.Do prawa wtórnego zaliczamy

rozporządzenia,dyrektywy,decyzje zalecenia i opinie.Rozporządzenie ma zasięg ogólny,wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich.Dyrektywa również wiąże każde państwo członkowskie, do którego jest kierowana,pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru form i środków.Decyzje mają charakter indywidualny zaś zalecenia i opinie nie mają mocy wiążącej.Jeżeli umowa międzynarodowa UE lub umowa mieszana przewiduje stworzenie organów kolegialnych,składających się z przedstawicieli umawiających się stron,zdolnych do podejmowania uchwał wiążących strony,uchwały takie są,również traktowane jako źródło prawa wspólnotowego(dotyczy to w szczególności uchwał rad stowarzyszenia). Traktat Lizboński wszedł w życie 1.12.2009r.( w Rzeczpospolitej Polskiej obowiązuje od chwili ogłoszenia w Dzienniku Ustaw od dnia 2.12.2009r.)reformuje Unię Europejską,a ogólnie mówiąc w traktacie nacisk położono na potrzebę modernizacji i reform. Podkreślono, że UE musi stać się bardziej demokratyczna i spełniać oczekiwania współczesnego społeczeństwa europejskiego w zakresie wysokich standardów rozliczalności, otwartości, przejrzystości i zaangażowania, powinna także funkcjonować skuteczniej i być w stanie stawić czoła globalnym wyzwaniom współczesnego świata, takim jak zmiany klimatyczne, bezpieczeństwo i zrównoważony rozwój.

Tak jak przewidywał traktat konstytucyjny, Unii Europejskiej została nadana osobowość prawna; zlikwidowana została Wspólnota Europejska, jej następcą prawnym jest Unia. W związku z tym nazwa TWE została zmieniona na Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Zniesiony został także system filarowy, jednak pewne odrębności dawnego II i III filaru zostały zachowane. Kompetencje Unii w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa zostały poszerzone, chociaż Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie sprawuje jurysdykcji w tym obszarze. W wyniku przyjęcia traktatu nastąpił podział kompetencji na trzy obszary: zarezerwowany wyłącznie dla Unii (unia celna, reguły konkurencji, polityka pieniężna w strefie euro, zachowanie morskich zasobów biologicznych, wspólna polityka handlowa, umowy międzynarodowe zawierane przez Unię), obszar współdzielony, gdzie prawo Unii nadal jest nadrzędne nad prawem państw członkowskich, ale obszary nieregulowane prawem unijnym i obszary, z których zrezygnowała Unia, np. poprzez wycofanie dyrektyw, pozostają pod kontrolą prawa krajowego, oraz obszar, nad którym wyłączną władzę i pierwszeństwo ma prawo krajów członkowskich. Do traktatu dołączono liczne wyłączenia i uszczegółowienia kompetencji w obszarach polityk współdzielonych, w tym Karty Praw Podstawowych(Polska i Wielka Brytania nie zaakceptowały Karty).Usunięte zostały wszelkie postanowienia sugerujące państwowość Unii Europejskiej, takie jak nazwa "konstytucja" czy też artykuły o symbolach Unii (flaga, hymn, dewiza). Zrezygnowano również z nowego nazewnictwa aktów prawnych (ustawa, ustawa ramowa) na rzecz dotychczasowych nazw (rozporządzenie, dyrektywa).Na mocy traktatu obywatele po raz pierwszy zyskali prawo (pośredniej) inicjatywy w sprawie uchwalenia nowego prawa UE. Traktat głosi, że jeśli uda się zebrać podpisy miliona obywateli ze znacznej liczby państw członkowskich, mogą poprosić Komisję Europejską o przedstawienie projektu w jakiejś sprawie.

Traktat lizboński zreorganizował instytucje sądownicze Unii Europejskiej. Odrębne dotychczas instytucje Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, Sadu Pierwszej Instancji i Sądu do spraw Służby Publicznej zostały połączone w Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w którego skład wchodzą trzy organy sądownicze: Trybunał Sprawiedliwości, Sąd i Sąd do Spraw Służby Publicznej.Tak więc trzy podstawowe założenia traktatu to: skuteczniejszy proces decyzyjny, więcej demokracji dzięki wzmocnieniu roli Parlamentu Europejskiego i parlamentów narodowych oraz większa spójność działań zewnętrznych.

7.Podsumowanie

Podsumowując źródła polskiego prawa administracyjnego można podzielić na źródła powszechnie obowiązujace i źródła wewnętrznie obowiązujące.Obowiązująca Konstytucja z roku 1997 do źródeł powszechnie obowiązujących zalicza konstytucję,ustawy,ratyfikowane umowy międzynarodowe,rozporządzeniaoraz akty prawa miejscowego(z zastrzeżeniem,że obowiązują one tylko na obszarze działania organów,które je ustanowiły).Natomist do źródła prawa wewnętrznie obowiązującego Konstytucja wymienia uchwały i zarządzenia Rady Ministrów.Należy przy tym podkreślić,że o ile katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego jest w zasadzie zamknięty i nie może być rozszerzony to katalog źródeł

prawa wewnętrznie obowiązującego jest otwarty i istnieją również inne akty prawne wewnętrznie obowiązujące nie wymienione w Konstytucji (okólniki,zalecenia itp.) Ponadto źródłami powszechnie obowiązującego prawa są przepisy stanowione przez Unię Europejską i zobowiązujących nas jako członków Unii.Kwestią kontrowersyjną jest czy w Polsce do źródeł prawa należy prawo zwyczajowe.Konstytucja nie zalicza prawa zwyczajowego do źródeł prawa.W doktrynie polskiego prawa konstytucyjnego przyjmuje się ,że Konstytucja wymienia jedynie katalog źródeł prawa stanowionego i nie wyklucza istnienia obok prawa stanowionego prawa zwyczajowego;prawo to jednak nie może stanowić podstawy decyzji organów państwowych wobec obywateli.Jedynie w tym przypadku,gdy przepis prawa odwołuje się do zwyczajów,to mają one znaczenie prawne,stają się z mocy przepisu prawa faktami o doniosłości prawnej.Natomiast obowiązek stosowania Polskiej Normy wprowadzone przez ministrów w sprawach należących do zakresu ich działania,zwłaszcza gdy dotyczy ona ochrony życia,zdrowia,mienia,bezpieczeństwa pracy i użytkowania,ochrony środowiska bądź wyrobów zamawianych przez organy państwowe ma wszelkie cechy źródeł prawa,szczególnie jeżeli normy te zostają powołane w ustawach.Jeśli chodzi o orzecznictwo,to zarówno orzeczenia organów administracji,jak i orzeczenia sądowe nie są źródłami prawa administracyjnego,nie tworzą one prawa.Orzecznictwo administracyjne i sądowe w sprawach administracyjnych ma jednak znaczenie dla wykładni przepisów prawa administracyjnego i stosowania tych przepisów w praktyce administracyjnej.Szczególne znaczenie ma w tym zakresie orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego(NSA)i Sądu Najwyższego.

8.BIBLIOGRAFIA:

-Ochendowski E.,Prawo Administracyjne-część ogólna,TNOiK Dom Organizatora-Toruń2005r.

-Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej

-Wolna Encyklopedia,,Wikipedia; http;//pl.wikipedia

-Paweł Sarnecki (red.),Prawo konstytucyjne RP,wyd.V,Warszawa 2004r.

-Jan Boć-,,Prawo Administracyjne''