^{Zaburzenia psychotyczne inne}

niż schizofrenia

Katedra i Klinika Psychiatrii

Pomorskiego Uniwersytetu

Medycznego

_{Rodzaje zaburzeń}

^Psychotyczne

 Schizofrenia

 Zaburzenia schizoafektywne

 Uporczywe zaburzenia urojeniowe

 Ostre i przemijające

zaburzenia psychotyczne

 Indukowane zaburzenie urojeniowe

 Ciężkie epizody manii i

depresji (także z objawami

psychotycznymi).

^{Niepsychotyczne}

 Zaburzenia lękowe

(tzw. nerwice)

 Zaburzenia osobowości

 Uzależnienia od substancji

 Zaburzenia adaptacyjne

 Zaburzenia psychosomatyczne

_{Klasyfikacja ICD-10}

^{ psychotyczny – czyli taki, w którym występują}

omamy, urojenia lub niektóre inne nieprawidłowości zachowania jak znaczne pobudzenie lub podwyższona aktywność, wyraźne spowolnienie ruchowe lub zachowania katatoniczne.

_Psychozy

^{ Endogenne}

Etiologia nieustalona, związana prawdopodobnie

z występowaniem wrodzonych defektów czynności oun pochodzenia metabolicznego

^{ Egzogenne}

Etiologia jest związana

z wpływem czynników egzogennych czyli zewnętrznych

_{Zaburzenia psychotyczne inne niż}

_{schizofrenia wg ICD 10.}

^{- F 21 Zaburzenie typu schizofrenii (schizotypowe)}

- F 22 Uporczywe (utrwalone zaburzenia urojeniowe)

- F 23 Ostre i przemijające zaburzenia psychotyczne:

_{a/ ostre wielopostaciowe zaburzenie psychotyczne bez objawów}

^schizofrenii

b/ ostre wielopostaciowe zaburzenie psychotyczne z objawami schizofrenii

c/ ostre zaburzenie psychotyczne podobne do schizofrenii

d/ inne ostre zaburzenie psychotyczne z przewagą urojeń

_{Zaburzenia psychotyczne inne niż}

_{schizofrenia wg ICD 10.}

^{- F 24 Indukowane zaburzenie urojeniowe}

- F 25 Zaburzenia schizoafektywne:

a/ typ maniakalny b/ typ depresyjny c/ typ mieszany

- F 28 Inne nieorganiczne zaburzenia psychotyczne

- F 29 nieokreślona psychoza nieorganiczna

_{Urojenia- podstawowe komponenty}

 Warstwa kognitywna

- Człowiek wie że tak jest

 Warstwa afektywna

- Odczuwanie emocji z nimi związanych

 Warstwa behawioralna

- Ukierunkowują działanie

_{Urojenia cd.:}

 Warstwa powierzchowna: związana z czynnikami

historyczno- kulturowymi

 Warstwa głęboka zawiera ponadczasowe i uniwersalne problemy człowieka: lęki, wyrzuty sumienia, brak akceptacji siebie, zachwianie tożsamości

_{Urojenia cd.:}

^{ Według hipotezy Ziglera i Levine zakładano iż}

urojenia występują u osób z wyższym poziomem

rozwoju- późniejszy rozwój zaburzeń, co ma związek

z koniecznością występowania dojrzałej psychiki

 Omamy związane są z niższym poziomem rozwoju

(bliskie wyobrażeniom ejdetycznym, marzeniom)

Uporczywe zaburzenia urojeniowe

_{(paranoja prawdziwa)}

^{ początek w wieku średnim ( 40- 45 lat)}

 pojedyncze albo zespół powiązanych ze sobą urojeń (prześladowcze, hipochondryczne, wielkościowe, pieniacze, zazdrości), które zwykle są trwałe i utrzymują się przez całe życie

 struktura osobowości nienaruszona

 czas trwania: co najmniej 3 miesiące.

Uwaga: w typowym obrazie klinicznym nie stwierdza się występowania omamów

Uporczywe zaburzenia urojeniowe

(paranoja prawdziwa)

 brak wyraźnych zaburzeń afektywnych w okresie obecności urojeń

 brak objawów typowo schizofrenicznych:

- formalne zaburzenia myślenia,

- niedostosowany afekt,

- objawy pierwszorzędowe,

 brak organicznych wykładników uszkodzenia OUN

_{Typy paranoi:}

	Prześladowcza.
	Ksobna.
	Hipochondryczna.
	Pasożytnicza.
	Zazdrości.
	Pieniacza.
	Wynalazcza, genealogiczna, erotyczna,	posłannictwa
	religijnego, reformatorska.
	Głuchych i głuchoniemych.

_{Reakcje paranoiczne}

^{ Następstwo niekorzystnej sytuacji (utrata bliskiej osoby,}

katastrofa, klęska, własne kalectwo, niepowodzenie).

 Obraz kliniczny podobny do paranoi, treść urojeń mniej lub bardziej związana z sytuacją.

 Na ogół czas trwania do 3 miesięcy.

 Predyspozycja u ludzi z cechami osobowości: podejrzliwość, nieufność, brak pewności siebie, silna potrzeba kontroli otoczenia.

_{Reakcje paranoiczne}

 Paranoja imigrantów

^{ Paranoja głuchoniemych}

^{ Paranoja udzielona (zaburzenia indukowane)}

_{Indukowane zaburzenia urojeniowe}

^{ U osoby ( osób) rozwija się urojenie lub system urojeniowy}

początkowo występujący u innej osoby.

 Między tymi osobami zachodzi niezwykle bliski, wzajemny związek oraz względna izolacja od innych ludzi.

 Osoba ta nie podzielała urojeniowych przekonań przed wejściem w kontakt z tą drugą osobą ani nie chorowała wcześniej na jakiekolwiek inne zaburzenia psychotyczne.

_{Ostre i przemijające zaburzenia psychotyczne}

^{ Heterogenna grupa zaburzeń psychotycznych.}

 Początek: do dwóch tygodni od wystąpienia pierwszego objawu rozwija się zespół objawów (urojenia, omamy, złudzenia, zaburzenia zachowania).

 Objawy mijają bez śladu w ciągu kilku dni, tygodni lub

miesięcy.

 Kryteria wykluczające: nie mogą występować organiczne zaburzenia psychiczne ani poważne zakłócenia metaboliczne wpływające na OUN.

Zaburzenie schizotypowe

_{(typu schizofrenii)}

^SPEKTRUM

osobowość schizoidalna zaburzenie schizotypowe schizofrenia

Zaburzenie schizotypowe

(typu schizofrenii)

Schizotaksja- koncepcja stworzona przez Meehla

Zakładała istnienie hipotetycznej cechy genotypowej która

w zależności od działania czynników środowiskowych powodowała podatność do wystąpienia schizotypii lub schizofrenii

Zaburzenie schizotypowe

_{(typu schizofrenii)}

^{ ekscentryczne zachowania i wygląd,}

 nieprawidłowości myślenia i afektu,

 słaby kontakt emocjonalny z innymi,

 skłonność do wycofywania się

 dziwne przekonania i magiczne myślenie,

 podejrzliwość, nastawienie ksobne,

 ruminacje, często o treściach dysmorfofobicznej, seksualnej,

agresywnej.

Zaburzenie schizotypowe

(typu schizofrenii)

 są one traktowane jako zaburzenia niepsychotyczne

 współistnieją często z cechami osobowości schizoidalnej, paranoicznej, a także (w mniejszym stopniu) lękliwej i bordeline

 ponad połowa osób z zaburzeniem schizotypowym przebyła

epizod afektywny

Zaburzenie schizotypowe

wymiary:

 Wymiar pozytywny- niezwykłość interpretacji i percepcji, niejasność myślenia i nieufność

 Wymiar negatywny- społeczne wycofanie, lękliwość, trudny kontakt, ograniczenie reakcji, nieufność

 Wymiar dezorganizacji- dziwaczne wypowiedzi i zachowanie

Zaburzenia schizotypowe, leczenie:

 Psychoterapia

 Terapia społeczna (działania podtrzymujące oparcie społeczne

np. w rodzinie, poprawa umiejętności społecznych np. z radzeniem sobie z poziomem wzbudzenia w sytuacjach stresogennych)

 Farmakoterapia (LPP, normotymiki, leki przeciwdepresyjne)

 grupa psychoz o niejednolitej pozycji nozologicznej

 jednoczesne lub zrównoważone ilościowo występowanie objawów typowych dla chorób afektywnych i schizofrenii

 przebieg okresowy w postaci nawrotów o podobnym lub naprzemiennym charakterze przedzielonych okresami względnie dobrej remisji

^{ objawy schizofrenii i zaburzeń nastroju występują w}

porównywalnym nasileniu i zwykle jednocześnie lub co najwyżej w ciągu kilku dni po sobie

 struktura osobowości i funkcjonowanie (w porównaniu do schizofrenii) względnie dobrze zachowane

^{ PŁEĆ - częściej kobiety}

 WIEK ZACHOROWANIA - niższy niż w chorobach afektywnych, wyższy/ równy wiekowi dla schizofrenii

 Wyższa częstość czynników wyzwalających niż w schizofrenii

_{ RYZYKO SAMOBÓJSTA - podobne do ryzyka w chorobach}

^afektywnych

 HETEROTYPOWE OBCIĄŻENIE RODZINNE - zarówno choroby afektywne jak i schi u krewnych pacjentów

 ZEJŚCIE - korzystniejsze niż w schizofrenii (znacznie rzadziej objawy rezydualne), mniej korzystne niż w CHAD. objawy schizofrenii i zaburzeń nastroju występują w porównywalnym nasileniu i zwykle jednocześnie lub co najwyżej w ciągu kilku

^{dni po sobie}

Czynniki prognostyczne pogarszające rokowanie:

 przewaga lub trwałość objawów psychotycznych

 nieprawidłowe funkcjonowanie przed chorobowe

 zmieniona osobowość

 brak czynników reaktywnych wyzwalających zachorowanie

 objawy rezydualne, epizody mieszane

 przebieg wielopostaciowy przeważa nad jednopostaciowym

 średnio chorzy są 6-7 razy hospitalizowani w trakcie trwania choroby

 Zejście:

- pełne poprawy do 80%

- obecność przewlekłych objawów psychotycznych do 30%

_{Zab. schizoafektywne, leczenie:}

 Epizody schizoafektywne z przewaga obj. psychotycznych lub maniakalnych- tłumiące LPP (głównie klasyczne z powodu

silnego działania tłumiącego)

 Epizody maniakalne bliższe zaburzeniom afektywnym- leki normotymiczne w skojarzeniu z LPP, w razie nieskuteczności klozapina

_{Zab. schizoafektywne, leczenie:}

 Epizody depresyjne wymagają zastosowanie tymoneuroleptyków lub neuroleptyków nie działających depresjonogennie

 W sytuacji depresji zbliżonej do zab. afektywnych do zastosowania leków p/depresyjnych

Parafrenia - kategoria obecnie nie jest

_rozpoznawana

^{ późny wiek zachorowania (około 60 r.ż.)}

 częściej u kobiet

 względnie uporządkowany i powiązany logicznie system urojeń ( najczęściej prześladowcze lub wielkościowe)

 omamy (słuchowe, węchowe, dotykowe)

 zazwyczaj nienaruszona struktura osobowości

 działania motywowane urojeniami lub omamami zwykle konsekwentne ale mało aktywne

_{Parafrenia cechy:}

 Częste występowanie zaburzeń afektywnych (głównie

depresja)

 Niewystępowanie wyraźnej zmiany osobowości (autyzm,

niedostosowanie, ambiwalencja)

 Najczęściej przebieg przewlekły lub przewlekający się z

okresową aktywizacją treści wytwórczych

 Paratymiczne lub hipotymiczne wysycenie urojeń

 Zespół systematyczny

 Zespół ekspansywny

 Zespół konfabulacyjny

 Zespół fantastyczny

^{ Zespół systematyczny-dominuje powolny, stopniowy}

rozwój usystematyzowanych urojeń i omamów

 Zespół ekspansywny-dominuje aktywnośc ekspansywna z nastawieniem wielkościowym ( erotycznym, mistycznym) i wzmożeniem nastroju

^{ Zespół konfabulacyjny- dominują liczne}

zafałszowania(urojeniowe) pamięci, treści dotyczą

niecodziennych mało realnych wydarzeń, przygód,

podróży o zabarwieniu wielkościowym

^{ Zespół fantastyczny- dominują liczne, fantastyczne,}

absurdalne, dereistyczne doznania omamowe oraz

pomysły i interpretacje urojeniowe

Organiczne zaburzenia psychiczne

_{(na podłożu somatycznym)}

^{Obraz kliniczny:}

 Organiczne zaburzenia urojeniowe ( utrzymujące się

lub nawracające urojenia, którym mogą towarzyszyć

omamy; mogą być podobne do schizofrenii)

 Halucynoza organiczna

 Organiczne zaburzenia katatoniczne

 Organiczne zaburzenia nastroju ( maniakalne, dwubiegunowe, depresyjne, afektywne mieszane)

Psychozy egzogenne

(dawna nazwa zaburzeń organicznych)

 według Bonhoeffera są ostrą reakcją na czynniki szkodliwe działające z zewnątrz, ale nie czynniki psychologiczne (wtedy jest to psychoza reaktywna)

 reakcje na różne czynniki szkodliwe mogą być

jednakowe i nie zależą od rodzaju czynnika

 każda choroba somatyczna o ciężkim przebiegu, przy

zaistnieniu określonych warunków, może

doprowadzić do zaburzeń psychotycznych

_{Czynniki organiczne wewnątrzczaszkowe}

^{ zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych}

 napady padaczkowe i stany ponapadowe

 krwotoki wewnątrzczaszkowe

 guzy oun

 urazy mózgu

 choroby zanikowe, zwyrodnieniowe itp.

_{Czynniki organiczne zewnątrzczaszkowe}

^{ zaburzenia endokrynologiczne (niedoczynność tarczycy,}

niedoczynność i nadczynność kory nadnerczy,

 infekcje, stany septyczne,

 niewydolności wątroby, nerek, układu krążenia

 choroby metaboliczne: ch. Wilsona, ostra przerywana porfiria,

 zaburzenia metaboliczne (stany niedożywienia, niedotlenienia,

niedobory elektrolitowe, awitaminozy)

 choroby układowe: toczeń układowy, sklerodernmia,

 leki (anksjolityki, nasenne, antycholinergiczne, p/drgawkowe, p/nadciśnieniowe, salicylany, sterydy, p/parkinsonowskie, glikozydy nasercowe,cymetydyna)

 alkohol i narkotyki

 zatrucia metalami ciężkimi, tlenkiem węgla, i in.

_{Psychozy egzogenne- podział}

^{1/ Zaburzenia świadomości – jeśli}

czynnik zadziała w sposób ostry

 ilościowe

 jakościowe

_{Psychozy egzogenne- podział c.d.}

^{2. Inne zespoły psychopatologiczne- jeśli}

czynnik działa przewlekle:

 halucynoza

 zespół urojeniowy

 zespół paranoidalny

 zespół depresyjny, maniakalny

 zespół katatoniczny

 zespół otępienny, amnestyczny

_{Leczenie psychoz egzogennych}

^{ Konieczność leczenia przyczynowego- leczenie w}

oddziałach niepsychiatrycznych

 Leczenie objawowe:

o Zabezpieczenie fizyczne chorego (jeśli jest to

konieczne)

o Uspokojenie chorego (farmakologiczne)

obniżenie poziomu lęku

o Leczenie zespołów psychotycznych, jeśli

leczenie przyczynowe nie przyniosło rezultatu

(leki p/depresyjne, neuroleptyki, anksjolityki)

Dziękuję za uwagę