Umowa o pracę a “umowy śmieciowe”

Najczęstszą formą zawierania umowy pracownika z pracodawcą jest umowa zlecenie lub umowa o dzieło. W odróżnieniu od pełnego etatu i obowiązku ośmiogodzinnej pracy, umowy te pozwalają na zdecydowanie większą niezależność pracownika. Często osoby zatrudnione w ramach umowy o dzieło / zlecenie otrzymują wyższe wynagrodzenie za wykonywaną pracę, niż osoby zatrudnione na tym samym stanowisku na umowę o pracę na czas nieokreślony. Wszystko dlatego, że firma zazwyczaj nie opłaca składek na ZUS, które w przypadku pracownika pełnoetatowego wynoszą 48% miesięcznej pensji.

Jeśli umowa zawierana jest na okres krótszy niż 15 dni, a przerwy między kolejnymi umowami są dłuższe niż 60 dni, nie ma obowiązku opłacania składek na ZUS.

Jeżeli natomiast podpisaliśmy umowę na co najmniej 15 dni lub przerwa między krótkimi umowami (7, 8 dni) była krótsza niż 60 dni, to zarówno my, jak i pracodawca musimy oddać do ZUS po 20 % dochodu z umowy (dla nas oznacza to, że od wynagrodzenia odliczymy nie tylko podatek, ale także składkę). Z dniem wysłania pierwszej wpłaty możemy już korzystać z bezpłatnej służby zdrowia. Natomiast uprawnień do świadczeń ZUS (zasiłek chorobowy, powypadkowy, emerytura) nabywamy dopiero po trwającym przynajmniej 6 miesięcy okresie ubezpieczenia.

O ile umowa zlecenie może dotyczyć składek emerytalnych, rentowych i zdrowotnych, a także w niektórych wypadkach składek wypadkowych i chorobowych, o tyle w przypadku umowy o dzieło każda składka może zostać pominięta.

Minusem jest również brak prawa do płatnego urlopu wypoczynkowego.

Umowy o dzieło/zlecenie dotyczą konkretnego zlecenia jakie powierzył nam pracodawca (np. remont mieszkania, napisanie artykułu, przetłumaczenie tekstu czy stworzenie projektu wnętrza). Umowa o dzieło dotyczy konkretnego zadania, które od początku do końca wykonuje zleceniobiorca. Natomiast umowa zlecenie dotyczy pracy sezonowej, okresowej lub też pracownik jest zatrudniony na pół etatu. W praktyce jednak często pracodawcy zatrudniają w ramach umowy zlecenie osoby będące na pełnym etacie.

Obie formy muszą zawierać w treści oczekiwania zleceniodawcy, termin ukończenia zlecenia oraz wynagrodzenie zleceniobiorcy.

Najczęściej taką formę zatrudnienia wybierają osoby będące na etacie i szukające dodatkowego źródła dochodów, osoby wykonujące tzw. wolny zawód, młode matki pracujące zdalnie, artyści, robotnicy budowlani, emeryci i renciści.

Należy pamiętać, że od dochodów z umowy o dzieło również płacony jest podatek. Naliczany jest według tych samych zasad, co z tytułu umowy o pracę. Podatnikowi przysługują również te same ulgi, co w przypadku umowy o pracę, poza tymi na zakup narzędzi lub pomocy.

Umowa zlecenie

Umowa zlecenie jest jedną z umów cywilnoprawnych, która zobowiązuje zleceniobiorcę do dokonania określonych czynności na rzecz zleceniodawcy. Zlecenie może być płatne lub nieodpłatne – zależy to od ustaleń zawartych w dokumencie, jeżeli jednak w umowie nie ma jednoznacznie rozumianego zapisu, który dotyczyłby kwestii wynagrodzenia, to zleceniobiorcy należy się zapłata.

Praktyczna różnica pomiędzy umową o pracę i zleceniem polega na tym, że zleceniobiorca nie jest chroniony przed nieuzasadnionym zwolnieniem, nie otrzymuje wynagrodzenia za nadgodziny, nie ma też prawa do urlopu, ani wynagrodzenia za czas choroby. Osoba zatrudniona w ramach umowy zlecenia nie płaci też składek emerytalnych, przez co jej wynagrodzenie netto jest odpowiednio wyższe od płacy pracownika, który podpisał umowę o pracę.

Wspomniana wyżej umowa cywilnoprawna cieszy się dużym uznaniem pracodawców ze względu na to, że jeśli pracownik nie spełni pokładanych w nim nadziei, można w każdej chwili wypowiedzieć zlecenie – bez zachowania terminu wypowiedzenia. Ponadto podpisanie zlecenia wiąże się z dużo niższymi kosztami, niż w przypadku umowy o pracę.

Należy jednak pamiętać, że stosunek pracy nie może zostać zastąpiony umową zleceniem, ponieważ jest to wykroczenie przeciwko prawom pracownika i podlega karze grzywny.

Poniżej znajduje się uniwersalny wzór umowy zlecenia, który wystarczy uzupełnić i wręczyć zleceniobiorcy do podpisu

UMOWA ZLECENIE nr ………..

Zawarta w dniu ……………………. w …………………… pomiędzy:

……………………………………………………. z siedzibą w ……………………………………,

przy ulicy …………………, nr ……, nr lokalu ………

NIP : ……. - ……. - …. - …., REGON : …………………..,

zwanym dalej “Zleceniodawcą”, reprezentowanym przez ………………………………………..,

a …………………………………………, zamieszkałym/ą w ………………………………………………..,

przy ulicy …………………, nr ……, nr lokalu ……,

legitymującym/ą się dowodem osobistym seria ………., numer …………

NIP ……. - ……. - …. - …., PESEL : ………………………….

zwanym dalej “Zleceniobiorcą”

§ 1.

Zleceniodawca zleca, a Zleceniobiorca przyjmuje do wykonania następujące czynności (następującego rodzaju prace): ……………………………………………………………

§ 2.

Zleceniobiorca będzie wykonywać zlecenie w terminie od dnia …………, do dnia……………….

§ 3.

1. Za wykonanie czynności wymienionych w § 1 zleceniodawca zobowiązuje się zapłacić Zleceniobiorcy wynagrodzenie w wysokości …………… zł brutto

(słownie:……………………………………………………………)

2. Wynagrodzenie będzie płatne najpóźniej 14 dni po przedłożeniu rachunku przez Zleceniobiorcę.

§ 4.

Zleceniobiorca nie może powierzyć wykonania czynności wymienionych w § 1 innym osobom bez pisemnej zgody Zleceniodawcy.

§ 5.

W sprawach nie unormowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy Kodeksu Cywilnego.

§ 6.

Ewentualne spory mogące wyniknąć z realizacji niniejszej umowy rozstrzygane będą przez Sąd właściwy rzeczowo dla siedziby Zleceniodawcy.

§ 7.

Umowa została sporządzona w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze Stron.

Zleceniodawca Zleceniobiorca

.

Umowa zlecenie czy umowa o pracę?

Według najnowszych badań, polscy pracownicy najrzadziej spośród wszystkich Europejczyków podpisują umowy na czas nieokreślony. Co więcej, nieufność rodzimych pracodawców wobec zatrudnionych sprawia, że popularną umowę na czas określony zamienia się na mniej wiążącą umowę zlecenie. W niektórych przypadkach dokonanie tego typu zamiany stanowi próbę ominięcia prawa, ponieważ umowa zlecenie nie może zastępować umowy o pracę tylko dlatego, że pracodawca chce zaoszczędzić na wynagrodzeniu pracownika. Czy wiesz, którą z tych umów powinieneś podpisać?

Każda ze wspomnianych wyżej umów obowiązuje wtedy, gdy rozliczany jest nie rezultat pracy, a samo jej świadczenie. Zarówno umowa zlecenie, jak i umowa o pracę mogą dotyczyć wykonywania tej samej pracy, lecz mimo to, ich zastosowanie jest różne.

Pierwsza różnica dotyczy miejsca i terminu wykonania pracy. W przypadku umowy cywilnoprawnej, jaką jest zlecenie, pracownik ma możliwość dokonania samodzielnego wyboru terminu i miejsca świadczenia usług na rzecz pracodawcy. Jeśli jednak dana osoba jest zatrudniona w ramach umowy o pracę, musi podporządkować się woli pracodawcy, który decyduje zarówno o miejscu pracy, jak i o terminie wykonywania określonych obowiązków.

Kolejna różnica pomiędzy umową zleceniem, a umową o pracę polega na tym, że jeśli zaistnieje wyjątkowa sytuacja, to w pierwszym przypadku pracownik może być zastąpiony przez osobę trzecią, natomiast w drugim wszystkie zadania musi wykonać osobiście. A zatem w przypadku choroby osoba zatrudniona w ramach umowy zlecenia znajduje sobie zastępcę, natomiast pracownik, który podpisał umowę o pracę idzie na zwolnienie lekarskie i otrzymuje wynagrodzenie za czasową niezdolność do pracy.

Wynikiem nagminnego zastępowania umowy o pracę zleceniem jest między innymi powszechny brak wiedzy dotyczący różnicy sposobu wykonywania pracy, w zależności od podpisanej umowy. W przypadku zlecenia pracownik może samodzielnie wykonywać powierzone mu zadania, co wiąże się z ponoszeniem przez zatrudnionego odpowiedzialności za swoje działania. Osoba, która podpisała umowę o pracę jest natomiast całkowicie podporządkowana pracodawcy w zakresie pełnienia obowiązków służbowych. Zgodnie z tym rozróżnieniem w ramach zlecenia może pracować na przykład prawnik, który wprawdzie wykonuje pracę na rzecz swojego pracodawcy, lecz samodzielnie podejmuje decyzje dotyczące sposobu działania i ponosi odpowiedzialność za jego rezultat. Na umowę o pracę może być natomiast zatrudniony pracownik biurowy, który nie jest osobą decyzyjną, wręcz przeciwnie – do jego obowiązków należy wykonywanie poleceń przełożonego.

Podpisywanie umów cywilnoprawnych niezależnie od rodzaju wykonywanej pracy jest szczególnie popularne wtedy, gdy funkcjonuje rynek pracodawcy. Jeśli przełożony może wybierać spośród dużej grupy kandydatów i nie musi martwić się o braki w personelu, chętniej podpisze z pracownikiem umowę zlecenie, która daje mu dużą swobodę w zakresie regulacji czasu pracy oraz wynagrodzenia. Istotna jest również możliwość łatwego rozwiązania umowy cywilnoprawnej, w której z reguły nie przewiduje się okresu wypowiedzenia. Umowa o pracę święci za to triumfy wtedy, gdy mamy rynek pracownika, ponieważ pracodawcy chętniej podpisują bardziej wiążące umowy, jeśli obawiają się migracji personelu.

Która umowa cywilnoprawna jest najbardziej korzystna dla pracownika?

To pytanie często zadają sobie osoby, którym ze względu na specyfikę danego zajęcia lub z innych powodów nie zaproponowano umowy o pracę. Zawieranie umów cywilnoprawnych ma kilka wad, lecz niesie za sobą również wiele korzyści, które są jednak inne w przypadku umowy zlecenia, niż w umowie o dzieło. Zobacz, czym różnią się obydwa typy umów cywilnoprawnych!

Nasze rozróżnienie zacznijmy od scharakteryzowania umowy o dzieło. Istotą tego dokumentu jest zapewnienie gwarancji wypłacenia wynagrodzenia za określony rezultat. Nie chodzi tu więc o wykonywanie poszczególnych obowiązków na rzecz pracodawcy, a jedynie o określony wcześniej efekt końcowy. Umowę o dzieło otrzymasz wtedy, gdy musisz zrealizować konkretny projekt, np. sporządzić analizę, stworzyć grafikę do strony internetowej lub napisać piosenkę. Nie możesz jej natomiast podpisać, jeśli wykonywana przez Ciebie praca nie przynosi jednoznacznego rezultatu. Jeżeli więc rozdajesz ulotki, to bardziej odpowiednia będzie dla Ciebie umowa zlecenie, chyba, że pracodawca sprecyzuje, że powinieneś w określonym czasie rozdać ustaloną odgórnie liczbę ulotek.

Zaletą tej formy współpracy jest wyższa pensja netto zatrudnionego, przy takim samym nakładzie finansowym pracodawcy. Dzieje się tak dlatego, że przy umowie o dzieło nie odprowadza się składek na ZUS, dzięki czemu pracownik otrzymuje wyższe wynagrodzenie. Osoba zatrudniona w ramach umowy o dzieło zarobi więc więcej, niż wtedy, gdyby wykonywała swoje zadania w oparciu o umowę o pracę. Musi jednak pamiętać o tym, by opłacić brakujące świadczenia we własnym zakresie.

Przejdźmy teraz do nieco bardziej popularnej formy zatrudnienia, jaką jest umowa zlecenie. Pracownik, który podpisał umowę zlecenie jest zobowiązany do wykonywania określonych czynności na rzecz pracodawcy – nie chodzi tu więc o charakterystyczny dla poprzedniego rodzaju umowy rezultat działania, a raczej o pozostawanie w dyspozycji pracodawcy. Do korzyści płynących z pracy na umowę zlecenie zaliczyć można brak składek ZUS dla studentów i uczniów, co idzie w parze z wyższym wynagrodzeniem dla tej grupy pracowników. Zaletą może być również swoboda nawiązywania i rozwiązywania tej formy umowy oraz większa elastyczność w dobieraniu czasu pracy, jak również ustalaniu wysokości wynagrodzeń. Trzeba przy tym wspomnieć, że jest to korzystne raczej dla pracodawców, niż zleceniobiorców, ponieważ umożliwia zaoferowanie pensji niższej od wartości minimalnego wynagrodzenia.

Umowy cywilnoprawne, choć z pozoru podobne do siebie, różnią się wieloma względami formalno-prawnymi i podatkowymi. Warto znać te różnice, by wybrać najbardziej korzystną formę współpracy.