Sekta jest to grupa społeczna odizolowana od otoczenia, o własnym, odrębnym, najczęściej opozycyjnym systemie wartości i mocno akcentowaną rolą przywódcy. Cechuje ją bardzo silna więź wewnętrzna, najczęściej dla jej członków jedyna, a także wymóg bezwzględnej lojalności. Obiektami zainteresowania sekt są wszyscy ludzie bez względu na wiek , płeć, stan i wyznanie. Sekty wyszukują jednostki najbardziej wrażliwe, wartościowe, wykazujące odpowiednie predyspozycje do skupienia, życia wewnętrznego i mistycyzmu. Najczęściej osoby te nie są świadome, że kontakt z nimi został zainscenizowany, wyreżyserowany i przygotowany przez odpowiednie techniki i metody nawiązywania kontaktów osobistych. Brak tej świadomości jest największym sukcesem metod działania sekt i warunkiem ich skuteczności.

Najbardziej klarownego podziału sekt dokonał ks. Andrzej Zwoliński. Dzieli on je na:

sekty millenarystyczne – te które oczekują końca świata i tysiącletniego królestwa. Należą do nich: Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, Świadkowie Jehowy, Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego, Świecki Ruch Misyjny „Epifania”, Chrześcijańscy Badacze Biblii, Świecki Ruch Przyjaciół Człowieka „Anioł Pański”, Nowoapostolski Kościół w Polsce i inne;
sekty o inspiracji mądrościowej Dalekiego Wschodu – będące bardzo ważnym elementem New Age. Wśród nich można wymienić: Instytut Wiedzy o Tożsamości „Misja Czaitanii”, Medytacja Transcendentalna, Światowy Uniwersytet Duchowy Brahma Kumaris, Towarzystwo Świadomości Kriszny – Bhaki Yoga, Instytut Wiedzy Transcendentalnej, Adżapa Jogi, Tantra Joga, Ruch Świadomości Baba Ji (związane są z hinduizmem) oraz Stowarzyszenie buddyjskie – „Zen Czogie”, „Karma Kagyu”, „Zen Soto”, Jodo Shin (Szkoła Czystej Krainy), Szkoła Zen Kuan Um (związane są z buddyzmem);
sekty o inspiracji mądrościowej zachodniej – są to ruchy, które reprezentują „nową religijność”, jak: Gnoza, Antropozofia, Astrologia, Ezoteryzm, Okultyzm, Teozofia oraz Zachodni Zakon Sufi, Subud, Stowarzyszenie Chrześcijańskiej Nauki, Scjentologia, Satanizm;
sekty odwołujące się do „nowego mesjasza” i do „nowego objawienia” – należą do nich: Ruch pod Wezwaniem Ducha Świętego dla Zjednoczenia Chrześcijaństwa Światowego czyli „mooniści”, Maryjne Dzieło Pokuty, Powszechna Wiara Bahai oraz Mormoni.

PIĘĆ GŁÓWNYCH CECH SEKTY

EKSKLUZYWIZM - (wyłączność), polegająca na przekonaniu, że tylko ktoś, kto należy do sekty czy ruchu, zna prawdę i może się zbawić. Wszyscy inni są w błędzie a tym samym są skazani na potępienie. Potępieni będą także ci, którzy porzucili sektę czy ruch i odeszli.

IZOLACJA - oddzielenie się od świata, sięgające aż zupełnego zerwania z rodziną. Cały czas i dochody poświęca się wyłącznie sekcie lub ruchowi. Sekta lub ruch organizują członkom ich czas, zajmując ich najrozmaitszymi czynnościami i nigdy nie pozostawiając ich samotnie. Wyznawca sekty czy ruchu jest przekonany, iż całe jego otoczenie zewnętrzne jest zepsute i złe.

WOLUNTARYZM - psychiczny nacisk na wolę członka sekty czy ruchu, by postępował zgodnie z obyczajami sekty czy ruchu. Musi on wystąpić ze swojej macierzystej religii, jest indoktrynowany prawdami "nowej wiary", powinien wyrzec się wszystkich przyjemności, zobowiązany jest płacić sekcie lub ruchowi znaczną część swych dochodów, jest nieustannie zajmowany, kontrolowany i popędzany.

ŚLEPE PODPORZĄDKOWANIE PRZYWÓDCY - którego decyzje nie mogą być dyskutowane, ponieważ uważa się je za natchnione przez Boga i stąd nieomylne. Słowa przywódców sekt czy ruchów bywają stawiane na równi albo i wyżej od słów Pisma Świętego i uznawane za Trzeci Testament czy Nowe Objawienie.

FANATYZM - przekonanie o posiadaniu wyłącznej, absolutnej prawdy i racji pozbawia jakichkolwiek wątpliwości i uniemożliwia prawdziwy dialog. Dyskusja z członkiem sekty sprowadza się wyłącznie do tego, by zostać przez niego "nawróconym", nigdy zaś do tego, by zostać przez niego zrozumianym. Członkowie sekt są zresztą przekonani, że zbawienia dostąpią tylko ci, którzy pozwolą się im "nawrócić".

OBOWIĄZEK AGITACJI

Członkowie większości sekt bardzo wiele godzin poświęcają na nauczanie innych i werbowanie nowych członków. Jeśli adept nie wykazuje misjonarskiej gorliwości, oskarżany jest o brak autentycznej wiary, zaniedbywanie obowiązków i lekceważenie współbraci. „Misjonarze” przechodzą zwykle specjalne przygotowawcze przeszkolenie, aby uświadomić sobie, ze agituje się wszystkim: schludnym ubraniem, uśmiechem, uprzejmością, inteligencją, zainteresowaniem problemami współczesnego świata i troską o ich rozwiązywanie. Rozmowa, którą przeprowadzą, musi pozostawić wrażenie, że są nosicielami wyjątkowej prawdy, znają odpowiedź na wszystkie dręczące człowieka pytania, wiedzą jak uratować świat od głodu, nienawiści, fali rozwodów i wojny. Ich „praca” owocuje wzbudzonym zainteresowaniem, przyjętym zaproszeniem na wykład, degustacje potraw, koncert, pogadankę, kupnem publikacji drukowanych przez sektę, a nawet wstępna zgodę na kilkudniowe seanse terapeutyczne, medytacyjne lub refleksyjne.

Stopień rozwoju akcji agitacyjnych i sposób ich uzasadnienia jest różny dla różnych grup sekciarskich. Biorąc pod uwagę stosunek sekty do wartości uznawanych przez szerokie kręgi społeczeństwa, Bryan R. Wilson, badacz życia sekt, wyróżnia: sekty o charakterze konwertystycznym, adwentystycznym, pietystycznym i gnostycznym.

SEKTY KONWERTYSTYCZNE

Wyróżniają się dużym optymizmem oraz wiarą, że świat można zmienić. Drogą do tego jest przemiana człowieka. Dlatego też za naczelne zadanie sekta uznaje podjęcie szeroko zakrojonej o dobrze zorganizowanej akcji misjonarskiej. Sekty konwertystyczne są bardzo znane, gdyż przez gorliwość, z jaką ich członkowie prowadzą działalność i rozpowszechniają swe koncepcje, docierają do szerokich rzesz społeczeństwa. Ich członkowie wierzą, że posiadają wyjątkową prawdę o Bogu, jedyne posłanie, które świat pragnie usłyszeć i bez którego skazany jest na zagładę. Tym tłumaczą swoje całkowite oddanie się działalności misjonarskiej. Spędzają wiele godzin na ulicach, sprzedając różnorodne publikacje, upowszechniając posłannictwo i werbując nowych adeptów. Typowymi sektami konwertystycznymi są: Dzieci Boże (Rodzina Miłości), Misja Boskiej Światłości, ruch Hare Kryszna.

SEKTY O CHARAKTERZE ADWENTYSTYCZNYM

Skupiają w swoich szeregach ludzi przekonanych o rychłej i gwałtownej zmianie świata, końcu epoki, powszechnym kataklizmie, totalnej zagładzie. Stąd tez każde napięcie w aktualnej sytuacji międzynarodowej, doniesienia o zagrożeniach, obawy naukowców i hipotezy futurologów odczytują jako zapowiedź zbliżającego się końca świata. Niektóre z istniejących kościołów, organizacje państwowe, systemy społeczno-polityczne są traktowane jako wymysł szatana, znaki ginącego świata. Są więc poddane ostrej krytyce. Cały zewnętrzny świat jest traktowany z wielka niechęcią. W przypadku sekt tego typu praca misjonarska jest wyjątkowo energiczna, nachalna, prowadzona w atmosferze podsycanej histerii. Działalność misjonarska jest „walką ze światem” celem uratowania resztek ludzkości przed nadchodzącym kataklizmem. Przykładem sekty tego typu są Świadkowie Jehowy.

SEKTY O CHARAKTERZE PIETYSTYCZNYM

Zasadniczo nie prowadzą żadnej działalności misyjnej oraz nie uznają instytucji kapłaństwa. Ich cechą charakterystyczną jest daleko posunięta izolacja wyznawców od świata zewnętrznego i koncentrowanie całej uwagi na sprawach własnej społeczności. Medytacje, przeżycia mistyczne, „wejście w tajemnicę” stanowią główne źródło inspiracji sekty. Zyskiwanie nowych wyznawców dokonuje się poprzez bliskie, między osobowe kontakty. Wspólnota przyjmuje raczej postawę wyczekującą, stwarzając atrakcyjna grupę ludzi oferujących odpowiedzi na pytania osób poszukujących. Do sekt tego typu można zaliczyć Kwakrów, a także szereg szkół medytacyjnych i wspólnot pochodzenia buddyjskiego.

SEKTY O CHARAKTERZE GNOSTYCZNYM

Nie starają księżyc w ostrej izolacji i na ogół akceptują uznawane przez społeczność wartości. Kwestionują jedynie niektóre z prawd naukowych, o ile pozostają one w sprzeczności z zasadami ich wiary. Inne grupy wyznaniowe są traktowane jako wyraz zacofania intelektualnego i społecznego. Szczególna pozycję w tego rodzaju sektach zajmują tzw. nauczyciele mądrości. Na nich także skupia się cała działalność misjonarska – polega ona na lansowaniu osoby „mistrza”, organizowania z nim spotkań, konferencji, propagowaniu jego tekstów. Przykładem tego typu sekty jest Chrześcijańska Nauka, Kościół Scjentologiczny, Białe Bractwo, Różokrzyżowcy.

FORMY POZYSKIWANIA NOWYCH ADEPTÓW SEKTY

Formy działalności misjonarskiej
Wędrowanie „od domu do domu” – jest dla niektórych sekt typową formą agitacji, zmierzająca do werbowania nowych członków przez wyszukiwanie „zainteresowanych”. Polega na bliskim, bezpośrednim kontakcie osobowym z potencjalnym kandydatem na członka sekty.
Obozy wędrowne i inne formy wakacyjnego wypoczynku – są atrakcyjną propozycją, zwłaszcza dla dzieci i młodzieży. Korzystając z tańszych „wakacji językowych”, obozów wędrownych „pobytów rekreacyjnych” w interesujących ośrodkach, z „wycieczek tematycznych”, z „letnich seminariów w plenerze”, z różnych form „ekoturystyki”, „wakacyjnych zamyśleń”, „szkół medytacji” łatwo napotkać głosicieli różnych sekt. Zjawiają się jako organizatorzy, sąsiedzi, przygodni dyskutanci.
Organizowanie przez sektę specjalistycznych kursów, zbliżonych w treści do jej doktryny.
Wykorzystywanie sytuacji przypadkowych, niezaplanowanych, „naturalnych”. „Apostoł” powinien być gotów do głoszenia „prawdy” w każdej dogodnej sytuacji: przyjaciołom, którzy go odwiedzają, krewnym, podczas pracy, w pociągu, w autobusie w czasie rozmowy ze znajomymi, których spotyka od czasu do czasu. W związku z tym zaleca się, by każdy głosiciel nosił przy sobie odpowiednia literaturę, ulotki i wizytówki z adresem kontaktowym grupy. Chory głosiciel może do agitacji używać telefonu, docierając, np. według nekrologów w prasie, do ludzi przezywających tragedię śmierci bliskiej osoby.
Rozdawanie czasopism i publikacji sekty – bardzo często jest to bezpłatne rozdawanie ulotek, zawierających kilka frapujących pytań i adres sekty. Niekiedy jest to agitacja połączona z handlem ładnie wydanymi książkami.
Organizowanie imprez kulturalnych – mogą one być różne i o różnym stopniu „zagęszczenia” treści doktrynalnych. Ich wspólną cechą pozostaje natomiast stworzenie okazji do zetknięcia się z potencjalnymi adeptami sekty i pozostawienie pozytywnego wrażenia o wspólnocie, która się reprezentuje. Imprezy te mogą być pomyślane jako koncerty, piosenki młodzieżowe, sztuki teatralne, projekcje filmu, wernisaż , konkurs poetycki, festiwal chórów lub zespołów religijnych.
Obietnica dóbr materialnych i włączenie w struktury ekonomiczne – jest ona szczególnie popularna w społecznościach biednych, wśród ludzi borykających się z codziennymi trudnościami.
Zwykłe kontakty towarzyskie - przypadkowo rozpoczęta znajomość może być kontynuowana, stwarzając pozory coraz większej zażyłości, przyjaźni, a nawet miłości, które w sposób przemyślany prowadzą w krąg wpływów sekty. Ofiarowanie przyjaźni lub miłości może być elementem metody zwanej „bombardowanie miłością”, podstępnym werbowaniem za pomocą flirtu lub zwykłą zachętą do spędzania wolnego czasu w życzliwym, młodzieżowym towarzystwie.
Zachęta do podjęcia działań politycznych – dotyczy to zwłaszcza tych sekt, które są ściśle związane z poszczególnymi partiami lub mają w swej doktrynie elementy polityczne.

Bibliografia:
Ks. Andrzej Zwoliński „Drogami sekt” Radom 2005