Prawo zobowiązaniowe

Pojęcie zobowiązania

Stosunek prawny, w którym jedna ze stron zwana wierzycielem może domagać się od drugiej strony określonego zachowania, czyli świadczenia. Świadczenie, czyli obowiązujący dłużnika sposób zachowania może polegać na pewnym działaniu np. zapłacenie pieniędzy albo na wstrzymaniu się od czynności do których dłużnik w innych warunkach byłby uprawniony. Wierzytelność przysługujące wierzycielowi prawo podmiotowe. Dług - ciążący na dłużniku obowiązek

Prawo zobowiązaniowe

Są to przepisy prawne odnoszące się do stosunków zobowiązaniowych. Głównym źródłem prawa zobowiązaniowego jest III Księga Kodeksu Cywilnego, przepisy tego prawa zawarte są w innych aktach normatywnych

Źródła powstania zobowiązań

- umowy

- przyrzeczenie publiczne

- czyn niedozwolony

- bezpodstawne wzbogacenie

- prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia

- akt administracyjny

Bezpodstawne wzbogacenie

Uzyskanie korzyści majątkowej bez podstawy prawnej kosztem innej osoby np. odebranie paczki przeznaczonej dla innego adresata. Osoba wzbogacona ma obowiązek zwrotu osobie zubożonej.

Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia

Działanie w cudzym interesie podjęte z inicjatywy działającego np. przewiezienie własnym samochodem osoby rannej do szpitala. Osoba prowadząca cudzą sprawę może żądać od osoby, w której interesie działała zwrotu poniesionych wydatków.

Podział zobowiązań:

- świadczenia polegające na działaniu (zwrot pożyczki)

- świadczenia polegające na zaniechaniu (nie żądanie zwrotu pieniędzy w terminie)

- świadczenia pieniężne (zapłata wynagrodzenia)

- świadczenia niepieniężne (przechowanie rzeczy)

- świadczenia podzielne (zapłata ceny)

- świadczenia niepodzielne (oddanie samochodu do użytku)

- pojedyncze (1 strona dłużnikiem, a 2 wierzycielem) (umowa nieodpłatnego przechowania)

- podwójne (strony jednocześnie są dłużnikami i wierzycielami) (umowa sprzedaży)

Zobowiązanie solidarne

Występuje kilki dłużników, wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia od wszystkich dłużników, od kilku z nich.

Sposób wykonania zobowiązania

Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego i ustalonym zwyczajom

Zasada osobistego świadczenia

Wierzyciel nie może żądać osobistego świadczenia dłużnika, świadczenie może spełnić osoba trzecia. Tylko w 3 przypadkach dłużnik powinien spełnić świadczenie osobiście:

- gdy wynika to z umowy

- gdy wynika to z przepisów

- gdy wynika to z właściwości świadczenia np. kompozytor powinien osobiście skomponować utwór

Zasada świadczenia częściowego - wierzyciel powinien przyjąć świadczenie częściowe. Może odmówić tylko wtedy, gdy świadczenie częściowe narusza jego uzasadniony interes np. częściowa dostawa towarów uniemożliwia rozpoczęcie produkcji.

Świadczenie

Powinno być spełnione we właściwym miejscu, które jest oznaczone w umowie, albo wynika z właściwości zobowiązania. Jeśli nie jest oznaczone to świadczenie to świadczenie niepieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub siedzibie dłużnika, a świadczenie pieniężne w miejscu zamieszkania lub siedzibie wierzyciela.

Umowy wzajemna

Każda ze stron jest jednocześnie wierzycielem i dłużnikiem. Np. umowa sprzedaży. Świadczenia z umów wzajemnych powinny być spełnione jednocześnie, chyba że umówiono się inaczej. Każda ze stron może powstrzymać się ze spełnienia świadczenia dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego.

Skutki niewykonania zobowiązania

- prawo domagania się do wykonania zobowiązanie na drodze sądowej. Sąd może zastosować środki przymusu

- obowiązek naprawienia szkody

- prawo żądania odsetek

- prawo żądania kary umownej

Dłużnik

Zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązanie jest następstwem okoliczności, za który dłużnik nie ponosi odpowiedzialności np.

A sprzedawca z własnej winy nie dostarczył kupującemu towaru przez co kupujący poniósł szkodę

B przyczyną niedostarczenia towaru była kradzież w magazynie sprzedawcy.

Wierzyciel

Ze świadczenia pieniężnego może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, xs które dłużnik nie odpowiada. Jeżeli stopa odsetek nie jest oznaczona w umowie, należą się odsetki (21% w sto. rocz.)

Wierzyciel

Może żądać kary umownej wtedy kiedy zastrzeże sobie w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nastąpi przez zapłatę określonej sumy pieniężnej (kara umowna). Kara umowna należy się bez względu na wysokość poniesionej szkody.