1. SZTUKA WOJENNA ZA BATOREGO

• Cechuje ją metodyczność, staranne przygotowanie armii, wczesna jej koncentracja oraz dbałość o zaopatrzenie w żywność i amunicję

• Występuje dążenie do zaskoczenia przeciwnika kierunkiem ataku poprzez wybranie strategicznego miejsca koncentracji

• Przecięcie dróg komunikacyjnych przeciwnika prowadzących do terenu operacyjnego

• Podstawą armii jest piechota, artyleria i wojska inżynieryjne

• Jazda w kampaniach Batorego pełni funkcje osłonowe działając silnymi zagonami nawet daleko od głównego teatru działań, co ma zdezorganizować skuteczną obronę przeciwnikowi

• Jazda walczy w szyku czteroszeregowym, a piechota w dziesięcioszeregowym

• Pełny wysiłek zbrojny występował zgodnie ze zwyczajami RP w sześciu miesiącach lata i jesieni

2. SZTUKA WOJENNA ZA ZYGMUNTA III

• Piechoty używa się w stosunkowo małym zakresie w walkach polowych, więcej jej przy oblężeniach

• Dążenie do staczania bitew odpornych w przypadku dużej przewagi przeciwnika

• Wybieranie takiej pozycji obronnej, której wróg nie może ominąć ani zlekceważyć (Chocim 1621)

• Sprowokowanie wroga do ataku i przyjęcie bitwy w korzystniejszym położeniu (1605)

• Dążenie do okrążenia wrogiej piechoty po uprzednim rozbiciu kawalerii (Tallin 1602, Koknese 1602, Kircholm 1605)

• Chęć błyskawicznego rozbicia nieprzyjaciela

2. SZTUKA WOJENNA W DRUGIEJ POŁOWIE XVII WIEKU

• Szkoła władysławowska (Jan Kazimierz) – wzorowała się na zachodniej, metodycznej sztuce wojennej z początku wojny 30-letniej. Bronią główną jest piechota i artyleria, jazda ma charakter broni wspierającej. Stosuje fortyfikacje polowe. Wyprawy są powolne i metodyczne, działania oblężnicze.

• Czarniecki, Lubomirski, Sobieski – bronią główną jest jazda lecz umiejętnie posługują się piechotą i artylerią. W bitwie wykorzystują ruchliwość jazdy, dzieląc armię na samodzielne grupy, duża rola zagonów, komunik, szybkość.