20030902212145id$469 Nieznany

4





GENEZA, ZAŁOŻENIA I GŁÓWNE POSTACI

INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ.

Państwa nie ograniczają się do działalności wewnętrznej (polityka wewnętrzna), ale również prowadzą działania wykraczające poza ich granice

(polityka zewnętrzna- zagraniczna). Polityka zagraniczna to całokształt działań organów państwa w stosunku do innych uczestników stosunków międzynarodowych, prowadzonych zgodnie z jego interesami. Głównym celem polityki zagranicznej jest rozwijanie i regulowanie stosunków z innymi uczestnikami stosunków międzynarodowych, zgodnie z interesem narodowym danego państwa. Interes narodowy to zespół celów i wartości, które w danym momencie uznawane są za ważne dla rozwoju i funkcjonowania państwa. Jest on formułowany przez organy państwa, partie polityczne i społeczeństwo. Zespół celów i wartości tworzących interes narodowy państwa zmienia się w zależności od sytuacji historycznej, chociaż większość jest ponadczasowa. Są to:

Cele polityki zagranicznej państwa są realizowane w odniesieniu do innych podmiotów, dzięki temu powstają i rozwijają się stosunki między państwami czyli stosunki międzynarodowe. Uczestnicy stosunków międzynarodowych, w ramach integracji podejmują działania wykraczające poza granice własnych państw, kierują się chęcią lepszego zaspokojenia własnych potrzeb, realizacji własnych interesów i wartości. W ramach prowadzonej integracji rozwijają się stosunki międzynarodowe czyli całokształt wzajemnych oddziaływań uczestników, które mają postać własnej współpracy i integracji międzynarodowej, ale także rywalizacji, sporów i konfliktów z użyciem siły. Polityka zagraniczna i działania jej uczestników warunkują zachowanie innych uczestników tych stosunków. Na integrację i stosunki międzynarodowe mają wpływ:

Uczestnikami są państwa, organizacje międzynarodowe powoływane z inicjatywy samych państw, organizacje mające wpływ na politykę i mające swoją siedzibę w różnych państwach (partie polityczne, ruchy społeczne), przedsiębiorstwa międzynarodowe, ludzie (tzw. Pozapaństwowi uczestnicy stosunków międzynarodowych). Stają się oni uczestnikami wtedy, gdy w sposób świadomy i celowy nawiązują kontakty ze swoimi odpowiednikami w innych państwach. Państwa obecnie angażują się w stosunki z innymi państwami poprzez politykę i integrację międzynarodowa ponieważ jest to dla nich źródło prestiżu i uznania międzynarodowego, możności uzyskania za granicą środków materialnych i finansowych na własny rozwój i przeciwdziałanie negatywnym tendencją w polityce zagranicznej innych państw. Bardzo ważnym zadaniem jest określenie pozycji danego państwa w stosunkach międzynarodowych, co pozwala na wskazanie możliwości realizacji przez nie celów polityki zagranicznej i roli, którą może ono odegrać wśród innych państw. Uczestnicy integracji międzynarodowej są zdeterminowani zarówno przez czynniki wewnętrzne jak i zewnętrzne. Każde państwo pozostaje zatem w określonym środowisku międzynarodowym, które oddziaływuje na jego politykę zagraniczną i jego wewnętrzny system polityczno-ekonomiczny. Państwa i społeczeństwa przyjmują obce wzory i wartości, adaptują się do nich lub je odrzucają jako niezgodne z własną tradycja, kulturą i interesami (internacjonalizacja życia narodów).

Inną grupą stosunków integracji międzynarodowych są organizacje międzynarodowe. Dzieli się je na międzynarodowe organizacje rządowe, powoływane przez państwa na podstawie umów międzynarodowych, oraz na międzynarodowe organizacje pozarządowe, powoływane przez organizacyjne jednostki z różnych państw. Członkami międzynarodowych organizacji międzyrządowych są państwa reprezentowane przez swoich oficjalnych przedstawicieli. Dzielimy je na:

Przyjmując kryterium dziedziny stosunków międzynarodowych w procesie integracji wyróżnia się:


Członkami międzynarodowych organizacji poza rządowych są państwa reprezentowane przez swoich oficjalnych przedstawicieli w postaci organizacji społecznych i stowarzyszeń np. Międzynarodówka Socjalistyczna skupiająca partie socjaldemokratyczne i socjalistyczne, Światowy Związek Filatelistyczny, międzynarodowe stowarzyszenia sportowe. Integracja międzynarodowa obejmuje takich uczestników jak przedsiębiorstwa międzynarodowe tzn. takie, które prowadzą działalność gospodarczą co najmniej w dwóch państwach. Poprzez inwestycje i operacje handlowe przedsiębiorstwa międzynarodowe oddziałują na sytuację ekonomiczną państw (np. modernizacja przemysłu w Polsce).

Specyficzną kategorię uczestników stosunków międzynarodowych i integracji są ruchy społeczne międzynarodowe. Są to luźne i nieformalne stowarzyszenia krajowych grup podejmujących współpracę międzynarodową (międzynarodowe ruchy pokojowe i pacyfistyczne, ekologiczne, religijne). Należą tutaj międzynarodowe organizacje kobiet, młodzieży i studentów, międzynarodowe organizacje związków zawodowych. Przykładem integracji w ruchu społecznym może być ruch Greenpeace dostarczający wielu dowodów skutecznego działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego. W dziedzinie ochrony praw człowieka duże znaczenie ma działalność międzynarodowych ruchów społecznych ( np. Komitety Helsinskie). Dużą rolę w integracji międzynarodowej odgrywają także jednostki ludzkie. Prowadzą one działalność mężów stanu i dyplomatów, jako reprezentacji głównych uczestników jakimi są państwa. Międzynarodowa integracja dzieli się na:

Dzięki międzynarodowej integracji gospodarczej możliwe jest bardziej efektywne wykorzystanie czynników produkcji, co prowadzi do szybszego wzrostu gospodarczego. Integracja wymaga daleko posuniętych uzgodnień w koordynacji polityki gospodarczej państw biorących w niej udział, a także ujednolicenia ustawodawstwa wewnątrz-krajowego. Prowadzi on do powstania nowego organizmu gospodarczego, obejmującego gospodarki narodowe sąsiadujących ze sobą państw. Jest to proces przechodzenia od prostych do wyższych form integracji, obejmujących:



Porozumienie o preferencyjnym handlu polega na tym, że dana grupa państw zawiera porozumienie o wzajemnym obniżeniu barier handlowych w postaci ceł (np. o połowę). Każde z państw prowadzi własną politykę handlową, która bierze pod uwagę konieczność preferencyjnego traktowania importu z tych państw, które zawarły te porozumienia. Strefa handlu wolnego to obszar, na którym państwa tworzące tę strefę znoszą względem siebie wszelkie ograniczenia w handlu. Importerzy w tych państwach nie płacą żadnych ceł, jeśli towar pochodzi ze strefy wolnego handlu. Jeśli towar pochodzi z państwa nie będącego członkiem tej strefy (jest on obłożony cłem), przez co jest mniej konkurencyjny, to państwa tej strefy płacą cło.

Unia celna to porozumienie państw, które znoszą wobec siebie ograniczenia w handlu i prowadzą politykę wspólną handlowa wobec państw trzecich. Państwa stosują jednakowe cła importu towarów z państw nie będących członkami takiej unii. Wspólny rynek charakteryzuje się wolnym handlem, możliwością swobodnego przepływu siły roboczej, kapitału i technologii między państwami tworzącymi rynek. Jednocześnie państwa koordynują własną politykę wspólnego rynku. Na tym etapie integracji zaczyna się kształtować jednolity organizm gospodarczy. Etap ten osiągnięto w europie zachodniej (unia europejska). Unia ekonomiczna to bardzo zaawansowany poziom integracji gospodarek narodowych, w których ma miejsce: wspólna polityka ekonomiczna i handlowa prowadzona przez niezależny od rządów organ ponadnarodowy oraz jednolita waluta we wszystkich państwach członkowskich. Przejście do unii ekonomicznej jest trudnym zadaniem, ponieważ państwa tracą kontrolę nad własną gospodarką.

Plany integracyjne w europie zachodniej zakładają przejście do unii ekonomicznej z końcem lat dziewięćdziesiątych. Integracja w europie zachodniej została zapoczątkowana w 1951, kiedy sześć państw tj. Francja, Włochy, Republika Federalna Niemiec, Belgia, Holandia, Luksemburg utworzyły Europejską Wspólnotę Węgla i Stali – EWWiS. Celem tego porozumienia było zintegrowanie przemysłu węglowego i stalowego tych państw. 25 marca 1957r. te same państwa podpisały w Rzymie traktaty o powołaniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej – EWG i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej EUROATOM. Powstały w ten sposób trzy Wspólnoty Europejskie o odmiennym zakresie funkcjonowania.

W 1965r. doszło do połączenia organów instytucjonalnych EWG, EWWiS i EUROATOMU w jedną całość (układ wszedł w życie w 1967r.) –używa się nazwy wspólnota europejska. Wspólnota Europejska oznacza integrację zachodnio-europejską. Najważniejszą wspólnotą jest EWG.

Traktat Rzymski z 1957r. zakładał, że EWG stopniowo przekształci się we wspólny rynek i nastąpi zbliżenie polityki gospodarczej państw członkowskich. W latach 60-tych było to najważniejsze przedsięwzięcie integracyjne. Ustanowiono wspólną politykę rolną mającą na celu ochronę rolnictwa państw członkowskich przed konkurencją tańszych artykułów rolnych z zagranicy. 1 lipca 1968r. zniesiono wszystkie cła w handlu wzajemnym, dzięki czemu w ramach EWG utworzono Unię Celną. Konsekwencją tego było ustanowienie 1 stycznia 1970r. wspólnej polityki handlowej wobec państw trzecich nie będących członkami tego ugrupowania. Wspólnota polityki handlowej realizowana jest od tej pory na ustanawianiu wspólnego dla wszystkich państw poziomu ceł i zawierania porozumień handlowych przez Komisję EWG z państwami nie będącymi członkami tego ugrupowania. W następnych latach integracja w europie zachodniej rozwijała się w dwóch kierunkach. Pierwszy to poszerzenie składu Wspólnoty Europejskiej. W 1973r. przyjęto Wielką Brytanię, Danię, Irlandię, w 1981 Grecję, w 1986 Hiszpanię i Portugalię. Od 1 stycznia 1995r. nowymi członkami wspólnoty są: Austria, Finlandia i Szwecja.

Drugi kierunek rozwoju polegał na pogłębianiu procesów integracji i reformowaniu instytucji regionalnych. W 1986r. przyjęto nowy traktat „Jednolity Akt Europejski” – JAE. Zakładał on przyspieszenie i pogłębienie procesów integracyjnych. Wszedł w życie z dniem 1 lipca 1987r. i przewidywał do końca 1992r. utworzenie w europie zachodniej jednolitego rynku wewnętrznego tj. takiego w którym nie ma przeszkód w przepływie towarów, usług, kapitału i ludności między państwami członkowskimi. Aby ten cel osiągnąć, ujednolicono wewnętrzne systemy prawne, aby w każdym z tych państw obowiązywało jednolite prawo ekonomiczne, społeczne i normy techniczne. 1 stycznia 1993r. powstał wyższy poziom integracji – wspólny rynek. Na początku lat 90-tych, w trakcie tworzenia wspólnego rynku, państwa wspólnoty podjęły decyzję o wprowadzeniu unii ekonomicznej i politycznej. Była to konferencja w Maastricht (Holandia) 7 lutego 1992r. Przyjęto tam traktat „Traktat o Unii Europejskiej”. Do najważniejszych postanowień należy utworzenie Unii Politycznej oraz Unii Ekonomicznej i Walutowej. Dokument ten wszedł w życie 1 listopada 1993r. Istotą unii jest trzyetapowy proces współpracy:

  1. Wymiar gospodarczy i społeczny – istotą przedsięwzięć organizacyjnych w tym zakresie jest podejmowanie działań na rzecz utworzenia unii ekonomicznej i walutowej;

  2. Wspólnota polityki zagranicznej i bezpieczeństwa odbywa się na poziomie międzynarodowym i polega na wypracowaniu mechanizmów koordynujących politykę zagraniczną, które umożliwią państwom członkowskim wypracowanie jednolitego stanowiska w stosunkach międzynarodowych. Wspólna ma być też polityka obronna;

  3. Współpraca w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Ma charakter polityczny, obejmuje: sądownictwo, walkę z przestępczością, dostęp na obszar unii obywateli państw, obywatelstwo europejskie.


Wkrótce działania skupiły się wokół Unii Ekonomicznej i Walutowej (do 1999r.) oraz konieczności poszerzenia składu członkowskiego o państwa europy środkowej, z którymi podpisano Układy Stowarzyszeniowe. Dlatego Rada Europejska (organ decyzyjny) Unii na spotkaniu 15-16 grudnia 1995r. podjęła decyzję o zwołaniu tzw. Konferencji Międzyrządowej, której zadaniem było znowelizowanie Traktatu z Maastricht i przeprowadzenie reform instytucji Unii Europejskiej. Konferencja zakończyła się w czerwcu 1997r., a jej decyzje zostały podjęte w Amsterdamie. Postanowiono m.in. wprowadzić większościowy system podejmowania decyzji oraz rozpocząć w ciągu sześciu miesięcy negocjacje z państwami Europy Środkowej. Od stycznia 1999r. jedenaście państw Unii (poza Wielką Brytanią, Danią, Szwecją) wprowadziło do obrotu bezgotówkowego wspólną walutę: Euro (€) ~ $1,17 ~ 4,02 PLN.

Do organów instytucjonalnych Unii należą:

Rada Europejska – utworzona przez Komitet Społeczno-Ekonomiczny, głowy państw, szefów rządów państw członkowskich. Spotykają się dwa razy do roku. Określają zasady i ogólne kierunki wspólnej polityki zagranicznej

i bezpieczeństwa oraz polityki gospodarczej. Podejmują decyzje w sprawie integracji i ustalają wytyczne dla działalności pozostałych organów wspólnoty.

Rada Unii Europejskiej – organ decyzyjny i legislacyjny składający się z ministrów rządów państw członkowskich. Skład Rady zależny jest od tematu obrad. Uprawnienia jej polegają na:

Radzie U.E. przewodniczy przez pół roku kolejne państwo, na którego terenie odbywają się spotkania.

Komisja Europejska jest organem wykonawczym UE z siedzibą w Brukseli. W jej skład wchodzą wyspecjalizowane agendy i biura. Na jej czele stoi przewodniczący oraz dwudziestu jego zastępców (komisarzy) odpowiedzialnych za poszczególne dziedziny działania. Komisja realizuje postanowienia i uchwały Rady Ministrów, pełni funkcje planistyczne, przygotowuje projekty integracyjne.

Parlament Europejski z siedzibą w Strasburgu wybierany jest w głosowaniu powszechnym i bezpośrednim, liczy 626 deputowanych. Jest on symbolem jedności Europy Zachodniej.

Trybunał Sprawiedliwości i Wspólnoty Europejskiej składa się z 15 sędziów i 9 rzeczników generalnych. Interpretuje prawa wspólnotowe, sprawdza legalność aktów prawnych Rady Ministrów i Komisji, rozstrzyga spory między państwami członkowskimi.

Ważną organizacją integracyjną jest OBWE czyli Organizacja Bezpieczeństwa i Wspólnoty w Europie. Jest to system zorganizowanej współpracy wszystkich państw członkowskich, który ma zapobiegać użyciu siły przez dane państwo i prowadzić do rozwiązywania konfliktów, wytworzyć wzajemne zaufanie między państwami we wszystkich dziedzinach, umacniać działania na rzecz instytucji demokratycznych i przestrzegania praw człowieka.

Ważnym zadaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa dla państw Europy Środkowo-Wschodniej oraz przezwyciężenie ekonomicznego podziału na państwa wysoko i średnio rozwinięte.

Integracja w polityce międzynarodowej prowadzi do globalizacji stosunków międzynarodowych. Pewne problemy i zjawiska oraz fakty muszą być brane pod uwagę przez wszystkie państwa w świecie. Globalizacja może być rozumiana jako uniwersalizacja postaw i zachowań ludzi i grup społecznych w skali całego globu.

Dziedziną, w której przejście do globalizacji jest możliwe pozostaje nadal gospodarka, bowiem państwa są ze sobą powiązane poprzez handel, inwestycje przedsiębiorstw, przepływ kapitałów, technologii, informacji i ludzi jako siły roboczej. Proces ten wymusza konieczność podejmowania przez państwa współpracy na szczeblu regionalnym i globalnym oraz rozwijanie dwustronnych i wielostronnych stosunków z innymi państwami za pośrednictwem np. organizacji międzynarodowych.


Bibliografia

  1. S.P.Huntington – „Trzecia fala demokratyzacji” Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 1995

  2. Unia Europejska – praca zbiorowa Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 1999

  3. Encyklopedia Powszechna Wydawnictwo Naukowe PWN 1995

  4. Wiedza o Społeczeństwie pod redakcją K.A.Wojtaszczyka Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1999


















Wyszukiwarka