Podstawy politologii


Pochodzenie nazwy:


polis: miasto-państwo w starożytnej Grecji (postrzegane jako wspólnota obywatelska; obywatel = polityk, ponieważ pełnoprawny obywatel uczestniczył w zgromadzeniach, czyli miał wpływ na podejmowane decyzje w państwie oraz mógł piastować urzędy; obywatel - mężczyzna, urodzony w danym polis -> w miarę upływu czasu obywatelami stawali się też przybysze, którzy nabywali nieruchomości; nieobywatel- kobiety, dzieci, niewolnicy -> w Europie kobiety po I wojnie światowej zaczęły uzyskiwać prawa, w Polsce 1918 ordynacja wyborcza, 1921 konstytucja marcowa rozwinęła tę ordynację)


logos ( ze starogreckiego) - nauka


politikos- przymiotnik, który opisywał ład polityczny, obywatelski


politeia- rzeczownik, społeczność obywatelska, ład polityczny


politeo- czasownik, moment stawania się obywatelem ( Grecja- wyznacznikiem wiek )


apolitia- negatywny stosunek do spraw społeczno- politycznych , dobra wspólnego ( pojęcie pochodzi od Arystotelesa (zarzuty- plutokracja, ,,osłokracja") )


koloniazacja (Grecja)- Macedonia (w rezultacie zhellenizowała się), okres rzymski ( czerpanie z dorobku greckiego (m.in. okres republiki) politeia-> politia)


policya- w Polsce (odniesienie do społeczności i ładu politycznego)


polityka (wiek XVIII- współczesne znaczenie polityki)- porządek w jakim może istnieć społeczność, sprawy publiczne


policja- stan prawny potrzebny do rządzenia i utrzymania porządku


POLITYKA(definicja i zależności)- proces w ramach którego grupa osób, których interesy są podobne dochodzi do decyzji, która scala tę grupę, a jej działanie będzie wzmacniane przez wspólne postępowanie, dążenie do uzgodnienia stanowisk i zrealizowania celu


grupa -> wizja działań


Polityka


- rozbieżność poglądów dotyczących środków do osiągnięcia celu (np. metody pokojowe: dyskusje, przetargi, perswazja - osiągnięcie kompromisu);

-rozbieżność poglądów dotyczących celów


wspólna decyzja (konieczność jej przestrzegania):

-podjęta nieformalnie;

-legalnie (w drodze głosowania)


Polityka zakłada:

- istnienie autorytetu władzy (bunt anarchistów- powrót do układu przedpaństwowego, ograniczenie władzy do minimum, państwo jako brak sprawiedliwości społecznej, wg nich poprawne byłyby spontaniczne wspólnoty, dobrowolne);

-istnienie władzy politycznej (bunt libertalian- przed II wojną światową nurt polityczny, postulowali prawo swobody dysponowania własną osobą i własnością, jedyne ograniczenie to prawo innej osoby do swobody i dysponowania jej własnością) ;

-istnienie instytucji wywierających nacisk na przestrzeganie decyzji;

-istnienie aparatu państwowego (zespół powiązanych ze sobą organów państwowych)


Nurty w polityce :

liberalizm- pojęcie postępu, instytucje nie są stałe, należy je dostosowywać do wymogu czasu, ,,ciągłe poprawianie", ZMIANA jako najważniejsza kategoria w polityce; państwo ma nie włączać się do tej zmiany, neutralność państwa


konserwatyzm- cantralną kategorią jest ład społeczny, na straży stoi państwo wyposażone w prerogatywy, zachowanie i ciągłość, zmiany nie mogą być wprowadzane chaotycznie, ma towarzyszyć im proces, przygotowanie, mają być opierane na doświadczeniu


liberalizm- dynamizm

konserwatyzm-zachowawczość


PAŃSTWO- jako instutucja ściśle powiązana z polityką


POLITYKA(cel)- działanie na rzecz dobra wspólnego (Arystoteles: dobro ogółu, nie dobro własne),działalność celowa, chęć realizacji założeń, niezmienne cele, zmienne środki


POLITOLOGIA- obszary badawcze politologii to: etyka, filozofia, historia, psychologia ( prawa rządzące zachowaniami politycznymi), socjologia (mechanizmy działania), teorie polityczne


Państwo- początkowo pojmowane jako struktura społeczna, obywatele biorący udział w życiu politycznym


Starożytność: polis greckie-> Rzymianie (civitas- gmina pełnoprawnych obywateli-> państwo obywateli Rzymian(urodzeni w Rzymie) zmiany terytorium (opanowanie Płw. Apenińskiego i następnie wyjście poza)-> rozwój terytorialny, zmiany ustrojów


Średniowiecze: zmiana pojmowania państwa, odchodzenie od osiągnięć nauki antycznej ( w zamian nauka chrześcijańska), na gruzach państwa rzymskiego powstają nowe państwa, państwo jako terytorium, które zajmuje kraj( terra- ziemia) zatem odejście od struktury społecznej


Dziś: współczesne pojmowanie państwa to wiek XVI (Machiavelli) uniwersalny termin określający państwo - STATO (bez ujmowania ustroju, bez względu na terytorium


Państwo- wspólnota ludzi, mająca terytorium, poddana władzy


- na ogół ludzi żyjących w granicach danego kraju;

- społeczeństwo zorganizowane w państwie;

- organizacja ludzi rozpatrywana ze względu na łączące ich więzi społeczne i polityczne;

- zorganizowana grupa społeczna;

- część ludzi sprawujących władzę nad innymi;

- podmiot własności państwowej (np. państwo jako instytucja, konkretnie np. urząd skarbowy, który pobiera podatki)


Państwo(grupy):

- definicje funkcjonalne- postrzegane poprzez pryzmat funkcji jakie ma spełnić w danym układzie społecznym, zrzeszenie doskonale wolnych ludzi stworzone, by mogli oni korzystać z prawa i działań na rzecz dobra wspólnego;


- definicje strukturalno-elementarne- państwo jako elementy ułożone w struktury, które muszą istnieć, by tworzyły państwo: terytorium, ludność, władza zwierzchnia;


- definicje psychologiczne- państwo jako zbiór wyobrażeń władczych na temat stosunków międzyludzkich (prawo władczego do decyzji, prawo wymagania przestrzegania tej decyzji, rządzący wydaje rozporządzenia nie wiedząc jaki będzie efekt (dlatego wyobrażenia), musi przestrzegać prawa (wyobraża sobie groźbę zastosowania przymusu przez państwo (psychika);


- definicje socjologiczne- rozpatrują państwo poprzez pryzmat społeczności politycznej, zespołu ludzi, występują jako funkcjonariusze instytucji państwowych;


- klasowe ( wyodrębnione z socjologicznych)- dzielą się na:


Wniosek: Wszystkie definicje opierają się o:

- zbiorowość społeczną;

- całość trzech aspektów: etnicznego, kulturowego, ekonomicznego( zaspokojenie potrzeb społeczeństwa)


Państwo to trwały związek ludzi, stale zamieszkujących terytorium, poddani władzy zwierzchniej


Elementy:


Cechy:


Geneza państwa:


Starożytność

Arystoteles- pierwszy naukowy pogląd, odrzucił kult polis, wg niego instytucja państwowa powstała w ramach naturalnego procesu(plemiona-> osady-> społeczeństwa miast-państw-> państwo), na który miała wpływ chęć samowystarczalności


Podział zadań w państwie na czynniki:

*porównywalny do Monteskiuszowskiego trójpodziału władzy


Klasyfikacja ustrojów państwowych :

Ustroje dobre Ustroje złe (zdegradowane)

Monarchia Oligarchia

Arystokracja Tyrania

Politea Demokracja


Ustroje (pojmowane w czasach antycznych) :

Oligarchia- rządy bogatych

Demokracja- rządy ludu, rządy biednych

Politea- ustrój idealny wg Arystotelesa, mieszanina oligarchii i demokracji oparta na rządach klasy średniej

Monarchia- jeden władca, szybkość podejmowania decyzji ( co niesie zagrożenie, ponieważ monarcha może pokierować się własnym interesem, a nie dobrem ogółu co prowadzi do powstania Tyranii)

Arystokracja- ustrój opierający się na najbardziej cnotliwych i wykształconych( umiłowanie wiedzy pozwala unikać chaosu)


Średniowiecze


Doktryny:



- św. Augustyn (V n.e.) – działanie państwa teokratycznego: instytucja państwowa pojawiła się w momencie popełnienia grzechu pierworodnego, została dana ludziom przez Boga; pojawienie się rywalizacji porządku boskiego i ziemskiego


Porządek boski Porządek ziemski

Nadrzędność Kościoła w strukturach Mieszkali różni ludzie: dobrzy i grzeszni, celem państwa

Państwa, państwo teokratyczne prowadzenie ludzi do zbawienia, strzeżenie dobrych przed

złymi ( i nawracanie złych)


Kwestia posłuszeństwa wg św. Augustyna- posłuszeństwo wobec władcy jest bezwzględnie konieczne (bez względu na to czy władca jest dobry, czy jest tyranem- plan Boży), sprzeciwienie się władzy dopuszczalne jedynie, gdy władca sprzeciwia się prawom boskim


-św. Tomasz z Akwinu (XIII wiek) – wg niego od Boga pochodzi tylko instytucja władzy, natomiast państwo, ustroje stworzyli ludzie, stwarzanie warunków przez państwo prowadzących do zbawienia-spokój i porządek, hierarchiczna struktura społeczeństwa( wg niego istniała od zawsze, jedni ponad drugimi)<- * dostosowanie doktryny do feudalizmu; za najlepszą formę ustrojową uważał monarchię (ale poddawał ją krytyce)


Kwestia posłuszeństwa wg św. Tomasza z Akwinu- przeciwstawienie się władzy w momencie, gdy stanowione prawa przeciwstawiają się prawom boskim, degradacja władzy (tyrania- nielegalne zdobycie władzy, używana w zły sposób, dla prywatnych celów)


- osadzona w sferze ideologicznej średniowiecza, mechaniczne tworzenie państwa (patrz Arystoteles)- mniejsze ośrodki w coraz większe, niezbędna przy łączeniu się patriarchalna władza opiekuńcza (uzupełnij)


-państwo rozpatrywane z punktu ekonomicznego, państwo jako prywatna własność osób prawnych, przejmowanie władzy przez dynastię



Nowożytność

Cechy wspólne dla doktryn nowożytnych:

Doktryny

Doktryny umowy społecznej:

- Tomasz Hobbe – wg niego natura człowieka ma charakter egoistyczny, wręcz aspołeczny,… (uzupełnij), w stanie przed państwowym – naturalna wolność, swoboda, co prowadziło do anarchii, w momencie gdy ludzie dążą do porozumienia powstało państwo

  1. dyskusja- ograniczenie swobód na rzecz instytucji państwa

  2. wyłonienie instytucji

- John Locke- stan przed państwowy- harmonia, wolność, ale zagrożenie katastrofami naturalnymi, ze względu na to tworzy się państwo ku zabezpieczeniu


Doktryny podboju:

- II połowa XIX wieku

- konflikty militarne skłaniają do utworzenia państwa

-Ludwik Gumplowicz ( oskarża się go o stworzenie rasizmu, bo posługiwałam się terminem rasa, ale on rozumiał go jako zbiorowość etniczną, był socjologiem) konflikty między plemionami-> konfrontacje zbrojne-> pokonani-zwyciężeni-> punkt wyjścia do tego, że silniejsi panują nad słabszymi


Doktryny procesu rozwarstwienia klasowego:

-Fryderyk Engels- w wyniku wzrostu wydajności pracy, podziału pracy, pojawiła się własność prywatna (rozpad wspólnot rodowo-plemiennych)-> powstanie nierównych klas-> państwo jako gwarant przewagi klas posiadających( mniejsza grupa) nad nieposiadającymi ( większa grupa)



Doktryny socjologiczne:

- stosunki między grupami społecznymi (interakcje między nimi)

-doktryna solidarystyczna ( Leon ?)- dążenie ludzi do przestrzegania zasad solidarności, naturalny proces powstawania grup rządzących i rządzonych


Doktryny psychologiczne:

- Leon Petrażycki- zastosowanie zasad psychologicznych, państwo powstało w wyniku przeżyć i emocji będących wytworem ludzkiej psychiki


Państwo w oparciu o prawo międzynarodowe

-konwencja genewska- cywilizowany wymiar wojny

-zjednoczenie państw (np. NRD +RFN)

-rozpad państw(np. Czechosłowacja, Jugosławia, ZSRR)

-secesja części terytorium danego państwa i utworzenie nowego państwa (np. wojna secesyjna)

-uzyskiwanie przez terytorium zależne niepodległości (np. Polska w 1918)


Typy państwa


Kontekst historyczny- najwcześniej w Mezopotamii ( Semici chcieli podbić Sumerów, nie byli w stanie ich podbić, ale unowocześnili ich dorobek kulturowy i na obszarze Semitów-> monarchia despotyczna (uzależnianie od zwycięzców terytoriów podbitych-> grupy podbite-> niewolnicy-właściciele niewolników (zatem dwie odrębne klasy) -> PAŃSTWO NIEWOLNICZE -> PAŃSTWO FEUDALNE -> PAŃSTWO KAPITALISTYCZNE-> PAŃSTWO SOCJALISTYCZNE


Typ państwa- określamy ze względu na układ stosunków ekonomicznych i politycznych


Państwo niewolnicze:


Niewolnictwo- zjawisko społeczne, rozpad wspólnoty pierwotnej, (uzupełnij), cecha charakterystyczna- środki produkcji, jak i posługujący się ludzie danym narzędziem są czyjąś własnością; do powstania niewolnictwa skłoniła chęć zysku oraz wzrost różnic między jednostkami (w posiadaniu dóbr); w momentach kiedy było mało wojen – wysoka wartość niewolnika, w wyniku ekspansji, wielu wojen- spada wartość niewolnika (im większa podaż, tym coraz mniejsza wartość)


Rzym: zmiana podejścia do niewolników (sytuacja polityczna, napady plemion barbarzyńskich, osiedlanie niewolników na terenach najbardziej zagrożonych, niewolnicy jako pierwsza linia obrony Cesarstwa)


Średniowiecze: niewolnictwo zanika na skutek rozpowszechnienia religii chrześcijańskiej


Nowożytność: po odkryciach geograficznych- powrót niewolnictwa (np. przywożenie niewolników z Afryki do Ameryki


XVII/XVIII- ruchy abolicyjne- wprowadzają handel niewolnikami ( 1794- Dania jako pierwsza zakazała handlu niewolnikami, ale można było posiadać niewolnika)

II połowa XIX ( po wojnie secesyjnej)- zakaz handlu i posiadania niewolników- nadawano im prawa obywatelskie

1910- zniesienie niewolnictwa w Chinach

1952- zakazano niewolnictwa w Arabii Saudyjskiej (najpóźniej) * działania Ligi Narodów, Karta Narodów Zjednoczonych


Elementy niewolnictwa we współczesności:


Państwo feudalne:


Feudalizm- ukształtowany mniej więcej w XI wieku (jego oznaki już w VIII), objął głównie Europę Zachodnią ( ale także Środkową i Wschodnią), pewne elementy feudalizmu zniesione dopiero w XX wieku ( w Rosji po rewolucji październikowej 1917), w Polsce powstaniu styczniowym zniesienie przywiązania chłopa do ziemi

Łac. Feudum- lenno (nadany areał + dochody z tej ziemi)


Przyczyny powstania państwa feudalnego:


Feudalizm- system społeczno- polityczny oparty na hierarchicznej zależności jednostek

Procesy, które doprowadziły do powstania feudalizmu:



Struktura państwa feudalnego- drabina feudalna


Monarcha

Parowie/ lennicy pierwszego stopnia

Lennicy drugiego stopnia

Chłopi


Powinności lennika:


Państwo kapitalistyczne:


Kapitalizm- system gospodarczy zorientowany na rynek (kwestie popytu i podaży)


Cechy:


Etapy kształtowania się kapitalizmu:


I okres II połowa XVIII- początek XIX – kapitalizm wolnorynkowy (brak uczestnictwa państwa w gospodarce)


II okres II połowa XIX- początek XX- kapitalizm monopolistyczny (industrializacja Europy- walka o rynki zbytu i surowce)


III okres początek I wojny światowej- koniec II wojny światowej- kapitalizm wielkich korporacji (duży udział państwa, odchodzenie od odsunięcia państwa od gospodarki

Przyczyny:

- zbyt duże zniszczenia wojenne (prywatni przedsiębiorcy nie daliby sobie rady)

- wzrost stopy życiowej (państwo ma coraz więcej zadań m.in. zapewnienie infrastruktury)


IV okres od połowy XX wieku do dziś- okres państwa liberalno- demokratycznego


Cechy:

-demokratyzacja życia społecznego

-przyjazność dla obywatela( aspekt polityczny- rozszerzenie praw obywatela, partycypacja obywatela w polityce państwa, polityka socjalna- wzrost opiekuńczości państwa)

- stosunki społeczno- gospodarcze

-zorientowanie społeczeństw na konsumcję

-dążenie do poprawy warunków bytowych


Państwo faszystowskie


Przyczyny powstania:

  1. Konsekwencja I wojny światowej, kryzys ekonomiczny, społeczny(straty ludnościowe), polityczny(formy państwa ulegają zmianie- z wielonarodowych do jednonarodowych, z monarchii do republik, zmiany ludności (po emigracjach) <- kryzys dotyczył państwa przegrane- państwa centralne, głównie Niemcy, opozycja do postanowień traktatu wersalskiego

  2. Obalenie monarchii, obecność idei komunistycznej, obawa przed ingerencją Radziecką (chęć budowy silnego państwa


Najczystsza forma-> we Włoszech (Mussolini), Niemcy (Hitler)


Elementy:

- Hiszpania- dyktatura Francisco Franco 1976

-Portugalia- po zamachu stanu

-Słowacja

-Chorwacja

-Węgry

-Ameryka Środkowa, Południowa( ,,bananowe” dyktatury ?) Chile, Argentyna, Brazylia


Cechy:



Państwo socjalistyczne

- oparte na ideologii socjalistycznej (opór co do konserwatyzmu, liberalizmu, kapitalizmu)

- XIX wiek- nurt materializmu dialektycznego ( Marks, Engels – twórcy teorii państwa socjalistycznego, formułowanie sposobów dojścia do tego typu państwa)

Dwa nurty tworzenia państwa socjalistycznego:

  1. Nurt reformistyczny- dojście do socjalizmu poprzez ewolucję, stopniowe przekształcanie państwa kapitalistycznego, wzrost opiekuńczości państwa

  2. Nurt rewolucyjny- kojarzony z Rosją, koniec XIX wieku, przekształcanie państwa kapitalistycznego do socjalistycznego tam, gdzie dysproporcje między elitami władzy, a chłopami są duże; Rosja- pierwsze państwo socjalistyczne, po rewolucji 1917; Mongolia (uzupełnij); po II wojnie- proces poprzez pryzmat Europy Środkowej( strefa wpływów radzieckich); okres lat 40. – Wietnam(1946), Korea Północna, Chiny (1949); półkula zachodnia- Kuba(1959)

Cechy:


Współczesne państwa socjalistyczne:

-Korea Północna

-Kuba

-Chiny (teoretycznie)

- *Wietnamska Republika Ludowa?


*Państwa trzeciego świata – wyzwoliły się z kolonializmu, ciężko je określić


Formy państwa


- pojęcie związane z szeroko rozumianą władzą państwową; zmiany form odbywają się na drodze ewolucji bądź rewolucji<- dostosowanie formy ze względu na zapotrzebowanie


Przyczyny zmian form państwa:


1). Dojście do władzy nowej grupy społecznej

2).Upadek dotychczasowego autorytetu

3).Upowszechnienie się nowych prądów ideowych

3). Zmiana zakresu zadań państwa ( najczęściej poszerzenie zadań)

4).Zmiany stylu produkcji ( np. Francja, z gospodarki rolnej-> przemysłową ->rewolucja francuska)

5).Zmiany w formie własności (np. ewolucja rosyjska-> chęć nacjonalizacji przemysłu)

6). Ogólna sytuacja międzynarodowa ( po I wojnie światowej, powszechne niezadowolenie społeczeństwa)

7). Położenie geograficzne

8).Dziedzictwo kulturowe i historyczne


Forma państwa (definicja)- sposób zorganizowanie naczelnych organów, zakres ich kompetencji, zależności między nimi oraz nimi, a obywatelami; na formę składają się trzy elementy:

-forma rządów- ogół naczelnych organów państwa, stosunki między instytucjami

-reżim polityczny- ogół metod, którymi władza posługuje się w kontakcie z obywatelami

-ustrój terytorialny- rozczłonkowanie państwa na jednostki terytorialne, które mają mieć funkcje publiczne


Struktura państwa ( w sensie terytorialnym):


Podział ze względu na reżim :

-system parlamentarno- gabinetowy- zespół zasad polityczno- ustrojowych, który określa stosunki między naczelnymi organami władzy : głową państwa (prezydent lub monarcha) , parlamentem, rządem ); rząd powoływany przez głowę państwa, rząd musi uzyskać poparcie parlamentu

-system parlamentarno- komitetowy – zespół zasad polityczno- ustrojowych, (…); parlament powołuje i kontroluje głowę państwa(?) i rząd, rząd stanowi komitet wykonawczy parlamentu

-system półprezydencki – głowa państwa posiada szerokie kompetencje, powoływana w wyborach powszechnych, powołuje rząd, który jest odpowiedzialny przed głową państwa i parlamentem

-system prezydencki- prezydent głową państwa i szefem rządu, parlament sprawuje funkcję doradczą


- reżim autorytarny – władza naczelna w państwie w rękach innych niż parlament, władza nie podlega kontroli, sceptycznie podchodzi się do parlamentu, w opozycji do demokracji; elitaryzm- nacisk na kultywowanie elit na podstawie ich zasług, głównie władzy; szczególna formą- DYKTATURA ( najczęściej wojskowa po zamachu stanu)

- reżim totalitarny – wszechobecność jednej oficjalnej ideologii, aparat terroru ( ma on chronić ideologii, nie dopuszczać do sprzeciwu), nieograniczone kompetencje przywódcy (wodza)- pełny wymiar władzy ( ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza), monopartyjność, gospodarka w pełni podlega władzy państwowej, wszechobecna cenzura, kult wodza


Monarchie:


Republika- władza pochodzi z wyborów, cechy:

- głowa państwa- jednoosobowa (najczęściej)

-suwerenem politycznym- cały naród

-władza w państwie pochodzi z demokratycznych wyborów

-kadencyjność urzędów

-akty prawa wydawane w imieniu republiki


Systemy polityczne


( termin wprowadzony po II wojnie światowej, przed wojną mówiło się: rząd, naród, państwo, zatem uszczegółowiono termin ze względu na szersze pojmowanie pojęcia polityka (naród, państwo- pojęcia szersze) – odnoszą się do działań politycznych państwa ze względu na zróżnicowanie nowoczesnych społeczeństw i zachodzące przemiany


Punkty widzenia systemu politycznego:

1). Instytucjonalny – całokształt instytucji politycznych i relacje między nimi

2). Strukturalno- funkcjonalny- jako proces, który rozgrywa się w ramach wspólnot ( wewnętrzne procesy we wspólnotach tj. związki zawodowe, grupy interesu

3). Systemowe- analiza ze względu na relacje z otoczeniem


System polityczny (definicja): Ogół instytucji funkcjonujących formalnie lub nieformalnie( organów państwowych, grup społecznych, partii politycznych, (…) ) oraz ogół zasad regulujących stosunki między grupami; w ramach systemu: każde działanie, które przyczynia się do zachowania systemu na długi okres i jego dalszy rozwój


Podział na podsystemy:

- instytucjonalny – obejmuje aparat państwowy, partie

-funkcjonalny- ogół funkcji i ról

-regulacyjny (normatywny)- ogół norm, aktów prawnych regulujących działanie instytucji, itd.


Funkcje systemu politycznego :


*metoda Arystotelesa pozwalająca na klasyfikacje polis: badanie a) kto rządzi? B) kto z rządzenia odnosi korzyści -> w ten sposób wyznaczył 6 ustrojów: 3 dobre i 3 złe


Płaszczyzny postrzegania systemów politycznych:


1). Z punktu ekonomiczno- ideologicznego- podział na 3 światy:

- systemy państw zachodnich: liberalno- demokratyczne, kapitalistyczny rynek( własność prywatna, wolny rynek) najbardziej rozwinięte

-państwa socjalistyczne- zasada równości, kolektywizacja, centralne planowanie itp.

-pozostałe państwa= rozwijające się

2). Ze względu na strukturę konstytucyjno- instytucjonalną – na przełomie XIX/ XX wieku rozpatruje państwa obserwując różnice między rządami parlamentarnymi, a prezydenckimi, państwami federalnymi, a unitarnymi, itd.

3). Strukturalno- funkcjonalna


Klasyfikacja systemów politycznych:


  1. Demokracja większościowa ( model (?) )- wzorzec brytyjski, jednopartyjny rząd, dwupartyjny system partyjny, brak separacji między władzą wykonawczą, a ustawodawczą, rząd ma szczególną rolę, anglosaski system prawny, brak pisanej konstytucji

  2. Demokracja konsensualna – typowa dla podzielonych społeczeństw (etnicznie, religijnie itp.), koalicyjny rząd, system wielopartyjny, federalizm (bądź mocna decentralizacja), pisana konstytucja










Wyszukiwarka