Scenariusz warsztatów na temat:
 Jak urozmaicać godziny wychowawcze – komunikacja interpersonalna.

 

 

1.              Powitanie, przedstawienie się.

2.              Ruchome krzesła.

3.              Całujemy zajączka.

4.              Mini wykład (wstęp do komunikacji).

5.              Cele zajęć.

6.              Co usłyszałeś?

7.              Figury.

8.              Poziomy komunikacji .

9.              Jajo orła.

10.           Komunikacja niewerbalna .

11.          Zwierciadło duszy.

12.          Noworodek w kąpieli.

13.          Kalambury.

14.           Tworzenie z grupą listy zakłóceń w procesie komunikacji niewerbalnej.

15.          Nie irytuj mnie.

16.            Posłuchaj, co ci powiem.

17.           Mini wykład (Dobry słuchacz. Nieefektywna komunikacja).

18.          Parafrazujemy.

19.          Wskaż mi drogę.

20.            Mini wykład (Bariery komunikacyjne).

21.           Nadawanie komunikatu „Ja” – mini wykład.

22.           Powiedz to inaczej.

23.          Jaki to szyfr?.

24.          Zaszyfruj sam.

25.           Podział lizaków.

26.           Ewaluacja.

 

2. RUCHOME KRZESŁA

 

CELE

Ćwiczenie rozluźniające, zmniejszające napięcie.

 

MATERIAŁY

Żadne

 

PRZEBIEG

Uczestnicy siadają na rozstawionych dookoła krzesłach. Jedna osoba, stojąca pośrodku, nie ma krzesła. Osoba ta mówi: „Wszyscy którzy...” i wówczas wszyscy, którzy mieszczą się w tej kategorii muszą wstać i usiąść w innym miejscu. Nie może to być miejsce bezpośrednio obok. Osoba, dla której zabrakło krzesła, znowu staje pośrodku i mówi: „Wszyscy, którzy...”itd.

 

Przykłady:

Wszyscy, którzy ... mają na sobie dżinsy.

                        ... mają czarne włosy.

                        ... mają na sobie kolczyki.

 

 

3. CAŁUJEMY ZAJĄCZKA

 

CEL

Rozluźnienie, zmniejszenie napięcia.

 

MATERIAŁY

Żadne

 

PRZEBIEG

Uczestnicy stoją w kole twarzami zwróceni do siebie. Prowadzący podaje kolejno polecenia: Proszę zamknąć oczy. Rozluźnić mięśnie twarzy, szyi, kręgosłupa, a potem kończyn. Oddychamy równo, rytmicznie. Wyobraźcie sobie, że w prawej kieszeni waszych spodni znajduje się malutki pluszak. Widzicie go oczami duszy? Wyciągnijcie go stamtąd. Zobaczcie jak wygląda – przesympatyczny pyszczek, słodkie puszyste uszki, maluteńki, okrąglutki noseczek, gruby, mięciutki brzuszek, a z tyłu puszysty, okrągły ogonek. Pocałujcie teraz zajączka w to miejsce na jego ciele, które wydaje się wam najpiękniejsze. Otwórzcie teraz oczy. Proszę pocałować osobę stojącą po waszej prawej stronie w to samo miejsce, co zajączka.

 

4. MINI WYKŁAD

 

Porozumiewanie się to inaczej słowne lub bezsłowne przekazywanie informacji. Umiejętności porozumiewania się określają stosunki między ludźmi i wpływają na poczucie własnej wartości. Ich brak powoduje samotność, poczucie bezsilności, niezadowolenie z pracy, rozczarowania w życiu osobistym.

Dobra komunikacja sprawia, że młodzi ludzie mogą rozmawiać z dorosłymi na drażliwe tematy w sposób otwarty i nie zagrażający. Trudności w kontaktach z rówieśnikami w wyrażaniu własnych poglądów, zainteresowań i wartości, trudności, trudności w opieraniu się naciskom grupy, a także uczucie skrępowania w różnych sytuacjach społecznych mogą doprowadzić młodego człowieka do zainteresowania się alkoholem i narkotykami. Picie lub palenie będzie wówczas jedyną metodą radzenia sobie w sytuacjach społecznych, alkohol ułatwi kontakt z innymi, a papieros da poczucie przynależności do grupy.

Otwarta komunikacja wzmacnia relacje między ludźmi. Rozmowy z rodzicami na tematy uzależnień zmierzają w jednym kierunku – nastolatki poznają poglądy dorosłych i to pomaga im w podejmowaniu własnych decyzji. Złe relacje z rodzicami, brak kontaktu powoduje osłabienie poczucia własnej wartości, a to może oznaczać potrzebę zależności od innych osób

 

 

5. CELE ZAJĘĆ

 

Przygotowane przeze mnie zajęcia mają 4 główne cele.

 

1.  Doskonalenie umiejętności porozumiewania się między ludźmi.

2.  Uświadomienie przyczyn zakłóceń i blokad w procesie komunikacji.

3.  Kształtowanie umiejętności świadomego i precyzyjnego wyrażania własnych potrzeb i siebie.

4.  Kształtowanie umiejętności uważnego słuchania.

 

 

6. CO USŁYSZAŁEŚ?

      

CEL

Ćwiczenie wprowadzające, szukamy przyczyn różnorodnych efektów (zniekształcenia informacji przekazywanej przez kolejnych nadawców).

 

MATERIAŁY

12-20 wyrazowy wycinek z gazety, np.:

12 procent 15-letnich dziewcząt dwa razy dziennie czyści zęby, podobną systematycznością wykazać się może zaledwie 6,5 procent chłopców; kobiety częściej się gimnastykują i więcej chodzą.

 

PRZEBIEG

Uczniowie dzielą się na dwa rzędy. Pierwsze osoby otrzymują do cichego przeczytania test, po czym powtarzają to co zapamiętały następnym w rzędzie.

Ostatnie osoby z rzędów konfrontują na forum to, co usłyszały i zapamiętały.

 

OMÓWIENIE

1.  Co można było zrobić, żeby informacja nie uległa zniekształceniu?

2.  Co wpływa na znaczenie przekazu?

 

 

Zapisanie na tablicy przyczyn różnorodnych efektów tego ćwiczenia.

 

 

7. FIGURY

 

CEL

Zapoznanie z różnicami między komunikacją jednokierunkową i dwukierunkową.

 

MATERIAŁY

Karty ćwiczeń kwadraty, kartki, długopisy.

 

PRZEBIEG

Prowadzący ma przed sobą rysunek składający się z różnych figur geometrycznych (szablon A). Wyjaśnia uczestnikom zajęć w jaki sposób je narysować zaczynając od górnej figury. Opisuje wszystkie po kolei, zwracając uwagę na ich położenie względem siebie. Prowadzący nie odpowiada na żadne pytania ani nie powtarza instrukcji. Następnie robi to samo wykorzystując szablon B, tym razem uczestnicy mogą zadawać pytania oraz prosić o powtórzenie polecenia. Po wykonaniu zadania prowadzący pokazuje oryginalne szablony, a uczestnicy konfrontują stopień dokładności na pierwszy i drugim rysunku, a następnie zliczają ilość poprawnie odtworzonych kwadratów.

 

OMÓWIENIE

1.  Która wersja bardziej przypomina oryginał?

2.  Pierwsza część nazywa się komunikacją jednokierunkową – dlaczego?

3.  Druga część nazywa się komunikacją dwukierunkową – dlaczego?

4.  Co na podstawie tego ćwiczenia można powiedzieć o komunikacji?

 

8. POZIOMY KOMUNIKACJI
(pochodzą z programu profilaktycznego „Jak żyć z ludźmi”)

 

Komunikacja interpersonalna może odbywać się na 3 poziomach: fatycznym, instrumentalnym i afektywnym.

 

1.   FATYCZNY

 

     Na czym polega?

Typowym przejawem  komunikacji fatycznej jest swobodna rozmowa na nieistotne tematy. Jest to bezpieczne, wolne od emocji komunikowania się, podczas którego nie rozmawia się o poglądach ani wartościach.

 

     Zastosowanie

 

Zachodzi wtedy, gdy ludzie spotykają się ze sobą po raz pierwszy lub nie znają się zbyt dobrze. Rozmawiają wówczas na takie tematy jak, pogoda, wiadomości, moda, sport.

 

     Przykłady

                        „Zanosi się na deszcz”

                        „No i znowu wygrała drużyna Legii”

 

2.   INSTRUMENTALNY

 

     Na czym polega?

 

W komunikacji instrumentalnej rozmówcy przekazują sobie informacje i/lub instrukcje. Robią to w sposób bezpośredni, wolny od emocji.

 

      Zastosowanie

 

Ma na celu wywołanie pewnego zachowania u odbiorcy komunikatu.

 

     Przykłady

 

                     Klient mówi fryzjerowi, jak chce mieć obcięte włosy.

                     Nauczyciel tłumaczy uczniowi, jak odrobić pracę domową.

3.   AFEKTYWNY

 

     Na czym polega?

 

Podczas komunikacji afektywnej ludzie ujawniają wartości i poglądy. Ujawniają się emocje, zaangażowanie w rozmowę.

 

     Zastosowanie

 

Zachodzi wtedy, gdy rozmówcy chcą wyrazić swoje postawy, uczucia i wartości. Na tym poziomie komunikowania ujawniają się bardziej osobiste cechy rozmówców.

 

      Przykłady

 

                       „Uważam, że należy ostrzej karać kierowców prowadzących po pijanemu”.

                       „Podoba mi się sposób, w jaki to zrobiłeś”.

                       „Nigdy mnie nie słuchasz”.     

 

 

9.  JAJO ORŁA

 

CEL

Uświadomienie zakłóceń i barier w komunikowaniu się między ludźmi mimo najlepszych chęci i znajomości teoretycznych podstaw.

 

MATERIAŁY

Tekst ze „Śpiewu ptaka” Anthony de Mello

 

„Jajo orła”

             Pewnego dnia pewien człowiek znalazł jajo orła. Włożył je do gniazda kury,

       aby po wykluciu orzełek mógł znaleźć tam opiekę. Tak też się stało. Wszyscy,

       tzn. cała rodzina kurza myślała, że z jaja wykluł się mały kogutek. Na takiego

       też próbowano go wychować. Orzeł nieświadomy swojego prawdziwego

       pochodzenia zachowywał się jak na koguta przystało: wzlatywał na wysokość

       płotu, dziobał ziarna, grzebał pazurami w ziemi szukając tam przysmaków.

             Pewnego słonecznego dnia spostrzegł na niebie pięknego dużego ptaka,

           który dostojnie machał skrzydłami. Spytał kury – któż to taki? To orzeł,

           król ptaków – odrzekła kura. Ale ty jesteś kogutem, więc nie zaprzątaj sobie

           nim głowy – dodała. Tak więc kogut przestał o nim myśleć. Żył jak kogut i umarł

          jak kogut nie wiedząc, że jest orłem.

 

PRZEBIEG

Zadaniem każdego ucznia jest uważne słuchanie przekazywanego tekstu, by jak najdokładniej powtórzyć go następnej osobie. Słuchający nie może prosić o powtórzenie fragmentu ani zapytać przy niejasności. Mówiący powtarza tekst tylko raz, bez możliwości wyjaśnień. Prowadzący prosi jedną osobę o pozostanie w sali, reszta wychodzi, by nie słyszeć przekazywanego tekstu. Do sali prosi po jednej osobie. Pierwsza osoba przekazuje zapamiętany tekst drugiej, druga trzeciej i tak dalej, aż wszyscy uczniowie wejdą z powrotem do sali. Osoby, które wysłuchały tekstu od poprzednika i przekazały go następnej osobie pełnią rolę biernego świadka dalszych wydarzeń. Na koniec prowadzący czyta wszystkim pierwotny tekst, a uczestnicy konfrontują go z własnym usłyszanym i przekazanym.

 

OMÓWIENIE

Prosimy uczestników o podzielenie się własnymi spostrzeżeniami oraz uzupełnienie znajdujących się na tablicy listy blokad i zakłóceń w procesie komunikacji interpersonalnej.

 

 

10. KOMUNIKACJA NIEWERBALNA – omówienie kserokopii pochodzącej z programu profilaktycznego ”Jak żyć z ludźmi”

 

W trakcie rozmowy dwóch osób, aż 65% informacji przekazywanych jest niewerbalnie. Komunikaty te dotyczą uczuć, sympatii i preferencji. Sympatię i akceptację komunikują zazwyczaj następujące zachowania niewerbalne:

-    Nawiązanie kontaktu wzrokowego,

-    wyprostowana postawa ciała,

-    znajdowanie się blisko drugiej osoby bez naruszania jej terytorium psychologicznego,

-    ciepły ton głosu, mówienie wyraźnie, bez szeptu i krzyku

Komunikacja niewerbalna może wrażać się poprzez:

-    Sposób w jaki tworzymy otoczenie fizyczne, w którym pracujemy i mieszkamy.

-    Odległość, w jakiej stoimy od kogoś.

-    Gesty.

-    Wzdychanie, płacz, marszczenie brwi, uśmiechanie się, śmiech, błaznowanie.

-    Nasz wygląd – twarz, włosy, ciało, odzież i jej kolor, męskość, kobiecość.

-    Ton głosu.

-    Nasze otoczenie – dom, pracę, samochód, rodzinę, przyjaciół.

-    Sposób w jaki: siedzimy, stoimy, chodzimy, kontaktujemy się wzrokowo.

 

11. ZWIERCIADŁO DUSZY

 

CEL

Doskonalenie umiejętności komunikowania i odczytywania sygnałów niewerbalnych

 

MATERIAŁY

Kartki z nazwami uczuć.

 

PRZEBIEG

Grupę dzielimy na 3-4 zespoły. Każdy zespół otrzymuje po kilka kartek z nazwami uczuć. Cała grupa zastanawia się, a potem przedstawia pantomimicznie dane uczucie. Reszta zgaduje, o co chodzi.

 

OMÓWIENIE

1.  Jak wygląda twarz osoby zdziwionej, zdenerwowanej, smutnej i przerażonej?

2.  Co się dzieje z rękami osoby zrozpaczonej czy szczęśliwej?

 

KARTY Z NAZWAMI UCZUĆ

 

IRYTACJA	WSTYD
UKOJENIE	GNIEW
SZCZĘŚCIE	ENTUZJAZM
SPEŁNIENIE	ZAUROCZENIE
STRACH	ROZPACZ
WROGOŚĆ	ONIEŚMIELENIE

 

12.   NOWORODEK W KĄPIELI

 

CEL

Uświadomienie barier i zakłóceń w procesie komunikacji interpersonalnej.

 

MATERIAŁY

Niepotrzebne

 

PRZEBIEG

Zadaniem każdego ucznia jest uważne obejrzenie przedstawionej scenki, by jak najdokładniej odzwierciedlić ją kolejnej osobie. Zarówno oglądanie jak i przedstawianie odbywa się bez słów i możliwości powtórzeń. Prowadzący prosi o pozostanie w sali tylko jednej osoby reszta wychodzi czekając na swoją kolej. Tylko pierwszej osobie zostaje przedstawiony temat scenki: „Noworodek w kąpieli”. Osoba ta indywidualnie improwizuje przed drugim uczniem. Drugi nie znając tematu próbuje jak najdokładniej odwzorować scenkę przed trzecią osobą. Zabawa toczy się tak długo, aż wszyscy wejdą do sali ponownie. Kiedy ostatnia osoba wypełni swoje zadanie, prowadzący prosi po kolei każdego uczestnika, by określił sytuację jaką przedstawił w scence. Po wszystkich wypowiedziach podaje pierwotny temat scenki.

 

OMÓWIENIE

Uczestnicy uzupełniają listę zakłóceń i barier w procesie komunikacji interpersonalnej, a także tworzymy listę sprzyjających warunków w odbiorze i nadawaniu.

 

 

13. KALAMBURY

 

CEL

Uświadomienie znaczenia niewerbalnego porozumiewania się.

 

MATERIAŁY

Niepotrzebne

 

PRZEBIEG

Za pomocą gestów i mimiki, lecz bez pomocy słów, uczestnicy „odgrywają” tytuły książek, filmów, programów TV lub przysłowia czy powiedzenia. Reszta grupy odgaduje.

OMÓWIENIE

Jakie zachowania przedstawiających ułatwiały odgadnięcie tytułu, a jakie utrudniały.

 

 

14. WSPÓLNIE Z CAŁĄ GRUPĄ TWORZYMY LISTĘ ZAKŁÓCEŃ I BARIER W PROCESIE KOMUNIKACJI NIEWERBALNEJ

 

 

15.  NIE IRYTUJ MNIE

 

CEL

Uświadomienie uczuć osoby, którą ktoś uważnie słucha i osoby ignorowanej.

 

MATERIAŁY

Żadne

 

 

PRZEBIEG

Uczniowie dobierają się w pary i dzielą na osoby A i B. Będą rozmawiać o swoich marzeniach. Zanim rozpocznie się rozmowa, osoby A opuszczają salę, a osoby B zostają poinformowane, aby podczas rozmowy starały się słuchać bardzo uważnie, np.: potakiwać, dopytywać, dawać do zrozumienia, że usłyszane informacje są bardzo ciekawe. Po 5 min. rozmowy zadanie zostaje przerwane. Z sali wychodzą osoby B. Prowadzący prosi osoby A, by podczas rozmowy sprawiały wrażenie znudzonych, by np.: ziewali, wiercili się, rozglądali po sali, zerkali na zegarek. Wracają osoby B i przez 5 minut opowiadają o swoich marzeniach.

 

OMÓWIENIE

Prosimy uczniów o podzielenie się swoimi wrażeniami

-    Co czułeś, gdy byłeś słuchany?

-    Co czułeś, gdy byłeś ignorowany?

 

 

16. POSŁUCHAJ, CO CI POWIEM

 

CEL

Rozwijanie i ćwiczenie umiejętności aktywnego słuchania

MATERIAŁY

Kartki i długopisy.

 

PRZEBIEG

Grupa dzieli się w pary. Uczestnicy uważnie słuchają swoich partnerów, a następnie przedstawiają ich innym. Pary grupuje się w zespoły (6-12 osób) i przedstawia swoich partnerów (rodzina, zainteresowania, miejsce zamieszkania, przyjaciele, zwierzęta domowe).

 

OMÓWIENIE

1.  Gdybyście nie musieli później przedstawić koleżanki/kolegi czy słuchalibyście uważnie?

2.  Czy zadawaliście dużo pytań?

3.  Czy przypominacie sobie sytuację, w której myśleliście o tym, co powiedzieć i nie słuchaliście tego, co do was mówiono?

 

 

17.  AKTYWNE SŁUCHANIE

 

Dobry słuchacz według R. Bolton („Jak żyć z ludźmi. Umiejętności interpersonalne”) posiada następujące umiejętności:

 

UMIEJĘTNOŚĆ SKUPIENIA SIĘ :	UMIEJĘTNOŚĆ POŻĄDANIA:
Ø  zwrócenie się w stronę mówiącego, Ø  utrzymywanie kontaktu wzrokowego, Ø  zmiana wyrazu twarzy.	Ø  nieprzeszkadzanie i nierozpraszanie, Ø  wyrażanie na bieżąco swoich odczuć, Ø  zadawanie rzeczowych pytań wymagających dłuższej odpowiedzi niż „tak” lub „nie”, Ø  unikanie atmosfery przesłuchania, Ø  milczące skupienie.

 

INNE UMIEJĘTNOŚCI TO:

ODZWIERCIEDLANIE

PARAFRAZOWANIE

SKUPIENIE SIĘ NA NAJWAŻNIEJSZYM

Komunikacja jest nieefektywna gdy:

-    jesteś tak bardzo przejęty tym, co chcesz powiedzieć, że nie zwracasz uwagi na to, co mówią inni,

-    czekasz tylko aby wejść w słowo innym,

-    słuchasz wybiórczo – słyszysz tylko to, co chcesz,

-    przerywasz mówiącemu i kończysz za niego wypowiedź, zniekształcając ją dla własnych celów

50% czasu przeznaczonego na komunikację zajmuje słuchanie. Zapamiętujemy tylko połowę z tego, co usłyszeliśmy, a po upływie ośmiu godzin pamiętamy tylko ¼. W trakcie aktywnego słuchania słuchacz przekazuje mówiącemu informacje zwrotne i upewnia się, czy właściwie zrozumiał jego słowa.

 

Parafrazowanie – polega na wyrażaniu za pomocą innych słów tego, co powiedział ktoś inny. Parafrazujemy po to, by ocenić to, co zostało powiedziane.

       O ile dobrze cię zrozumiałem ...

       A więc twierdzisz, że ...

       Chcesz powiedzieć, że ...

 

 

18. PARAFRAZOWANIE

 

CEL

Ćwiczenie umiejętności parafrazowania.

 

MATERIAŁY

Karteczki z sytuacjami.

-    Czy boisz się broni biologicznej, dlaczego?

-    Czy chcesz aby Polska weszła do UE, dlaczego?

-    Czy Eminem jest postacią kontrowersyjną?

-    Czy palenie papierosów jest szkodliwe dla zdrowia?

 

PRZEBIEG

Pierwsza osoba wypowiada zdanie na wybrany temat. Następna parafrazuje to zdanie i dodaje własną opinię, którą z kolei parafrazuje kolejna osoba, dodając własną itd.

 

OMÓWIENIE

1.  Czy dzięki parafrazie wypowiadane opinie stawały się bardziej zrozumiałe?

2.  Czy powinniśmy parafrazować wszystko, co się do nas mówi? Jeśli tak , dlaczego? Jeśli nie, dlaczego?

 

19.  WSKAŻ MI DROGĘ

 

CEL

Ćwiczenie aktywnego słuchania.

 

MATERIAŁY

Karty dla każdego uczestnika z narysowanym labiryntem.

 

PRZEBIEG

Uczniowie łączą się w pary i wybierają między sobą osobę A i B. Zadaniem osoby A jest przeprowadzenie osoby B z zasłoniętymi oczami przez korytarze labiryntu aż do uśmiechniętej buźki. . Następnie dochodzi do zamiany ról.

 

OMÓWIENIE

-    Czy instrukcje były jasne?

-    Czy łatwo było udzielać instrukcji?

-    Czy udzielanie instrukcji denerwowało was?

-    Czy pamiętacie jakieś wydarzenie, podczas którego denerwowaliście się, bo ktoś nie mógł was zrozumieć?

 

20.  BARIERY KOMUNIKACYJNE - MINIWYKŁAD

 

Wyróżniono 3 główne bariery komunikacyjne:

-    Osądzanie

-    Decydowanie za innych

-    Uciekanie od cudzych problemów

 

 

1. Osądzanie – polega na narzucaniu własnych opinii innym osobom i formułowaniu rozwiązań cudzych problemów. Kiedy osądzamy, nie słuchamy tego, co mówią inni, ponieważ zajęci jesteśmy oceną ich wyglądu, tonu głosu i słów, których używają.

Przykład.

       „Jak minął dzień?”

       „Źle!”

       „No tak, najlepiej narzekać. Ja marzę, żeby móc spędzić

       dzień na nauce, nic łatwiejszego i przyjemniejszego”.

       „Ale dzisiaj było bardzo ciężko, bo dostaliśmy nowego,

       głupiego nauczyciela od matematyki...”

       „Nie pozwalaj sobie mówić takim tonem o nauczycielach.

       Gdybyś tylko trochę więcej się przykładał, mój

       Chłopcze, lepiej by ci się wiodło. Uważasz, że powinieneś

       Mieć wszystko podane jak na talerzu!”

       „Hmm”.

 

 

2. Decydowanie za innych – może utrudniać porozumiewanie się nawet wtedy, gdy podyktowane jest troską i chęcią pomocy. Decydując za innych uzależniamy ich od siebie i pozbawiamy możliwości samodzielnego podejmowania decyzji. Dajemy im także do zrozumienia, że ich odczucia, wartości i problemy są nieważne.

Przykład

      

 

       „Jak minął dzień?”

       „Źle!”

       „Och, biedactwo. Chodź i opowiedz mi o wszystkim”.

       „Mamy nowego nauczyciela od matematyki. Nie mogłem

       sobie dać rady”.

       „To okropne. Czy chcesz, żebym ci pomogła po herbacie?”

       „Nie przyniosłem zeszytu i książki do domu”.

       „A może mam zadzwonić jutro do szkoły i porozmawiać

       z dyrektorem?”

       „Ale ja nie...”

       „Uważam, że najlepiej jest wyjaśnić wszystko na samym

       początku, zanim sprawy się pogorszą. Nie mam racji?”

       „No cóż, eee...mmm!”

       „Nie chciałabym, żeby ucierpiało na tym twoje wykształcenie”.

 

 

3. Uciekanie od cudzych problemów – polega na  tym, że nie jesteśmy skłonni zajmować się nimi. Nie bierzemy pod uwagę uczuć ani zmartwień innych ludzi. Nie chcemy zajmować się ich lękami, obawami i troskami.

Przykład

       „Jak minął dzień?”

       „Źle!”

       „Och, daj spokój. Nie było chyba aż tak źle? Zjesz kanapkę?”

       „Dziękuję. Martwię się trochę matematyką...”

       „E tam, nie musisz przecież być Einsteinem, mama i tata

       też nie są. Idź, włącz sobie telewizor i nie martw się tym...”

 

(Powyższe przykłady barier komunikacyjnych pochodzą z Biddulpha „Sekrety...”

 

BARIERY KOMUNIKACYJNE

 

 

1.     Krytykowanie 2.     Obrażanie 3.     Orzekanie                                        OSĄDZANIE 4.     Chwalenie połączone z oceną

5.     Rozkazywanie                                                                         6.     Grożenie                                   DECYDOWANIE ZA   7.     Moralizowanie                                   INNYCH 8.     Nadmierne/niewłaściwe wypytywanie

9.     Doradzanie 10.     Zmienianie tematu                        UCIEKANIE OD 11.     Logiczne argumentowanie                 CUDZYCH 12.     Pocieszanie                                   PROBLEMÓW

 

 

21. NADAWANIE KOMUNIKATU „JA” – MINI WYKŁAD

 

       W sytuacjach konfliktowych proces porozumiewania się jest trudniejszy.

Tylko niektórzy ludzie radzą sobie dobrze z przekazywaniem negatywnych emocji w konstruktywny sposób. Zwykłe „rozładowanie się” w wielu sytuacjach niczego nie załatwia, a tyko jeszcze pogarsza sytuację. Informacje „od siebie” zwane też komunikatem „ja” stanowią pewną propozycję radzenia sobie w sytuacjach, w których chcemy przekazać komuś nie koniecznie przyjemną informację na temat jego zachowania. (Podobny schemat można zastosować także w innych sytuacjach np. gdy chcemy przekazać komuś przyjemną informację na temat jego zachowania). Główna idea polega na tym, by poinformować drugą osobę, jakie uczucia wywołuje w nas jej konkretne zachowanie.

 

FORMUŁA KOMUNIKATU „JA”

 

Czuję się (określić emocję, uczucie)...............

gdy Ty ( przedstawić konkretne zachowanie).....................

ponieważ ( powiedzieć jaki wpływ ma na ciebie to zachowanie)

(i chciał(a) bym...)........................................

 

np. Komunikat „ja”: Czuję się rozdrażniona, kiedy stoisz nade mną i tłumaczysz w jaki sposób ty rozwiązałbyś ten problem, ponieważ wtedy nie mogę się skupić.

A nie komunikat „ty”: Zachowujesz się idiotycznie i oczywiście przez Ciebie nic nie zrobię!

 

Różnice między tak formułowanymi komunikatami są następujące:

 

Komunikat „ty”: Osoba, która Ciebie słucha, ma wrażenie, że ją oskarżasz lub obwiniasz.

Myśli , że uważasz ją za kogoś złego. Osoba, do której dociera taki komunikat nie myśli o tym, jak się zmienić , lecz o tym jak się bronić. Komunikaty tego typu nie mają żadnego pozytywnego skutku ani dla mówiącego, ani dla słuchającego. Napięcie i złość wzrasta i rozwiązanie konfliktu staje się coraz trudniejsze. Ten rodzaj wypowiedzi zwiększa agresję.

Komunikat „ja”: Za jego pomocą mówiący przekazuje ważne dla siebie uczucia i chęci wobec słuchacza. Słuchający dowiaduje się, że zrobił coś, co nie było zgodne z oczekiwaniami mówiącego, że sprawił mu przykrość lub rozzłościł (itp.), lecz jest to zupełnie coś innego niż informacje, że jest on złym lub głupim człowiekiem. Ta forma wypowiedzi sprawia , że słuchaczowi łatwiej jest spełnić oczekiwania mówiącego.

Komunikat „ja” to skuteczny i nie zwiększający poziomu agresji sposób mówienia o swoich uczuciach i oczekiwaniach wobec innych.

 

 

22.  NADAWANIE KOMUNIKATU „JA” - ĆWICZENIE

 

CEL

Ćwiczenie umiejętności nadawania komunikatu „Ja”

 

POMOCE

Karta ćwiczeń.

 

 

sytuacja	Komunikat „Ty”	Komunikat „Ja”
Twój chłopak nie odzywa się do Ciebie od tygodnia.	Powiedz o co Ci chodzi.
Jesteście na weselu a Twój partner chce wcześniej wyjść, bo nie lubi takich imprez.	Ty to zawsze coś takiego wymyślisz.
Dyrektor zarzuca Ci, że nie wywiązałeś się z obowiązków, a to nie prawda.	Dlaczego wszystko złe widzi Pan tylko u mnie?
Koleżanka bez Twojej wiedzy przeczytała list od Twojego byłego chłopaka, który zostawiłaś na biurku..	Jesteś wredna. Nie chcę z tobą rozmawiać.

PRZEBIEG

Uczniowie w grupach zastanawiają się nad przekształceniem komunikatu „Ty” na komunikat „Ja”. Następnie prezentują swoje propozycje i rozmawiają na ten temat.

 

OMÓWIENIE

-    Czy często nadajemy komunikat „Ja”?

-    Czy łatwiejszy jest komunikat „Ja” czy komunikat „Ty”?

-    Od czego to zależy?

 

 

23. JAKI TO SZYFR?

 

CEL

Obserwacja, jak można świadomie zakłócić komunikację.

 

MATERIAŁY

Koperty z kartkami z zaszyfrowaną wiadomością. Jedna informacja zaszyfrowana na 4 różne sposoby.

 

PRZEBIEG

Dzielimy uczniów na 4 grupy. Każda grupa losuje kopertę z zaszyfrowaną informacją. Grupy próbują złamać szyfr i odczytać informację. Wygrywa ta grupa która zrobi to pierwsza.

 

OMÓWINIE

1.  Czy są dziedziny życia, w których świadomie zakłócamy komunikację?

 

INFORMACJA:

MIEJ SERCE I PATRZ W SERCE

SZYFRY!

 

I.         ECRES  W  ZRTAP  I  ECRES  JEIM

II.       MIADEJ  SEAURCIAE  I  PAUETRAIZ  W  SEAURCE

III.     EMEIEEJ  ESEERECEE  IEE  EPEAETEREZ  WE  ESEERECEE

IV.     JEIM  ECRES  I  ZRTAP  W  ECRES

 

 

24.  ZASZYFRUJ SAM

 

Ćwiczenie jest oparte na tych samych zasadach co poprzednie. Jedyna różnica polega na tym, że uczniowie w grupach szyfrują dowolną informację. za pomocą rysunków lub innych znaków graficznych. Nie można używać liter i cyfr. Gdy wszyscy są gotowi następuje wymiana szyfrów. Wygrywa ten zespół, który jako pierwszy złamie szyfr przeciwnika.

 

 

25. PODZIAŁ LIZAKÓW

 

CEL

Uświadomienie istoty sytuacji konfliktowej i własnych strategii postępowania w przypadku zaistnienia sprzecznych interesów.

 

MATERIAŁY

Lizaki – 2/3 ilości uczestników.

 

PRZEBIEG

Uczniowie tworzą grupy 3-osobowe. Każda trójka dostaje 2 lizaki i w ciągu 8 minut musi podjąć decyzję, jak podzielić te lizaki między 3 osoby. Żadne losowanie, rzucanie monet nie może zadecydować.

 

OMÓWIENIE

Pytamy uczniów, czego dowiedzieli się o sobie i o swoim sposobie rozwiązywania konfliktów. Zadajemy im pytania.

-    Czy walczyłeś o swoje interesy, czy z nich zrezygnowałeś?

-    Czy byłeś asertywny?

-    Jak wiele rozwiązań zaproponowałeś?

-    Jakie są wady i zalety różnych postaw w sytuacji konfliktowej?

 

 

26.EWALUACJA

 

Każdy uczestnik wypełnia anonimową ankietę

 

Podobało mi się.....

 

Nie podobało mi się....

 

BIBLIOGRAFIA

 

Biddulph S. , Sekrety szczęśliwego dzieciństwa, REBIS, Poznań  1999.

Biddulph St., Biddulph Sh., Jeszcze więcej sekretów szczęśliwego dzieciństwa, REBIS, Poznań 1998.

Chomczyńska – Miliszkiewicz M., Pankowska D., Polubić szkołę, WSiP, Warszawa 1998.

Faber A., Mazlish E., Jak mówić żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły, Media Rodzina, Poznań 1992.

Gordon T., Wychowanie bez porażek. Rozwiązywanie konfliktów między rodzicami a dziećmi, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1991.

Grzesiuk L., Trzebińska E., Jak ludzie porozumiewają się, Nasza Księgarnia, Warszawa 1978.

Hauk D., Łagodzenie konfliktów w szkole i w pracy z młodzieżą. Poradnik do treningu mediacji, Wydawnictwo JEDNOŚĆ, Kielce 2002.

Jak żyć z ludźmi (umiejętności interpersonalne). Program profilaktyczny dla młodzieży. Ćwiczenia grupowe, MEN, Warszawa 2002.

Knez R., Słonina W., Saper (czyli jak rozminować agresję), Rubikon, Kraków 2002

Król – Fijewska M., Fijewski P., Nasze spotkania, IPZiT PARPA, Warszawa 1994.

Montanari L., Poznajemy język ciała, Wydawnictwo JEDNOŚĆ, Kielce 2003.

Rylke H., Klimowicz G., Szkoła dla ucznia. Jak uczyć życia z innymi ludźmi, WSiP, Warszawa 1982.