Pismo klinowe obok egipskich hieroglifów było przez 2500 tys. lat jednym z dwóch głównych środków przekazu piśmiennej cywilizacji. Pismo jako pismo samo w sobie zostało wynalezione we wczesnych okresach historii starożytnego bliskiego wschodu, w celu zapisywania działalności gospodarczej. Dzięki niemu można było kontrolować np. ilość zboża czy np. ilość bydła. Nie można było przecież polegać tylko i wyłącznie na ludzkiej pamięci, która często bywa zawodna. Do niedawna powszechne było stwierdzenie ze pismo klinowe zostało wynalezione przez jakiegoś anonimowego Sumera ok. 3000 lat przed Chrystusem. Jednak ostatnimi czasy ta teoria jest poddawana pod wątpliwość gdyż najstarsze znalezione teksty są czysto piktograficzne, a tym samym pozbawione wszelkich wskazówek fonetycznych, które mogłyby wskazywać w jakim języku tekst został napisany. Sugestia ze ów wynalazca był mieszkańcem miasta Uruk wynikała z tego że najstarsze świadectwa pisma zostały odkryte właśnie tam ok. 3000 lat p.n.e. Jednak z biegiem czasu zostały odkryte kolejne świadectwa pisma klinowego, równie stare jak te z Uruk m.in. tabliczki z Niniwy w północnym Iraku ,a także z Suzy, Czoga-Miszy czy Godin Tepe w zachodnim Iranie oraz z Tell Braku w północnej Syrii. Tak więc wiele wskazuje na to ,że o wynalezieniu pisma należy myśleć raczej w kategoriach stopniowego procesu. dokonującego się na rozległym obszarze, niż jako o wytworze pojedynczej jednostki. W najstarszych tekstach przy użyciu zaostrzonego narzędzia rysowano na wilgotnej glinie obrazki zwane piktogramami. Wkrótce jednak pisarze odkryli, że wykonanie stylizowanego przedstawienia jakiegoś przedmiotu przez wyżłobienie kilku znaków w glinie jest znacznie szybsze niż usiłowanie artystycznego oddania jego naturalistycznego rysunku za pomocą prostych i zakrzywionych linii które następnie zostały zestandaryzowane tak aby każdy mógł je odczytać .Przyrząd którego ludzie używali do pisania nie musiał już być szpiczasto zakończony ale mógł być stępiony bądź plaski dzięki czemu pozostawiony ślad był szerszy i w ten sposób powstał charakterystyczny odcisk mający formę klina od czego swoja nazwę wzięło pismo klinowe. Zdecydowana większość tekstów klinowych została napisana na glinie która występowała powszechnie w rejonie Mezopotamii. Pomnikowe i dedykacyjne inskrypcje możemy znaleźć wyryte w kamieniu, kości słoniowej, metalu i szkle. Znaleziono nawet zestaw połączonych ze sobą i składających się tabliczek do pisania z kości słoniowej których powierzchnia była starannie pokryta pszczelim woskiem. Jednakże podstawowa powierzchnia do pisania klinami była zawsze gliniana tabliczka. Tabliczki zapisywano rylcem który był przeważnie wycięty z trzciny. Od najstarszych okresów tekst klinowy był „łamany”, na ogół zgodnie z naturalnymi, gramatycznymi lub treściowymi, całościami albo na prostokątne przegródki albo na linijki oddzielone rytymi liniami. Bardzo sporadycznie używano rylca dla zrobienia innych znaków. I tak np. kilka tabliczek ma ozdobne linie wokół krawędzi zewnętrznej. Niektóre tabliczki po napisaniu umieszczano w kopertach z gliny czy to w celu transportu jak i w przypadku listów lub zabezpieczenia jak w przypadku spraw spornych.

Wczesne tabliczki znalezione w Uruk w warstwie archeologicznej Uruk IV jak i te z Dżemdet Nasr czy Suzy zawierają zwięzłe zapiski gospodarcze a także zestawienia znaków dla ćwiczeń uczących się pisarzy. Znaki te w istocie swojej są piktograficzne. Jednak z biegiem czasu znaki te bardzo szybko przybrały klinowy wygląd i często towarzyszą im liczby co tylko potwierdza tezę ze pierwsze teksty miały charakter czysto gospodarczy. 85% tabliczek z wczesnych warstw w Uruk dotyczy spraw gospodarczych i rejestrują one przychody i rozchody świątyń w takich kategoriach jak żywność czy tkaniny. 15% tekstów stanowią zestawienia słownikowe zawierające nazwy różnych dóbr zwierząt i tytuły urzędników. Zestawienia te były przypuszczalnie sporządzane po to aby ustanowić i nauczyć jednorodnego systemu pisma rozpoznawalnego przez każdego pisarza. Jest jednak wiele znaków których obrazkowego rodowodu nie potrafimy wytłumaczyć nawet wtedy gdy jesteśmy w stanie ustalić ich znaczenie ,odtworzone na podstawie późniejszych zestawień słownikowych. Z chwila gdy potrafimy odczytać i zrozumieć teksty stajemy przed inna trudnością. Wczesne teksty nie były zapisane w porządnie utrzymanych linijkach ,ze znakami znajdującymi się we właściwej kolejności - to nastąpiło później. Wszystkie znaki dla wyrażenia imienia określenia lub zdania były grupowane razem w jednej przegródce i nie uporządkowanej kolejności .Właściwa kolejność jest kwestia interpretacji. Teksty z Uruk czy Dżemdet Nasr chociaż powoli przekształcając się z pisma obrazkowego w pismo bardziej linearne czy klinowe wciąż pozostają w przeważającej mierze wyrazowe, tzn. że używają jednego znaku bądź grupy znaków dla zapisania każdego określenia lub ogólnego pojęcia ale bez zaznaczania elementów gramatycznych. Trzeba było znaleźć sposób na zapisanie języka mówionego. Alfabet wynaleziono dopiero 1500 lat później dlatego najdawniejsi pisarze zamiast niego użyli sylab. Ten sylabowy etap rozwoju pisma znamy z grupy tekstów z Ur, pochodzących z warstw archeologicznych okresu wczesnodynastycznego I-II (ok. 2800 p.n.e. ). W tekstach tych znajdujemy pierwsze dające się stwierdzić użycie elementów czysto fonetycznych i gramatycznych a z chwila gdy jesteśmy w stanie zidentyfikować użycie sylab spotykamy w piśmie klinowym język sumeryjski. Pismo klinowe nie odpowiadało jednak dokładnie wszystkim dźwiękom które językoznawcy znajdują w języku sumeryjskim. Zasada używania kilku znaków dla wyrażenia tego samego dźwięku jest nazywana homofonią a przypisanie jednemu znakowi kilku wartości jest nazywane polifonią. Obie te zasady były podstawowa cecha pisma klinowego na przestrzeni jego trwającej 3000 lat historii. Początkowe etapy rozwoju pisma sumeryjskiego reprezentowane przez tabliczki z Uruk, Dżemdet Nasr czy Ur nie zawierają materiału historycznego i powszechnie wypadają poza zakres dyskusji historycznej i są datowane tylko na podstawie kontekstów archeologicznych. Wraz z następną grupą tekstów wkraczamy do okresu historii zapisywanej, znanego jako okres wczesnodynastyczny II-III.Enmebaragesi, król Kisz (ok. 2500 p.n.e.) jest pierwszym człowiekiem o którym wiemy ze pamięć o sobie utrwalił własną inskrypcją. Okresowi jego panowania w przybliżeniu odpowiadają tabliczki z Szuruppak,- dzisiejszej Fary, miasta znanego w sumeryjskiej literaturze jako miejsca zamieszkania Ziusudry - sumeryjskiego bohatera potopu. Tabliczki z Fara i nieco późniejsze archiwa z Abu Salabih i z Ebli pokazują stopniowy rozwój pisma sumeryjskiego zarówno pod względem formy znaków jak i elastyczności jego stosowania. To właśnie z Fary(Szuruppak) pochodzi najliczniejsza grupa tekstów literackich zawierająca pierwsze w historii autografy jak można określić tabliczki na których pisarze zapisywali swoje imiona.

Piktogramy na najwcześniejszych tabliczkach były wyraźnie przeznaczone do czytania jako naturalistyczne obrazki. Jednakże gdy prześledzi się ich rozwój to widać ze w pewnym momencie zostały obrócone o 90st.To samo dotyczy ogólnego kierunku pisania. Teksty z Uruk i Dżemdet Nasr najczęściej pisano na lekko wydłużonych tabliczkach których szerokość była większa od wysokości. Znaki były rozmieszczone w obrębie kwadratów lub prostokątów w sposób przypadkowy. Prostokąty układano w rzędy do czytania od prawej do lewej strony a kiedy jeden rząd był wypełniony poniżej zaczynano nowy. Gdy przednia strona tabliczki była już zapisana obracano ja z lewa na prawo i odwrotna stronę tabliczki zapisywano w ten sam sposób ale zaczynając rzędy od dołu do góry. Natomiast ok. 2000 roku przed nasza era sytuacja uległa diametralnej różnicy i tabliczki były najczęściej wyższe niż szersze a znaki zapisywano w podłużnych linijkach od lewej do prawej. W wielu przypadkach była to pojedyncza kolumna pisma na każdej stronie tabliczki, chociaż w niektórych sumeryjskich tekstach z okresu III dynastii Ur mogło znajdować się nawet 11 kolumn na każdej stronie.

Umiejętność pisania i czytania nie była w Mezopotamii szeroko rozpowszechniona. Pisarze podobnie jak wszyscy rzemieślnicy musieli przejść szkolenie po zakończeniu którego byli upoważnieni do używania tytułu „dubsar” czyli pisarz. Stawali się tym samym członkami uprzywilejowanej elity społecznej którzy z wyższością mogli spoglądać na współobywateli. Zawodem pisarza opiekowała się sumeryjska bogini Nisaba. W późniejszych okresach jej miejsce zajął bóg Nabu z Borsippy. Podczas gdy inni bogowie byli symbolizowani przez zwierzęta lub gwiazdy jego symbolem był pisarski rylec. Naukę zaczynano w młodym wieku w e-dubba czyli domu tabliczek. Przypuszczalnie do szkoły posyłani byli wszyscy chłopcy z zamożnych rodzin. W Nippur jedna część miasta okazała się tak zasobna w tabliczki ze archeolodzy nazwali ja wzgórzem tabliczek. Jest to najprawdopodobniej dzielnica pisarzy. Pierwsza umiejętności jaka uczeń musiał posiąść było uformowanie tabliczki i posługiwanie się rylcem. Początkowe próby pisania uczeń wykonywał na dowolnym kawałku gliny ćwicząc odciskanie prostego znaku jakim był pionowy klin oznaczający w sumeryjskim „ge” a w babilońskim „mihistu”. Później zaczynał ćwiczyć pisanie podstawowego zestawu znaków. Uczeń po opanowaniu podstawowych znaków i ich wartości musiał następnie nauczyć się tysięcy sumeryjskich słów które były wyrażane przy użyciu więcej niż jednego znaku. Na tym etapie nauki uczeń był już przygotowany do uzyskania następnego stopnia wtajemniczenia który charakteryzował się pisaniem na tabliczkach o różnych kształtach również okrągłych i bułeczkowatych. Nauczyciel zapisywał na nich zazwyczaj trzy linijki po jednej stronie tabliczki np. imiona bóstw czy przysłowia które następnie uczeń musiał przestudiować uważnie, następnie odwrócić tabliczkę i odtworzyć to co napisał nauczyciel. Na koniec uczeń osiągał poziom kiedy to uczył się czytać i przepisywać literaturę sumeryjską .Nasza wiedze o pisarzach czerpiemy z tzw. kolofonów czyli tekstu umieszczonego na końcu tabliczek zawierający trzy podstawowe elementy :imię pisarza, datę i nazwę miasta w którym tabliczka została napisana.

Sumeryjski vs. Akadyjski

Począwszy od połowy trzeciego tysiąclecia p.n.e. pismo klinowe było również używane do zapisywania języka akadyjskiego w południowej Mezopotamii i języka eblaickiego w Syrii. Język sumeryjski językoznawcy opisują jako język aglutynacyjny tzn. ze każda podstawowa idea, rzeczownikowa bądź czasownikowa jest w nim wyrażona za pomocą pojedynczej, niezmiennej zgłoski lub wielogłoski, która może być przekształcana przez serie przedrostków lub przyrostków podobnie jak we współczesnym języku tureckim. I tak np. słowo SYN to DUMU, synowie - dumu-mes, jego synowie - dumu-mes-a-ni, dla jego synów - dumu-mes-a-ni-ir. Pod niektórymi względami pismo sumeryjskie nigdy całkowicie nie uwolniło się od faktu ze początkowo było przeznaczone do stosowania w księgowości a nie do wyrażania abstrakcyjnych idei. Jeszcze w okresie staro-babilońskim (2004-1595) kiedy to większość znanych nam sumeryjskich tekstów literackich była już skopiowana odkrywamy ze w ich licznych duplikatach używano różnych grup przedrostków i przyrostków. Z tego tez powodu napisanie gramatyki języka sumeryjskiego nie jest łatwe.

Język sumeryjski używał tylko czterech spółgłosek a, e ,i ,u dwóch półsamogłosek: w oraz j i następujących spółgłosek: b, d ,g ,k ,l ,m ,n ,p ,r ,s ,t ,z ,h ,g i s przy czym h odpowiada twardemu h a g jest nosowym g. Pisarze sumeryjscy pisząc tekst fonetycznie pomagali sobie dodatkowymi wskazówkami ułatwiającymi jego odczytanie, dodając pewne specjalne znaki dla zaznaczenia różnych kategorii obiektów. I tak przedrostek miały przedmioty z drewna - gis, przedmioty kamienne - na4,miedziane - urudu, miasta - uru itp. Akadyjski należy do rodziny języków semickich razem z arabskim, hebrajskim, aramejskim itp. Ma trzy dialekty: staroakadyjski, babiloński i asyryjski a więc jakby z definicji o wszystkim co jest napisane po babilońsku czy asyryjsku można tez powiedzieć ze jest napisane po akadyjsku. Każdy z tych dialektów używa nieco odmiennej formy pisma klinowego jednak wszystkie współczesne podręczniki tego pisma nie traktują jako jedno. Tak jak w innych językach semickich wyrazy maja rdzeń złożony zasadniczo z trzech spółgłosek na przykład PRS który następnie jest przekształcany wewnętrznie przez zdwojenie spółgłosek lub wprowadzenie samogłosek oraz - zewnętrznie przez dodanie przedrostków i przyrostków na przykład IPRUS itp. Tak wiec z zasady żaden pojedynczy znak pisma klinowego nie mógł udźwignąć akadyjskiego brzmienia słowa i praktycznym rozwiązaniem było zapisywanie słów fonetycznie. W dużej mierze tak się właśnie zdarzyło ale mówiący po akadyjsku pisarze dodatkowo używali tez sumeryjskich znaków dla wyrażenia terminów akadyjskich. Język akadyjski tak jak jest zaświadczany w tekstach klinowych używa tych samych czterech samogłosek co sumeryjski a prawdopodobnie pod wpływem języka sumeryjskiego zatracił samogłoskę o. Pismo sumeryjskie nigdy nie pasowało idealnie do pisania po akadyjsku. Objęcie władzy przez Sargona I w 2334r p.n.e. zapoczątkowało rządy dynastii akadyjskiej. Podstawowym językiem tekstów pisanych w tym okresie był akadyjski a szczególnie staroakadyjski. Wraz z upadkiem tej dynastii ok. 2200r p.n.e. znikło państwo akadyjskie a język sumeryjski znów stal się powszechnie przyjętym językiem administracji. Jednakże przez następne tysiąc lat kolejni władcy często używali tytułu króla Sumeru i Akadu. Począwszy od czasów Aleksandra Wielkiego używanie pisma klinowego stawało się coraz bardziej ograniczone gdyż było ono wypierane przez pismo aramejskie. Kilka tekstów prawnych i literackich napisano pismem klinowym jeszcze w 40 roku przed Chrystusem. A ostatni- tekst astronomiczny - jest datowany na 75 rok n.e.

Liczby znajdujemy zapisane we wszystkich rodzajach tekstów klinowych od najstarszych sprzed 3000r p.n.e. aż po najmłodszy tekst datowany na 75 r n.e. W tak długim okresie czasu system pisania liczb pokazuje własny rozwój równolegle z rozwojem całego pisma klinowego. We wszystkich okresach system numeryczny używany przez Sumerów, babilończyków i tych którzy go od nich zapożyczyli był połączeniem systemu dziesiętnego i systemu sześćdziesiętnego. W najwcześniejszych okresach istniały osobne symbole dla każdej liczbowej potęgi. Liczby pisano wciskając w glinę tabliczki grubszy lub cieńszy koniec trzcinowego rylca albo prostopadle albo pod kątem. Gdy pismo stało się rzeczywiście klinowe liczebniki przybrały formę bardziej kanciasta. W późniejszym systemie babilońskim z wielu względów zwłaszcza czysto matematycznych liczby zapisywano z uproszczona notacja wartości miejsca, przy czym miejsce liczby w ciągu określało jej wartość. W tym zapisie występowały tylko pionowe i ukośne kliny. Czasem liczby były również używane do swego rodzaju kryptografii. Imiona niektórych głównych bóstw mogły wiec być i często były zapisywane liczbami.

Rozprzestrzenianie geograficzne. Pismo klinowe zapoczątkowane przez Sumerów i babilończyków w ciągu trwającej trzy tysiące lat historii jego rozwoju zostało użyte do zapisania co najmniej piętnastu różnych języków. Większość z nich korzystała z sumeryjsko -babilońskich znaków i sylabariusza dzięki czemu już w przeszłości został zrobiony pierwszy krok który ułatwił nam ich odczytanie. Ponieważ jednak sumeryjsko-babiloński system pisania dopuszczał ze kilka znaków miało ta sama wartość fonetyczna a każdy znak kilka różnych wartości fonetycznych. Powodowało to ze każdy z kolejnych języków wymagał nowego sposobu analizowania i odczytywania.

Język elamicki - Elamicki obok staroperskiego i babilońskiego był jednym z trzech oficjalnych języków imperium perskiego i dlatego pisano nim na różnych monumentalnych zabytkach jednak elamicki długo pozostawał ubogim krewnym obu pozostałych języków. Elamicka forma pisma piktograficznego znana pod nazwa protoelamickiego pojawiła się w Suzie niemal tak samo wcześnie jak najwcześniejsze teksty z Uruk (3100-2700 p.n.e.).W czasach panowania dynastii z Akadu pisarze w Suzie zaczęli używać pisma sumeryjskiego dla napisów komemoratywnych. Lokalna odmianę pisma linearnego opartą na znakach protoelamickich wprowadził Puzur Inszuszinak - elamicki władca który pod koniec trzeciego tysiąclecia p.n.e. najechał na Mezopotamię. Pisarze elamiccy używali wówczas ograniczonego repertuaru znaków zapożyczonych z Babilonii dla fonetycznego zapisywania języka elamickiego stosując tylko kilka logogramów. Większość tych napisów została umieszczona na cegłach oraz kamiennych zabytkach w Suzie. Język elamicki nie był językiem semickim i nie był bezpośrednio spokrewniony z żadnym innym językiem starożytnego bliskiego wschodu.

Język hetycki - w 1906r dr Hugo Winkler rozpoczął wykopaliska w stolicy hetykow Hattusas. W wielkim pałacu królów hetyckich odkrył on królewskie archiwum zawierające około 10000 tabliczek. Wiele z nich dało się łatwo przeczytać napisano je bowiem po babilońsku ale znaczna większość była napisana w dotąd nieznanym języku hetyckim. Na szczęście pisarze hetyccy używali pisma babilońskiego oraz dużej liczb sumeryjskich i babilońskich słów dla wyrażenia terminów hetyckich - podobnie jak babilończycy przejęli określenia sumeryjskie. Pisząc teksty historyczne prawne lub rytualne pisarze hetyccy mieli swobodę wymiennego używania rodzimego, hetyckiego wyrażenia jak i jego sumeryjskiego lub babilońskiego odpowiednika. W królestwie hetyckim poza hetykiem mówiono jeszcze dwoma blisko spokrewnionymi językami indoeuropejskimi - palajskim i luwijskim. Niewielka liczba tekstów w obu tych językach została znaleziona w archiwach w Hattusas razem z krótkimi ustępami w języku hatyckim używanym w Anatolii przed przybyciem hetytów używanym w Anatolii przed przybyciem hetytów. Wszystkie 3 języki były zapisane hetyckim pismem klinowym.

Język hurycki - był to język ludów huryckich które pojawiły się na bliskim wschodzie pod koniec trzeciego tysiąclecia przed Chrystusem. Na obszarze górnego Eufratu w północnej Syrii i przetrwały tam aż do ok. 1000 r p.n.e. Teksty znalezione w Ugarit są napisane pismem spółgłoskowym i zawierają słownik sumeryjsko-hurycki zaś z Hattusas pochodzą również fragmenty huryckiego tłumaczenia babilońskiego eposu o Gilgameszu. Język hurycki jest przodkiem języka urartejskiego ale poza tym jego relacja do innych języków pozostaje nieznana. Współcześni badacze często nazywają go tez mitannijskim.

Język urartejski - urartejczycy pojawiają się w historii jako północni sąsiedzi i rywale asyryjczyków w okresie od trzynastego do siódmego wieku p.n.e. Od nich przejęli też sylabariusz klinowy oraz asyryjska formę znaków pisma klinowego, choć ich własny język był spokrewniony z huryckim.

Język ugarycki - w roku 1929 francuskie wykopaliska w Ugarit na wybrzeżu Syrii dostarczyły zupełnie niespodziewanej nowej odmiany pisma klinowego, datowanej na czternasty wiek p.n.e. Inaczej niż jego sumero-babilońska postać, pismo to miało tylko trzydzieści znaków oraz pionowy klin rozdzielający słowa i było całkowicie alfabetyczne. Okazało się ze język ten jest spokrewniony z hebrajskim a teksty mitologiczne znalezione w Ugarit dotyczące boga Baala i jego otoczenia są bogatym źródłem materiału dla uczonych, poszukujących wczesnych porównań dla poetyckich tekstów hebrajskiej Biblii. W Ugarit znaleziono również dokumenty gospodarcze, pisane zarówno po ugarycku jak i babilońsku jednakże te teksty mitologiczne skupiły na sobie większa uwagę. Kolejność alfabetu ugaryckiego jest znana z kilku tabliczek, na których nauczyciele lub uczniowie zapisali swoje abecadło .Jest ona niemal identyczna z tradycyjnym porządkiem alfabetu hebrajskiego i fenickiego. Obecnie można stwierdzić ze inspiracja dla powstania systemu ugaryckiego było istnienie ówczesnych linearnych pism alfabetycznych.

Język staroperski - Pismo klinowe którym zapisano ten język zostało odczytane jako pierwsze. W porównaniu z tekstami babilońskimi i sumeryjskimi liczba i różnorodność tekstów staroperskich jest bardzo ograniczona. Ostatnio wysunięto pomysł ze pismo staroperskie zostało wymyślone na polecenie Dariusza I (521-486pne) króla perskiego z dynastii achemenidow, który chciał mieć własne pismo do pisania tekstów na królewskich pomnikach. Na co dzień jednak perski dwór i administracja używali albo elamickiego pisma klinowego, albo pisma aramejskiego a pismo staroperskie zostało porzucone po panowaniu Artakserksesa III (358-338pne).Pismo ma 36 znaków. Poza trzema samogłoskami (a, i ,u) pozostałe są sylabami złożonymi ze spółgłoski i jednej z trzech samogłosek. Dodatkowo pojedynczy ukośny klin służył do rozdzielania wyrazów. Ponadto miał 5 odrębnych ideogramów dla słów: król, kraj, ziemia, bóg i ahura mazda (bóg persów) oraz znaki liczbowe.

ODCZYTANIE. Historia odczytania pisma klinowego zaczęła się w 18 wieku wraz z odwiedzinami przez europejskich podróżników ruin Persepolis, stolicy achemenidzkiej dynastii rządzącej Persją (559-331 p.n.e.) Znaleźli oni tak i skopiowali pewna liczbę krótkich inskrypcji z kamiennych odrzwi pałaców. Każda z nich była wyryta w trzech różnych rodzajach pisma. Pierwszy sukces w odczytaniu pisma staroperskiego odniósł Niemiec Grotefend. Dzięki dociekaniom różnych badaczy wiedziano już ze w najprostszej wersji każdego z tekstów użyto tylko ograniczonej liczby znaków i dlatego była ona prawdopodobnie napisana pismem literowym. Zakładano tez ze pojedyncze ukośne kliny oddzielają słowa. Oględziny tekstów pokazały ze pisano je od lewej do prawej. Jednakże porównując uzyskane przez niego rezultaty ze współczesnymi transkrypcjami można zauważyć ze nie odgadł on poprawnie wartości części znaków, a ponadto nie odkrył iż pismo to nie było w pełni alfabetyczne, ponieważ w wielu przypadkach spółgłoski miały dołączoną określoną samogłoskę .Następnie istotny krok naprzód uczynił Anglik, Henry Rawlinson, który na podstawie dwóch inskrypcji znalezionych na górze Elwend doszedł ,niezależnie od Grotefenda, do podobnych rezultatów. Widział on jednak potrzebę znalezienia dłuższych tekstów o bardziej zróżnicowanej treści aby uzyskać lepsza możliwość pełnego zrozumienia odczytywanego języka. W 1835r Rawlinson rozpoczął długi okres kopiowania ogromnych inskrypcji Dariusza, wyrytych na zboczu góry w Behistun w zachodnim Iranie. Podobnie jak znane już krótsze napisy również inskrypcja Dariusza była sporządzona w trzech wersjach językowych, które obecnie identyfikujemy jako: staroperska, elamicka i babilońska. Cały tekst i liczne podpisy pod przedstawieniami zawierały nazwy wszystkich ludów imperium Dariusza i porównanie ich z tekstami greckich historyków pozwoliło Rawlinsonowi na poprawne zidentyfikowanie znacznie większej liczby znaków klinowych. Posiadając te wiedze oraz znajomość języka awesty i sanskrytu, Rawlinson był w stanie w roku 1846 przedstawić pełny przekład całego tekstu. Inni uczeni, szczególnie Edward Hincks z Irlandii również wnieśli znaczący wkład do odczytania tego pisma ale to praca Rawlinsona w Behistunie zwieńczyła cale przedsięwzięcie. Gdy zostało już ustalone znaczenie tekstów staroperskich należało przystąpić do odczytania dwóch pozostałych - elamickiego i babilońskiego. Teksty z Behistun w tych językach zostały skopiowane przez Rawlinsona w roku 1844 i 47 a wiązało się to nawet z większymi trudnościami, niż przy kopiowaniu tekstu staroperskiego. Teksty elamickie z okresu achemenidzkiego używały 123 różnych znaków było wiec jasne ze chodzi o pismo sylabiczne a nie alfabetyczne. I znowu wartości poszczególnych znaków zostały ustalone przez porównanie zapisu imion w tekstach elamickich i staroperskich. Ponieważ elamicki nie był spokrewniony z żadnym znanym językiem brakowało wiec dostępnej pomocy której w przypadku staroperskiego dostarczyły języki awestyjski i sanskryt. Jednakże w roku 1855 Edwin Norris któremu Rawlinson udostępnił swoje notatniki doszedł do prawidłowego odczytania większości tego pisma. Tymczasem Rawlinson i Hincks skoncentrowali się na tekstach babilońskich. Były one tym bardziej interesujące gdyż mogły być spokrewnione z tekstami w piśmie babilońskim i asyryjskim które sporadycznie znajdowano w Mezopotamii w poprzednich dziesięcioleciach, jak tez z tekstami które w tym czasie w dużych ilościach napływały z wykopalisk Layarda w Kalhu. Teksty babilońskie w całości były pod wieloma względami trudniejsze ponieważ nie były one napisane całkowicie fonetycznie lecz używały pewnej liczby logogramów. Badacze zetknęli się z dużo większym i bardziej udziwnionych zestawem znaków niż miało to miejsce w przypadku pisma staroperskiego i elamickiego (babilońskie i asyryjskie używało ,w pierwszym tysiącleciu p.n.e. ok. 600 znaków). Rawlinson, Hincks i Jules Oppert którzy odczytywali te teksty słusznie założyli iż język babiloński był spokrewniony z hebrajskim i aramejskim oraz innymi językami grupy semickiej.