NAUKA I TECHNIKA
Rozwój wynikły w XIX-wiecznej rewolucji naukowo-technicznej spowodował, że wiele państw zaczęło na początku XX wieku osiągnąć status wielkich mocarstw. Następowało to głównie za sprawą coraz powszechnej elektryfikacji krajów i eksploatacji różnych źródeł energii. Dzięki temu były możliwe dalsze badania i tworzenie nowych wynalazków. W dwudziestoleciu międzywojennym rozwinęła się także kultura i sztuka, na której piętno wywarła dopiero co zakończona I Wojna Światowa.
Sposobem na szybki rozwój był wzrost wydajności i szybkości produkcji. Zastosowano więc taśmowy sposób produkcji. Po raz pierwszy wprowadzono go w 1913 roku w fabryce Forda w Detroit, jednak po I Wojnie Światowej taka technika stała się normą w większości zakładów produkcyjnych.
W dwudziestoleciu międzywojennym obserwujemy pierwsze oznaki mobilności społeczeństw na znaczną skalę. Dzięki rozwojowi transportu (linie lotnicze, nowe samochody, szybsze pociągi) ludziom łatwiej było przemieszczać się z jednego miejsca na drugie.
Poprawiała się także sytuacja ludzi w ich życiu codziennym. Dzięki nowoczesnym sprzętom kobiety z dużo większą łatwością mogły gotować czy prać. Wzrósł znacznie dobrobyt społeczeństwa. Ludzie uzyskali nowe źródła dochodów jak: produkcja samochodów, praca w radiu, specjalista do spraw reklamy, handlowiec, agent ubezpieczeniowy.
Do najbardziej znaczących wynalazków dwudziestolecia międzywojennego zaliczamy:
MEDYCYNA:
insulinę - hormon do leczenia cukrzycy wyodrębniony przez Fryderyka Bantinga i Charlesa Besta;
sulfonamidy;
antybiotyki - pierwszy z nich, penicylinę, wynalazł Aleksander Fleming;
witaminę B1 - wyodrębnioną przez Barenda Jansona i Willema Donatha w 1926 roku;
witaminę C - wyodrębnioną przez Alberta Szent-Gyorgyia w 1928 roku;
BIOLOGIA:
odruch Pawłowa - rosyjski badacz Iwan Pawłow odróżnił odruchy bezwarunkowe (wrodzone) od warunkowych (nabytych)
terapię pschoanalityczną Freuda - Zygmunt Freud głosił, że głównym popędem człowieka jest instynkt seksualny i na tym oparł swoją terapię
CHEMIA/FIZYKA:
Bohr
fizykę kwantową - za sprawą badań Maxa Plancka, niemieckiego fizyka
pierwszą sztuczną reakcję jądrową - przeprowadzoną przez Enesta Rutheforda i Jamesa Chadwicka, którzy rozbili jądrom atomu azotu w 1919 roku.
neutron - odkryty przez Jamesa Chadwicka
budowę atomu wodoru - za co duński fizyk Niels Henrik Bohr został nagrodzony Nagrodą Nobla w 1922 roku.
Plutona - którego uznano za ostatnią planetę Układu Słonecznego. jak się okazało - w XXI wieku wykreślono go z listy planet
TRANSPORT/ŁĄCZNOŚĆ:
syntetyczne paliwa;
radar - pracę nad nim rozpoczęli już w 1934 roku Anglicy - urządzenie to okaże się zbawienne w czasie Bitwy o Anglię podczas II Wojny Światowej;
odrzutowce;
helikopter - 1937 rok;
autostradę - pierwsza powstała we Włoszech w 1924 roku
linie lotnicze - pierwsze łączące Paryż z Londynem oraz Berlin z Weimarem utworzono w 1919 roku.
mosty wiszące - pierwszy taki most Golden Gate zawisł w 1937 roku w San Francisco.
telewizję - pierwsze obrazy zostały nadane przez BBC już w 1929 roku, pierwsza emisja programu telewizyjnego miała miejsce siedem lat później;
radiostację - pierwsza stanęła w Pittsburgu w USA w 1920 roku
ORAZ:
kauczuk syntetyczny;
sztuczny jedwab i nylon (1937) - sztuczne tkaniny były bardziej wytrzymałe oraz znacznie tańsze od naturalnych;
odkurzacz - w 1920 roku;
mikser - w 1918 roku;
kuchenkę elektryczną - w 1920 roku;
lodówkę - w 1930 roku;
maszynę liczącą - taki wielki kalkulator z 1935 roku;
KULTURA
W dwudziestoleciu międzywojennym pojawia się po raz pierwszy zjawisko kultury masowej, które będzie towarzyszyć ludzkości aż do czasów współczesnych. Czym właściwie jest kultura masowa? To sztuka dla niewymagającego odbiorcy, który nie potrzebuje posiadać specjalnej wiedzy, aby zrozumieć, co autor miał na myśli. Kultura taka trafia do każdego, czyli do wszystkich - do mas. Stąd też jej nazwa. Poza tym taka kultura jest uniwersalna - podobne utwory tworzy się w Stanach Zjednoczonych, jak i we Francji czy w Japonii. Praktycznie zaczynają zanikać różnice kulturowe pomiędzy różnymi państwami, różnymi cywilizacjami. Co prawda rozwój kultury masowej nastąpił głownie po II Wojnie Światowej jednak jej początki sięgają już lat dwudziestych i trzydziestych, kiedy to radio i telewizja zaczynają wkupywać się w ludzkie łaski. Ze względu na dominującą pozycję Stanów Zjednoczonych w tworzeniu kultury mówimy często o amerykanizacji kultury światowej.
LITERATURA
Do najwybitniejszych dzieł literackich okresu międzywojennego zaliczamy książki:
"Ulica Główna" Sinclaira Lewisa (1920)
"Dzielne przygody wojaka Szwejka" Jaroslava Haska (1921) Postacie Kubusia i przyjaciół zostały stworzone przez A.A.Milnego już w 1926 roku
"Ulissess" Jamesa Joyca (1922)
"Proces" Franza Kafki (1925)
"Pani Dalloway" Virginii Woolf (1925)
"Kubuś Puchatek" Alana Aleksandra Milnego (1926)
"Opera za trzy grosze" Bertolta Brechta (1928)
"Na Zachodzie bez zmian" Ericha Marii Remarque'a (1929)
"Morderstwo w Orient Express" Agathy Christie (1934)
"Przeminęło z wiatrem" Margaret Mitchell (1936)
"Hobbit" Johna Ronalda Reuela Tolkiena (1937)
"Pożegnanie z Afryką" Karen Blixen (1937)
"Mistrz i Małgorzata" (1940)
A w Polsce:
"Król Maciuś Pierwszy" Janusza Korczaka (1923)
"Przedwiośnie" Stefana Żeromskiego (1925)
"Nienasycenie" Witkacego (1930)
"Noce i dnie" Marii Dabrowskiej (1932)
"Kariera Nikodema Dyzmy" Tadeusza Dołęgi-Mostowicza (1932)
"Sklepy cynamonowe" Bruno Schultza (1934)
"Granica" Zofii Nałkowskiej (1935)
"Cudzoziemka" Marii Kuncewiczowej (1936)
"Ferdydurke" Witolda Gombrowicza (1938)
Niewątpliwie jeżeli chodzi o literaturę w dwudziestoleciu, to należy wspomnieć o Narodzie Nobla dla Władysława Reymonta z 1924 roku za powieść obyczajową "Chłopi", ukazującą zwyczajne życie wsi polskiej.
Nową nagrodą w dziedzinie literatury orz dziennikarstwa był Pulitzer wręczany przez Wyższą Szkołę Dziennikarstwa Uniwersytetu Columbia już od 1917 roku.
Poza tym w Polsce zaczyna działać "Skamander" - pismo zrzeszające młodych poetów takich jak Julian Tuwim, Jan Lechoń czy Antoni Słonimski. Czytano także wiersze Bolesława Leśmiana czy Leopolda Staffa.
FILM
Okres dwudziestolecia międzywojennego to przede wszystkim pierwsze kroki jeżeli chodzi o kinematografię. To właśnie wówczas powstały pierwsze filmy: dźwiękowe, animowane, kolorowe. Wtedy też w swoich małych bohaterów życie tchnął Wlat Disney tworząc legendarne wręcz postacie Myszki Miki czy Kaczora Donalda. To również wtenczas wręczono pierwszą statuetkę słynną po dziś dzień i nadal przyznawaną przez Amerykańską Akademię Filmową - czyli Oscara. Zaprojektował go Cedrick Gibbson, a pierwszą rzeźbę wykonał George Stanley. Pierwsze Oscary wręczono w 1929 roku. Za najlepsze filmy uznano wówczas: "Skrzydła" Williama Wellmana (nagroda za lata 1927-28) oraz "Melodię Brodwayu" Harry'ego Beaumonta (za lata 1928-29).
Do najwybitniejszych dzieł kinematografii tamtych lat zaliczamy również:
"Psia dola" Charliego Chaplina (1918)
"Gabinet doktora Caligari" Roberta Wienego (1919)
"Noseferatu" Friedricha Wilhelma Murnava (1922, pierwszy film o wampirach!)
"Szalone żony" Ericha von Stroheima (1922)
"Nawigator" Donalda Crispa (1924)
"Ben Hur" Freda Niblo (1926)
"Śpiewak jazzbandu" (1927) - pierwszy film dźwiękowy!!
"Meka milczenia" (lub "Szantaż") Alfreda Hitchcocka (1929)
"Frankenstein" Jamesa Whale'a (1931)
"Wróg publiczny nr 1" Williama A. Wellmana (1931)
"Kacza zupa" Leo McCareya (1933)
"Robin Hood" Michaela Curtiza (1938)
Słynna para: Vivien Leigh i Clark Gable Natomiast za śmietankę małego jeszcze świata aktorskiego uchodzili: Charlie Chaplin, Rudolf Valentino, Marlene Dietrich, Jean Harlow, Greta Garbo, John Wayne, Judy Garland, Shirley Temple (pierwsza gwiazda dziecięca), Clark Gable i Vivien Leigh - słynna para z "Przeminęło z wiatrem".
Zupełnie inaczej wyglądały filmy z krajów totalitarnych. W ZSRR działając pod dyktando władzy Sergei Eisenstein wyreżyserował "Pancernik Potiomkin" i "Aleksande Newski". Nacjonalizacja kultury w Związku Radzieckim rozpoczęła się już sierpniem 1919 roku. Powstała także pierwsza szkoła filmowa w Moskwie - zapewne po to, aby uświadomić twórcom jakie "kryteria" ich dzieła muszą spełniać
SZTUKI PLASTYCZNE
W dwudziestoleciu sztuki plastyczne zaczęły być coraz bardziej wyzwolone i zaczęto tworzyć coraz to nowsze nurty. Do głównych w tym okresie należą:
kubizm -Guernica przede wszystkim jest to zerwanie z perspektywą - kubiści przedstawiają wszystkie płaszczyzny postaci i przedmiotów, ale to odbiorca ma stworzyć sobie ich trójwymiarowy wizerunek. Najwybitniejszym twórcą był niewątpliwie Pablo Picasso ("Panny z Awinionu" z 1907 roku, "Guernica" z 1937 roku, "Dwie siostry") i George Braque ("Kobieta z mandoliną", "Duet"), którzy wspólnie uważani są za prekursorów tego kierunku w malarstwie.
dadaizm - jego przedstawiciele kładli nacisk na to, co absurdalne, bez logiki. Odrzucali dążenie do piękna. Często sięgali po kolaże czy fotomontaże. Do jego przedstawicieli zaliczamy: Marcela Duchampa ("Fontanna", "Wielka szyba", "Mona Lizie" - Mona Liza z... wąsami!), Francisa Picabia i Mana Raya.
surrealizm - czyli całkowita wolność wyobraźni, a w tworzeniu kładli nacisk na podświadomość i sen jako sposób tworzenia. Surrealizm zrodził się początkowo jako kierunek w poezji. Jego prekursor Andre Breton w 1924 roku opublikował "manifest surrealizmu", w którym zawarł główne założenia nurtu. Do haseł surrealistów z czasem przyłączyli się także malarze, a wśród nich odnajdujemy Salvadora Dali ("Trwanie pamięci", "Odzwyczajanie się od jadalnych mebli", "Miękkie zegary") i Joana Miró ("Kobieta i ptak", "Zagroda", "Zaorana ziemia"). Surrealiści często łączyli ze sobą w zaskakujący sposób różne przedmioty, z czego powstają obrazy nierzeczywiste. Świat przedstawiony w ich dziełach przypomina halucyjnacje.
abstrakcjonizm - dzieła z tego kierunku tak naprawdę nie przedstawiają niczego konkretnego, chętnie operowano kształtami geometrycznymi. Do przedstawicieli zalicza się:
KOBIETY
Po I Wojnie Światowej zmieniły się znacznie relacje w społeczeństwie pomiędzy kobietami a mężczyznami. Co prawda już w II połowie XIX wieku narodził się ruch sufrażystek, domagających się praw wyborczych dla kobiet, to jednak w czasie dwudziestolecie międzywojennego ich znaczenie znacznie wzrosło. W czasie walk kobiety musiały zastąpić swoich walczących na frontach mężów w fabrykach, zaczęły zawodowo pracować, zarabiać pieniądze. Często utrzymywały cały dom, opiekowały się mężczyznami, którzy nie rzadko wracali z wojen jako kalecy, niezdolni do pracy zarobkowej. Wobec takiej sytuacji zmieniło się także prawo. W niektórych państwo przyznano kobietom prawo wyborcze: w 1918 roku nastąpiło to w Wielkiej Brytanii, Austrii, Kanadzie i Irlandii. Rok później dostały to prawo także Holenderki, mieszkanki Luksemburga i Niemki.
Zmieniła się także moda kobieca. Coraz częściej spódnice zaczęły panie zastępować spodniami. Przyczyna jest dość prozaiczna: pracując godzinami zarobkowo, a potem jeszcze opiekując się domem, spodnie były dużo bardziej wygodne od spódnic. W wolnym czasie coraz więcej czasu panie poświęcały na rewie mody, tańce rozrywkowe.