Wybrane choroby nerek, ich skutki i sposoby leczenia.

Układ moczowy pełni bardzo ważną rolę w utrzymaniu równowagi biochemicznej organizmu, reguluje bowiem gospodarkę wodną oraz filtruje z krwi szkodliwe i zbędne produkty przemiany materii, jak również jony i kwasy nieorganiczne. Odpowiada więc za utrzymanie stałego składu, objętości i ciśnienia płynów ustrojowych. Nerki są najważniejszymi narządami układu moczowego, ponieważ to w nich następuje przefiltrowywanie krwi i tworzenie moczu.

Zaburzenia przesączania moczu pierwotnego oraz transportowania moczu do pęcherza mogą prowadzić do poważnych powikłań, które odbijają się na zdrowiu i kondycji całego organizmu człowieka. Powodem takich nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu moczowego mogą być między innymi zapalenia nerek. Przebieg takich schorzeń zależy od tego, czy stan zapalny upośledza procesy filtracyjne w kłębuszkach, czy też wchłanianie w cewkach. Zdarzają się także takie choroby, których ostatnim dopiero etapem jest uszkodzenie pracy kłębuszków i cewek. Kłębuszkowe zapalenie nerek prowadzi do zaburzenia przesączania w kłębuszkach nerkowych. Może mieć przebieg dwojakiego rodzaju. Albo proces zapalny rozwija się szybko, w efekcie prowadząc do ostrej niewydolności, albo przebiega powoli i stopniowo upośledza pracę nerek - w formie przewlekłej. Ostre kłębuszkowe zapalenie ma miejsce w kilka dni po bakteryjnej infekcji organizmu. Zwykle diagnozowanie opiera się na dokładnym wywiadzie lekarskim, analizującym zbieżność w czasie niektórych objawów dotyczących całego organizmu, bowiem podłoże choroby może być immunologiczne. Najpierw ma miejsce infekcja bakteryjna - na przykład zapalenie gardła, migdałków, jajników czy infekcja w obrębie uzębienia. W około dwa tygodnie po takim schorzeniu chory odczuwa nagłe silne bóle w lędźwiach, obserwuje obrzęk górnych części ciała i ograniczenie oddawanego moczu. Zaczyn czuć się źle, jest senny, apatyczny, blady, a ponadto występują wymioty i bóle głowy, duszność. Wzrasta także ciśnienie krwi. Kolejnym charakterystycznym objawem jest zmieniony kolor moczu, określany jako wygląd popłuczyn po mięsie. Następnie u chorego występują zmiany neurologiczne - ogniska uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego lub drgawki jak w przypadku ataku padaczki, w końcu stan podgorączkowy. Analiza tych wszystkich następujących w niedługim odstępie czasu objawów pozwala wskazywać na ostre kłębuszkowe zapalenie nerek. Potwierdzenie nieprawidłowości w funkcjonowaniu nerek daje analiza próbki moczu. Jeśli obserwuje się w moczu krwinki (tak zwany krwinkomocz) oraz białko (białkomocz), a wskaźniki biochemiczne oceniające prace nerek odchylają się znacznie od normy, diagnoza jest pewna. Aby zacząć leczyć ostre zapalenie należy przede wszystkim zlikwidować wszystkie ogniska zakaźne (zapalenia, np. gardła, od których choroba się zaczęła). Osoba chora powinna stosować specjalnie dobrana dietę, aby nie przeciążać nerek w procesie filtracji, jak również zalecany jest odpoczynek. Osoba cierpiąca na ostre kłębuszkowe zapalenie nerek powinna spędzać okres leczenia w szpitalu, pod dobrą opieką lekarską, gdzie istnieje stała kontrola funkcjonowania nerek i w razie ryzyka obniżenia wydajności ich pracy zostanie udzielona natychmiastowa pomoc. Zapalenie przewlekłe zwane także podostrym bardzo często następuje po ostrych zapaleniach kłębków, choć czasem ma miejsce pierwotne zapalenie nerek. Początek choroby ma łagodny przebieg, może nawet nie dawać początkowo żadnych objawów. Objawy choroby są podobne jak w ostrym zapaleniu, jednak następują znacznie wolniej. Choroba ta jest bardzo długa, przebiegać może nawet kilka lat i nie ograniczać się tylko do kłębuszków nerkowych. Jeżeli dodatkowo osoba chora często łapie infekcje, to takie stany zapalne jeszcze bardziej uszkadzają kłębuszki, powodując coraz większą ich niewydolność. Kłębuszki w końcu zaczynają włóknieć i ich zdolność przesączania znacznie maleje. Dlatego istotnym jest wczesne rozpoznanie przewlekłego zapalenia kłębuszków nerkowych. Przeprowadza się w tym celu zwykle scyntygrafię, jak również bada się wydolność nerek. Leczenie choroby jest długotrwałe i w znacznej mierze jego skuteczność zależy od samego pacjenta, a więc jego sposobu życia, zastosowania się do zaleceń lekarza i systematyczności. Choremu podawane są leki, których zadaniem jest usprawnienie filtrowania przez nerki. W sytuacji, gdy chorobie towarzyszą jeszcze zakażenia układu moczowego, stosuje się silne leczenie przeciwbakteryjne jako wspomagające. W przewlekłym zapaleniu nerek mają miejsce okresy zaostrzenia, kiedy niewydolność nerek jest bardzo znaczna. Wówczas konieczne staje się leczenie szpitalne. Bardzo ważnym czynnikiem wspomagającym leczenie zapalenia nerek jest specjalna dieta odciążająca nerki.

R E K L A M A czytaj dalej ↓

Istnieje także inne zapalenie nerek - odmiedniczkowe. W przypadku odmiedniczkowego zapalenia nerek zapalenie dociera do miąższu narządu od miedniczki nerkowej. Zapalenie wywołane jest przez bakterie, które powodują najpierw zapalenie dróg moczowych, po czym przemieszczają się i atakują kielich miedniczki nerkowej. Odmiedniczkowe zapalenie może mieć charakter przewlekły, lub też jest powikłaniem po zapaleniu miedniczek nerkowych z tym, że powikłanie to następuje dość późno. Podobnie sporo czasu mija zanim dojdzie do zapalenia kłębuszków nerkowych, co może nastąpić w razie nie leczenia schorzenia. Odmiedniczkowe zapalenie nerek charakteryzuje się bardzo silnymi bólami w okolicach lędźwi, oraz zmianami w moczu. W leczeniu bierze się zawsze pod uwagę inne zapalenia w obrębie narządu. Podaje się także silne leki przeciwbakteryjne jak najszybciej po wystąpieniu podejrzenia choroby, aby nie dopuścić do wystąpienia zapalenia kłębuszków nerkowych i ograniczyć tym samym niebezpieczeństwo pogłębiania się niewydolności filtracyjnej nerek.

Może nastąpić także ostre toksyczne zapalenie nerek, jako efekt działania substancji toksycznej na organizm. Szczególnie schorzenie to ma miejsce, gdy silne jady bądź leki oddziałują szkodliwie na miąższ nerek. W efekcie następuje ostra albo przewlekła niewydolność nerek objawiająca się także wystąpieniem zespołu nerczycowego (czyli szeregu objawów niewydolności nerek, m.in. białkomocz). To, jakie objawy - jak silne i jak długotrwałe daje toksyczne zapalenie nerek, zależy od tego jaka trucizna wywołała schorzenie, jak długi był czas narażenia organizmu na jej działanie oraz jak silne to działanie było. Diagnoza stawiana jest zwykle na podstawie dokładnego wywiadu lekarskiego, w którym daje się powiązać obserwowane objawy z faktem narażenia na szkodliwy czynnik chorobotwórczy. Najważniejsze jest doprowadzenie do przerwania kontaktu ze szkodliwą substancją. po czym leczenie sprowadza się do usunięcia skutków negatywnych, jakie zaistniały w wyniku jej działania.

Mocznica, zwana także uremią nie jest odrębną chorobą, a skutkiem przebytych zaburzeń. Są to różnorakie dolegliwości spowodowane nieprawidłową pracą nerek, a ściślej zaburzeń filtrowania przez kłębuszki nerkowe, kiedy organizm jest przytruty szkodliwymi produktami przemiany materii, ponieważ nie zostały one odfiltrowane z krwioobiegu. W efekcie mocznicy obserwuje się dolegliwości ze strony wielu narządów, które zostały uszkodzone przez substancje toksyczne. Uremia jest następstwem licznych chorób, które doprowadzają do zniszczenia miąższu w nerkach, mogą także utrudniać odprowadzanie moczu albo pogarszać ukrwienie nerek. Objawia się postępującą drażliwością, u chorych występuje także wzmożona pobudliwość bądź senność. Osoby dotknięte mocznicą uskarżają się na skurcze i drętwienie rąk i nóg, niemiły posmak w ustach, czuć z ust amoniakiem. Występują także nudności i wymioty. Czasem może się także pojawić biegunka, bóle głowy, zaburzenia pracy serca i niedokrwistość. Na skórze osób dotkniętych mocznicą pojawiają się wybroczyny, jest ona sucha i łuszczy się. Najniebezpieczniejsze jest jednak szkodliwe działanie toksycznych substancji na układ nerwowy i mózg. W efekcie chory popada w śpiączkę, wolniej, głęboko oddycha.

Lekarz stawia diagnozę mając na względzie sposób powstawania schorzenia, obserwując wszystkie objawy mocznicy, analizując zmiany w składzie krwi, które wskazują na nagromadzenie w organizmie substancji toksycznych. Leczenie nie jest łatwe, wymaga specjalistycznych leków i daje niewielkie efekty. Próbuje się polepszyć stan chorego stosując różnego typu dializy, które maja zastąpić pracę nerek i odtruć organizm. Czasem pacjenta kwalifikuje się do koniecznego przeszczepienia nerek.

Zespół nerczycowy, podobnie jak uremia nie jest oddzielną jednostką chorobową, a zespołem charakterystycznych objawów. W wyniku niewydolności kłębuszków i cewek nerkowych ma miejsce nadmierne przenikanie białek do moczu, oraz przedostawanie się płynu do jamy ciała. Uciekania białka do moczu powoduje automatycznie zmniejszenie jego zawartości w surowicy krwi. Gdy w surowicy jest niedostatecznie dużo białka, zmniejsza się ciśnienie w naczyniach krwionośnych, a to powoduje możliwość przenikania wody poza obręb naczyń, do jam ciała. Występują wtedy liczne obrzęki i przesięki. Skutkiem zespołu nerczycowego jest także zaburzenie procesów przemiany metabolicznej lipidów (tak zwana nerczyca lipidowa). Zwykle nie towarzyszy zespołowi podwyższenie ciśnienia krwi. Aby leczyć objawy zespołu nerczycowego, należy najpierw pozbyć się wszelkich ognisk chorobowych, które mogły ów zespół wywołać. Czasem nie jest on efektem chorób nerek, a innych schorzeń ustroju, w wyniku których zwiększa się przepuszczalność filtrującej błony w nerkach. Leczenie sprowadza się do przetaczania krwi oraz zastosowania specjalnej diety, która pozwoli uzupełnić braki białka w surowicy krwi.

Częstym schorzeniem układu moczowego jest kamica. Są to liczne, różnorakie objawy i dolegliwości, wynikające ze zmniejszenia drożności dróg moczowych w skutek odkładania się tak zwanego piasku bądź kamienia. Kamicę nazywa się moczową bądź nerkową.

Układ moczowy może także być tłem rozwijającego się nowotworu, który zwykle dotyczy nerek. Początkowo rozrost zmian nowotworowych jest niewielki i nie daje żadnych objawów. Najczęściej rak dotyka tylko jednej nerki, co ratuje organizm, bowiem jedna sprawna nerka jest w stanie sprostać wszelkim zadaniom. Po jakimś czasie chory zaczyna uskarżać się na ból w okolicy lędźwi. Występuje także krwiomocz (czyli krew w moczu widoczna jest gołym okiem, w przeciwieństwie do krwinkomoczu, gdzie tylko metodą badania mikrobiologicznego można ustalić obecność krwi w moczu). Często zdarza się, że chory uskarża się na długotrwałą gorączkę, której źródła nie potrafi wskazać. Gorączka taka nie poddaje się leczeniu antybakteryjnemu i utrzymuje się długi okres czasu. U chorych występuje początkowo niedokrwistość, ale potem przekształca się w poliglobulię (czyli nadkrwistość). Objawy te - krwiomocz, gorączka, bóle u dołu pleców, wskazują na raka nerki. Jeśli w okolicy nerki występuje do tego wyczuwalny guz, natychmiast wykonuje się badania ultrasonograficzne, tomografię lub scyntygrafię układu moczowego, aby potwierdzić diagnozę. Guza nowotworu usuwa się chirurgicznie, gdyż jest to najpewniejszy rodzaj terapii. W razie niemożności przeprowadzenia takiej operacji zaleca się przeprowadzenie chemioterapii. Skuteczność leczenia zależy od wielu czynników, przede wszystkim poziomu zaawansowania choroby w momencie stawiania diagnozy i podjęcia terapii, jak również rozprzestrzenienia (czy wystąpiły ewentualne przerzuty).