Rozdział VIII: Typy błędów językowych

Błąd językowy- dany element tekstu lub języka zostaje oceniony negatywnie, nieświadome odstępstwo od obowiązującej normy językowej.

Innowacja - błąd językowy nieuzasadniony funkcjonalnie (nowy element w języku), który niczemu nie służy

1. Typy błędów językowych:

a) błąd zewnątrzjęzykowe: ortograficzne i interpunkcyjne, związane ze strukturą języka, nie naruszają reguł językowych czy też zasad rozwoju języka;

b) błąd wewnątrznojęzykowy:

- błąd systemowy( językowy) : błedy gramatyczne, leksykalne i fonetyczne;

1. błędy rażące:

naruszają podstawowe zasady poprawnościowe, zakłócenie podstawowej, komunikatywnej funkcji przekazu językowego, komunikat ten może stać się niejasny (niezrozumiały) lub przekazać informacje niezgodne z intencją nadawcy.

2. błędy pospolite:

naruszają normę obowiązującą w danym środowisku, mogą prowadzić do negatywnej oceny nadawcy komunikatu ze strony odbiorcy. Np. odmiana nazwiska lub jej brak.

3. usterki językowe:

odstępstwa od normy, które naruszają ją tylko w niewielkim stopniu. Np. przestawny szyk zdania.

- błąd użycia (stylistyczny).

Rozdział IX: Kodyfikacja normy językowej

1. Kodyfikacja języka:

Pojęcie związane ze strukturalizmem praskim, przyjęte przez językoznawców czeskich. W Polsce termin ten został upowszechniony przez Danutę Buttler, nadającej jemu nową nazwę: kodyfikacja normy językowej. Jest to element zewnętrzny wobec języka.

Kodyfikacja jest to spisanie i uporządkowanie tego, co w języku istnieje i co jest przez samych użytkowników wartościowane. Kodyfikator nie powinnien nadużywać swoich uprawnień, musi być profesjonalistą. Kodyfikacja ujmuje zawsze język w określonym momencie jego rozwoju, natomiast jej wyniki są publikowane w różnego rodzaju wydawnictwach. Kodyfikacja pozostaje zawsze w tyle co do obowiązującej normy językowej. W kodyfikacji należy uwzględniać wewnętrzne zróżnicowanie normy (istnienie jej dwóch poziomów) oraz należy dokonywać kodyfikacji dość często( co 10- 15 lat).

Kodyfikacja musi stale zachowywać "jednakową odległość" zarówno od zjawisk systemu, jak i aktualnego uzusu. Najważniejszą funkcją kodyfikacji wobec normy językowej jest funkcja sankcjonująca ( stabilizująca).

Funkcja promocyjna- wybór, wariant recesywny;

Funkcja normotwórcza- utworzenie i utrwalanie normy językowej. Np. kodyfikacja terminologii nowej dziedziny;

Funkcje te mają charakter bezpośredni.

W stosunku do uzusu:

Funkcja hamująca (opóźniająca, retardacyjna)- pewne elementy upowszechnione nie zyskują sankcji kodyfikacyjnej. Np. częste używanie "póki co".

W stosunku do systemu językowego:

Funkcja ochronna- niedopuszczenie tych elementów uzualnych, które są sprzeczne z jego modelami. Np. styl lalki Barbie a nie Barbie styl.

Funkcja wspierająca- odmiana rzeczowników w D lm zakończonych na -a z poprzedzającą głoską miękką (-ów)

Funkcja modelująca

Rozdział X: Podstawy działalności kulturalnojęzykowej. Polityka językowa.

1. Polityka językowa:

Kierowanie rozwojem języka i kształtowanie postaw użytkowników języka.

a) Potrzeby użytkowników języka- poszukiwanie wzorca językowego

b) Ochrona języka polskiego- nie reguluje zasad komunikacji na poziomie nieoficjalnym, potocznym.

Rozdział XI: Upowszechnienie opisu i kodyfikacji współczesnej polszczyzny. Poradnictwo językowe.

1. Działalność kulturalnojęzykowa może mieć charakter:

a) prewencyjny- upowszechnianie wiedzy o języku i jego kulturze:

Za pomocą wydawnistw książkowych czy też za pomocą audycji radiowych, charakter ogólny, dla "niejęzykoznawców", opisowy charakter,

b) interwencyjny- rozstrzyganie wątpliwości językowych:

bez szczegółowego adresata

Czasem występują one wspólnie.

Innowacja językowa (łac. innovatio - odnowienie) to celowe odstępstwo od normy językowej w mowie bądź piśmie, popierane przez językoznawców i uznane przez nich za zasadne.

Przykładem takiej innowacji w języku polskim jest dokonująca się obecnie zmiana pisowni w zapożyczonych wyrazach, np. serfowanie (zamiast surfowanie).

Innowacje językowe można dzielić dwojako:

a) ze względów formalnych:

* innowacje fonetyczne

* innowacje gramatyczne (fleksyjne i składniowe)

* innowacje leksykalne (słowotwórcze, wyrazowe, semantyczne i frazeologiczne)

* innowacje stylistyczne

b) ze względów funkcjonalnych:

* innowacje uzupełniające (służą wypełnieniu braków w systemie nazewniczym, np. walentynki, dekomunizacja; zaspokajają nową potrzebę wyrażenia stanów emocjonalnych, np. oszołom, superatrakcyjny)

* innowacje regulujące (służą usuwaniu z języka zjawisk wyjątkowych, dotyczą głównie systemu gramatycznego, np. forma gałęziami)

* innowacje rozszerzające (rozszerzają zakres stosowania schematu gramatycznego, np. cztery dziewczęta zamiast czworo dziewcząt)

* innowacje alternatywne (tworzą alternatywne określenia dla tego samego zjawiska np. lider obok dawnego przywódca)

* innowacje nawiązujące (tworzą nowe formy językowe w analogii do form już istniejących, np. zachrystia – od Chrystus, zamiast poprawnego zakrystia)

* innowacje skracające (służą ekonomizacji języka, np. inż., Pekao)

* innowacje precyzujące (mają charakter ściśle znaczeniowy; służą usuwaniu zbędnych synonimów, np. wieczorny i wieczorowy)