Zasada niezależności sądów i niezawisłości sędziów p. nr 117
Zasada niezawisłości sędziowskiej- Konstytucja w art. 178 odnosi tę zasadę do sprawowania urzędu przez sędziego. Może być ona jednak rozciągnięta na cały składający się z niezawisłych sędziów skład orzekający, jeśli wyrok wydany ma być kolegialnie (niezawisłość sądu). W państwie demokratycznym zasada ta stanowi rację niezależnego bytu sądownictwa i gwarancję praw i wolności obywatelskich. Określa ona stosunek orzekającego sędziego do wszystkich innych osób, bez względu na to, kogo one reprezentują oraz do wszystkich innych organów państwowych. Przez niezawisłość sędziowską rozumiemy zatem niedopuszczalność jakiejkolwiek ingerencji z zewnątrz lub wywierania nacisku na sędziego w kierunku takiego czy innego rozstrzygnięcia sprawy. Zapewnia to neutralność sędziego, a co za tym idzie gwarantuje obiektywne postępowanie przed sądem. Podstawą rozstrzygnięcia sędziego ma być wyłącznie Konstytucja i ustawy (art. 178 ust. 1 Konstytucji). "Korelatem zasady niezawisłości po stronie sędziego jest obowiązek bezstronności", który "idzie czasem dalej niż zakres ochrony niezawisłości. O ile zasada ta odnosi się do oddziaływania podmiotów zewnętrznych, o tyle obowiązek bezstronności obliguje sędziego do przeciwstawiania się ocenom płynącym z jego doświadczenia, stereotypów i uprzedzeń"'. Zasada niezawisłości dotyczy również sędziów trybunałów (art. 195 ust. ł, art. 199 ust. 3 Konstytucji).
2. Zasada niezależności sądów
Konstytucja ustanawiając ją w art. 173 przesądza o pozycji sądownictwa w systemie organów państwowych. Zasada ta stanowi element ustanowionego przez konstytucję w art. 2 demokratycznego państwa prawnego i odnosi się do wszystkich organów władzy sądowniczej. Rozwijając zasadę niezależności sądów ustawy zwykłe zawierają przepisy zapewniające odrębność sądów i trybunałów od innych organów państwowych. Realizują one trzy ogólne zasady:1) oddzielenie organizacyjne sądownictwa od organów innych władz, 2) zakaz zmieniania lub uchylania orzeczeń sądowych przez organy innych władz; wyjątkiem od tej zasady jest tylko przysługujące prezydentowi prawo łaski i będąca w gestii parlamentu amnestia,3) dopuszczalność ingerencji organów innych władz jedynie w pozaorzeczniczą sferę działalności sądów i wyłącznie w przypadkach określonych w ustawie (np. art. 10 prawa o ustroju sądów powszechnych dopuszcza zwierzchni nadzór Ministra Sprawiedliwości nad działalnością administracyjną sądów powszechnych).