Kurs „Super Dieta” Aleksander Łamek
Super Dieta
Moduł 17
Dzisiaj przechodzimy do kolejnych części metamodelu – zniekształceń i generalizacji.
Przekonania oparte na tym związku zakładają pośrednio związek przyczynowy pomiędzy poszczególnymi problemami i uzyskanymi efektami.
Przykłady:
- Ton jej głosu wywołuje u mnie wściekłość.
- Przez jego wygłupy rozbolała mnie głowa.
- Nie mamy nic do picia i to jest jego wina.
Aby rozbić przekonania oparte na tego typu związkach należy dokładnie zdefiniować związek założony w danej wypowiedzi.
Pytania:
- Jak konkretnie jedno wywołuje drugie? Jak ona konkretnie robi to, że jesteś wściekły?
- Co takiego dokładnie zrobił, że rozbolała Cię głowa?
- Dlaczego to przez niego nie ma nic do picia?
Znając dokładnie zależność możemy zacząć przedstawiać argumenty pokazujące, że być może takiego związku wcale naprawdę nie ma. I że problem leży w czymś innym.
W przypadku tej złożoności dwa różne doświadczenia są wyrażone jako tożsame ze sobą.
Przykłady:
- On ma trudności w szkole, bo ma problem z uczeniem się.
- On nigdy nie robi tego, co ja powiem.
Aby pozbyć się takich przekonań należy sprawdzić wartość stosunku/zależności zakładanej w przekonaniu.
Pytania:
- W jaki konkretnie sposób jego trudności w szkole oznaczają, że ma problemy z uczeniem się? Jeśli miałeś trudności w szkole, czy to konkretnie oznacza, że miałeś problemy z uczeniem się?
- Jak dokładnie to wygląda, że on nie robi tego, co mu mówisz?
W przypadku złożonej równoważności raz będziemy mieli do czynienia z równoważnikami, które już od razu będą wyglądać na nielogicznie powiązane ze sobą. Będą jednak i takie, które bardzo mogą do siebie pasować i będzie trzeba włożyć dużo wysiłku, aby taką zależność rozbić.
Przekonania oparte na czytaniu w myślach zakładają, że potrafimy czytać w czyiś myślach i wiemy, co ktoś myśli na jakiś temat.
Przykłady:
- Ona nie troszczy się o mnie.
- Oni na pewno nie zgodzą się ze mną.
- On nie będzie chciał tam pojechać.
Aby rozwiązać takie przekonania należy zdefiniować kryteria użyte do tworzenia wypowiedzi na temat stanów wewnętrznych innych ludzi.
Pytania:
- Skąd konkretnie wiesz, że ona nie troszczy się o ciebie?
- A skąd to wiesz? Pytałeś się ich?
- Jak się dowiedziałeś, że on nie będzie chciał tam pojechać?
W wyniku zastosowania tego typu pytań często dochodzi się do wniosku, że nie mamy żadnych dowodów na to, że ktoś myślał w taki sposób, jak to sądziliśmy.
W oceniającym przekonaniu brakuje podmiotu - osoby, która wygłasza opinię oraz sposobu, w jaki ta ocena powstała.
Przykłady:
- Egoizmem jest myślenie o swoich własnych uczuciach.
- Każdy człowiek powinien mieć prawo do przeklinania.
- Ta partia składa się z samych oszustów.
W celu przełamania przekonań tego typu należy zidentyfikować źródło oceny oraz kryteria użyte do sformułowania oceny.
Pytania:
- Egoizmem w stosunku do kogo konkretnie?
- Kto tak uważa?
- Według kogo ta partia składa się z samych oszustów?
Zidentyfikowanie osoby, która stawia ocenę, pozwala skupić się na kryteriach, w oparciu o które stworzyła ona dany osąd. To z kolei pozwala na podważenie tych kryteriów.
Przekonanie zbudowane na ogólnym założeniu:
Przykłady:
- Jeśliby on wiedział, jak bardzo cierpiałam, nie postępowałby w ten sposób.
- Gdyby nie ta pogoda, to wszystko by się udało.
Aby rozbić przekonanie oparte na założeniach, należy przejść do szczegółów, które pokażą, że założenie jest błędne.
Pytania:
- Jak to konkretnie robisz, że on nie wie? Jak ty konkretnie cierpisz? Jak on konkretnie postępuje?
- Jak ta pogoda ma dokładnie wpływ na tę sytuację? Co udało się zrobić dobrze?
Przekonania z modalnymi operatorami możliwości (nie mogę, niemożliwe, nie chcę) wskazują na ograniczenia zachowań.
Przykłady:
- Nie mogę nauczyć się tego materiału.
- Nie potrafię tego zrobić.
- Nie chce mi to wyjść.
Aby przełamać tego typu przekonania należy zidentyfikować bariery lub przyczyny stanu ujawniającego problem.
Pytania:
- Co by się konkretnie stało, gdybyś mógł?
- Co cię konkretnie powstrzymuje?
- Dlaczego nie chce ci to wyjść?
Przekonania zawierają wyrazy typu: powinienem, potrzebuję, muszę, koniecznie, itd. Przekonanie z nimi wskazuje na zasady i wymagania.
Przykłady:
- Mężczyźni nie powinni okazywać emocji.
- On musi mnie przeprosić.
- Koniecznie musisz to zrobić.
Aby rozwiązać takie przekonania należy zidentyfikować konsekwencje odpowiedzialne za zasady lub przyczyny stanu ujawniającego problem.
Pytania:
- Co by się konkretnie stało, gdyby pokazali emocje?
- Co się stanie, jeżeli Cię nie przeprosi?
- Co jeśli tego nie zrobię?
Przekonania zawierające zwroty typu: zawsze, nigdy, wszystko, wszyscy, każdy, wszędzie.
Przykłady:
- Ona zawsze mnie krytykuje.
- Tutaj zawsze pada.
- Nigdy nie podłączą nam telefonu.
Aby rozbić tego typu przekonania należy zidentyfikować przeciwne przykłady do ograniczania uogólnień.
Pytania:
- Czy na pewno zawsze? Czy kiedykolwiek był czas, kiedy ona nie krytykowała Ciebie?
- Czy jesteś pewien, że nie było tutaj chociaż jednego dnia bez deszczu?
- Czy możesz być tego pewien na 100%?
Teraz dopasuj swoje własne przekonania do podanych typów przekonań w metamodelu i zacznij nad nimi pracować.
Edukacja
i Nauka Aleksander Łamek tel. (22)
423 64 36, 0602 59 30 20, e-mail: edukacjainauka@onet.pl
Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozprowadzanie zabronione.