Ogólna postać i budowa rachunku zysków i strat

Przychody ze sprzedaży netto

- Koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów

= Zysk/strata na sprzedaży (brutto)

- Koszty ogólne zarządu

- Koszty sprzedaży

= Zysk/strata na sprzedaży (netto)

+ Pozostałe przychody operacyjne

- Pozostałe koszty operacyjne

= Zysk/strata na działalności operacyjnej (EBIT)

+ Przychody finansowe

- Koszty finansowe

= Zysk/strata na działalności gospodarczej

+ Zyski nadzwyczajne

- Straty nadzwyczajne

= Zysk/strata brutto

- Podatek dochodowy

= Zysk/strata netto

Przychody ze sprzedaży netto są przychodami ze sprzedaży wyrobów, usług oraz towarów po potrąceniu VAT. Natomiast koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów obejmują koszty związane z ich wytworzeniem, przede wszystkim można do nich zaliczyć: zużycie materiałów i energii, wynagrodzenia (tylko pracowników związanych z produkcją!), amortyzację, usługi obce (np. częściowy przerób produktów przez inną jednostkę), ubezpieczenia społeczne i inne ( głównie konta zesp. 4). Po odjęciu od przychodów kosztów otrzymujemy wynik na sprzedaży brutto.

Otrzymany wynik na sprzedaży brutto następnie korygowany jest o koszty które nie są bezpośrednio związane z główną działalnością jednostki, ale są niezbędne do jej prowadzenia. Czyli:

koszty ogólnego zarządu (administracyjne) - obejmują głównie wynagrodzenia pracowników administracji, materiałów biurowych, ale także np. koszty prenumeraty czasopism, reklamy itp.

koszty sprzedaży - koszty związane ze sprzedażą wyrobów gotowych ponoszone przez jednostkę np. rozładunek, transport, ubezpieczenie transportu, itp.

Otrzymuje się w ten sposób wynik na sprzedaży netto, czyli faktyczny zysk/stratę z podstawowej działalności jednostki (!).

Jednostka może również otrzymywać przychody i ponosić koszty niezwiązane z główną działalnością. Do ich ewidencji księgowej wykorzystuje się konta: 760 Pozostałe przychody operacyjne i 761 Pozostałe koszty operacyjne. Klasycznym przykładem takich kosztów mogą być np. kary, grzywny, likwidacja środka trwałego, itp. Przykładami przychodów mogą być przedawnione zobowiązania, dotacje. Po dodaniu tych przychodów i odjęciu kosztów od wyniku ze sprzedaży netto otrzymujemy zysk/stratę na działalności operacyjnej.

Oprócz powyższych przychodów i kosztów jednostka może prowadzić działalność finansową (za pośrednictwem kont 750 Przychody finansowe i 751 Koszty finansowe). Przychodami finansowymi są głównie wszelkiego typu odsetki (np. od środków na rachunkach bankowych, udzielonych pożyczek), kosztami np. dyskonto weksli obcych, odsetki karne za nieterminowe płatności. Po ich uwzględnieniu w rachunku zysków i strat otrzymujemy zysk/stratę na działalności gospodarczej.

Następnym etapem ustalania wyniku finansowego jest uwzględnienie zdarzeń których nie można było przewidzieć, a miały one wpływ na działalność jednostki takie jak np. pożar, kradzież. Koszty poniesione w ich wyniku ujmuje się na koncie 771 Straty nadzwyczajne, a przychody na 770 Zyski nadzwyczajne (np. odszkodowanie za poniesione straty).

Po dokonaniu powyższych korekt otrzymuje się zysk/stratę brutto księgowany na koncie 860 Wynik finansowy. W przypadku wystąpienia zysku pomniejsza się go o podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) otrzymując w ten sposób zysk netto. w przypadku wystąpienia straty pozostawia się ją do rozliczenia...

Rachunek wyników może być sporządzany na dwa sposoby:

wariant kalkulacyjny

wariant porównawczy

Różnią się one pomiędzy sobą sposobem ujmowania kosztów wytworzenia wyrobów ponoszonych przez jednostkę, co jest wynikiem przyjętego sposobu ewidencji księgowej tzw. wariantów. Wyróżnić można:

wariant I - koszty ujmowane tylko w układzie rodzajowym (zespół 4. planu kont),

wariant II - koszty ujmowane tylko w układzie według typów działalności (zespół 5. planu kont),

wariant III - koszty ujmowane najpierw w układzie rodzajowym (zespół 4.), a następnie przeksięgowywane (przy pomocy konta 490 Rozliczenie Kosztów Rodzajowych) na układ według typów działalności (zespół 5.).

Dla wariantu I sporządza się rachunek zysków i strat w układzie rodzajowym, dla II w układzie kalkulacyjnym, a w przypadku III jednostka ma dowolność wyboru.