Dydaktyczny charakter bajek i satyr Ignacego Krasickiego

Jan Ignacy Krasicki tworzył w epoce Oświecenia. Dla Rzeczpospolitej był to okres jej upadku. Rządzona najpierw przez Augusta II następnie Augusta III Sasa staczała się w moralne bagno. Po dojściu do władzy Stanisława Augusta Poniatowskiego przyjęto za zadanie wychowanie światłego, rozumnego obywatela. Obowiązek ten wzięła na siebie literatura, a nauczycielami stali się pisarze i poeci. Do nich należał m.in. Ignacy Krasicki, który w swoich utworach wytykał zacofanie szlacheckie oraz inne wady ówczesnego społeczeństwa takie jak pijaństwo czy kłótliwość . Był pisarzem o wysokiej świadomości politycznej, propagował idee zarówno patriotyczne jak i antyklerykalne. Jasne były dla niego intrygi sąsiadów Rzeczpospolitej, dążących do jej zniszczenia.Sławę zdobył poematami Monachomachia i Myszeis, satyrami oraz bajkami.Bajka Szczur i Kot to opis dziejów Polski epoki Oświecenia. Sprytny i przebiegły kot symbolizuje sąsiadów Rzeczpospolitej. Szczur to uosobienie pysznej i zarozumiałej szlachty wraz z magnaterią. Zadufana, w poczuciu złotej wolności i złudnej demokracji pod postacią liberum veto Polska nie zauważa czyhającego niebezpieczeństwa. Świadczy o tym cytat: "Wpadł kot z boku na niego, porwał i udusił". Autor ostrzega naród wizją śmierci politycznej.Wilki zaatakowały bezbronne jagnię w lesie, będące dla nich smacznym kąskiem. Zbędne było szukanie racjonalnych przyczyn swej śmierci. Bajka poucza, że dyplomacja polityczna nie uratuje Polski. Podpisanie traktatu z Prusami o przyjaźni z Rzeczpospolitą nie zapobiegnie jej unicestwienia. Zwycięża siła przed prawem (stutysięczna armia wojska rosyjskiego przeciwko czterdziestu tysiącom żołnierzy polskich) I. Krasicki w swoich utworach ukazywał także problemy społeczeństwa. W bajce Dewotka porusza temat wiary bez zrozumienia. Kobieta odmawia Ojcze nasz , a kiedy wypowiada słowa "... i odpuść nam nasze winy jako i my odpuszczamy naszym winowajcom..." bije służącą za to, że jej przeszkodziła. Widać ,że jest to pusta wiara, wywołana przez modę .Inną bajką gdzie poeta porusza problemy ponadczasowe są Malarze. Oparta na zasadzie kontrastu opisuje bogatego Jana i ubogiego Piotra. Piotr maluje rzeczywistość czyli prawdę. Jan upiększa swe obrazy, malując to, co ludzie chcą widzieć. Przyrównać można go do populisty lub demagoga schlebiającego masom, liczącego na łatwy efekt i poklask.Satyry nie są już literaturą maski. Obraz w nich staje się bardziej wyrazisty. "Pijaństwo" jest nie tylko krytyką zgubnego nałogu, odbierającego człowiekowi jego godność, ale zawiera również smutną refleksję nad słabością natury ludzkiej i bezsilnością racjonalnych argumentów.świat zepsuty można określić jako podsumowanie sądów Krasickiego o czasach, w jakich przyszło mu żyć. Przepełniona szyderstwem ostro atakuje zepsuty świat i ludzi którzy go tworzą .słów aż nadto a same matactwa i łgarstwa – pisze poeta. Dobre obyczaje minęły, uczciwość i prawda przestały popłacać. Od tego wzięła początek słabość naszego kraju.Wszystkie te portrety mają za zadanie uwidocznić szlachcie polskiej przywary, jakich oni sami w sobie nie widzą i uświadomić, iż sposób, w jaki teraz żyją, prowadzi do upadku Rzeczypospolitej. Jedynym ratunkiem jest przemiana, w człowieka oświeconego, takiego który rozumie potrzebę reform, szanuje przeszłość i tradycję, jest odpowiedzialny, konsekwentny, uczciwy i skromny.