PRAWO DO RZETELNEGO I TERMINOWEGO ZAŁATWIENIA SPRAWY

Załatwiając sprawę organy administracji publicznej powinny kierować się zasadami postępowania administracyjnego (§) (Prawo do załatwienia sprawy). Zasady postępowania administracyjnego zostały uregulowane w art. 6-16 k.p.a. i mają moc przepisów prawa. Ich naruszenie może być przyczyną zmiany, uchylenia bądź stwierdzenia nieważności decyzji.

Rzetelne i terminowe załatwienie sprawy to takie działanie organu, gdzie w wyniku poprawnie przeprowadzonego postępowania (z precyzyjnym trzymaniem się przepisów prawa i dokładnym wyjaśnieniem stanu faktycznego) sprawa zostaje doprowadzona do właściwego rozwiązania w najszybszym możliwym terminie (Termin załatwienia sprawy przez urząd)

Weryfikacja działań organu w sprawie następuję poprzez system odwołań (Odwołania) do organu wyższej instancji, poprzez prawo zaskarżenia do wojewódzkiego sądu administracyjnego (Prawo zaskarżenia do sądu administracyjnego), a także w formie składania wniosków i skarg. (Skargi i wnioski).

Poniżej zostały omówione poszczególne zasady postępowania administracyjnego, którymi organ musi się kierować przeprowadzając każde postępowania.

ZASADA PRAWORZĄDNOŚCI

Zasada konstytucyjna – art. 7 Konstytucji (§). Obowiązuje każdego urzędnika administracji publicznej. Zgodnie z nią organy administracji publicznej mogą ingerować w sferę życia obywatela tylko na podstawie prawa i tylko w jego granicach (gdy przepis prawa zezwala).

ZASADA PRAWDY OBIEKTYWNEJ

Zgodnie z tą zasadą organy podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego. Należy wiec ustalić wszystkie fakty i okoliczności dotyczące danej sprawy– obowiązuje tu forma pisemna.

ZASADA UWZGLĘDNIANIA Z URZĘDU INTERESU SPOŁECZNEGO (PAŃSTWOWEGO) ORAZ SŁUSZNEGO INTERESU OBYWATELI

Organ prowadzący postępowanie powinien wziąć pod uwagę interes społeczny, jak i słuszny interes obywatela. NSA stwierdził jednak, że interes obywatela uwzględnia się jedynie do granic kolizji z interesem społecznym. Wówczas pierwszeństwo ma zawsze interes społeczny.

ZASADA POGŁĘBIANIA ZAUFANIA OBYWATELI DO ORGANÓW PAŃSTWOWYCH

W trakcie prowadzenia postępowania wyjaśniającego należy postępować tak, aby strona niezadowolona z postępowania nie mogła zarzucić nikomu stronniczości.

ZASADA POGŁĘBIANIA ŚWIADOMOŚCI I KULTURY PRAWNEJ OBYWATELI

Zgodnie z tą zasadą organ administracji publicznej ma pogłębiać świadomość prawną przejawiającą się w należytym publikowaniu aktów prawnych. Na organach gminy ciąży np. obowiązek prowadzenia zbioru wszystkich aktów prawnych. Zbiory te mają być udostępniane obywatelom nieodpłatnie (jeśli chcielibyśmy zrobić kopię trzeba będzie zapłacić).

ZASADA UDZIELANIA INFORMACJI (POMOCY PRAWNEJ) STRONOM ORAZ INNYM UCZESTNIKOM POSTĘPOWANIA

Organy administracji publicznej są zobowiązane do informowania stron w sposób wyczerpujący o okolicznościach, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Mają one obowiązek czuwania, aby strony i inni uczestnicy postępowania nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa. Zatem w ramach prowadzenia postępowania organ ma obowiązek udzielania informacji, powinien też wyjaśnić co należy zrobić jeśli jesteśmy niezadowoleni z decyzji (Odwołania), (Prawo zaskarżenia do sądu administracyjnego). Przepis ten jest najczęstszą przyczyną zaskarżania decyzji do sądu.

ZASADA CZYNNEGO UDZIAŁU STRON (STRONY) W POSTĘPOWANIU

Ta zasada wskazuje, że organy administracji publicznej są zobowiązane zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, zaś przed samym wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Nie ma tu znaczenia czy postępowanie jest wszczęte z urzędu czy na wniosek. Ma mocy art. 79 § 1 KPA (§) organ jest obowiązany powiadomić stronę o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin (o czynnościach procesowych) – przynajmniej na 7 dni przed terminem.

CZYNNY UDZIAŁ - nie jest obowiązkiem, lecz prawem. Strona może skorzystać z tego prawa bądź z niego zrezygnować, ale organ administracji publicznej prowadzący postępowanie jest obowiązany do stworzenia stronie możliwości skorzystania z tego prawa. Można jednak odstąpić od tej zasady tylko wówczas, gdy załatwienie sprawy jest nie cierpiące zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego lub grożące niepowetowaną szkodą materialną (art. 10 § 2 k.p.a.). W tym przypadku organ w aktach sprawy zawiera adnotację o tym fakcie, podając przyczynę (art. 10 § 3 k.p.a.).

ZASADA PRZEKONYWANIA

Organ administracji publicznej powinien wyjaśnić zasadność przesłanek, którymi kierował się przy wydawaniu decyzji (zwłaszcza stronie niezadowolonej). Zasada ta wynika z faktu, iż obywatel jest nieprzychylny administracji i odwrotnie.

ZASADA NAKŁANIANIA DO UGODY STRON MAJĄCYCH SPORNE INTERESY W SPRAWIE

W sprawach, w których toczy się spór miedzy stronami (sprzeczność interesów) można zawrzeć ugodę sporządzoną przez organ administracji, tzw. ugodę administracyjną. W tym przypadku organ, przed którym toczy się postępowanie w sprawie powinien podejmować czynności skłaniające strony do zawarcia takiej ugody. Z inicjatywą zawarcia ugody może wystąpić organ lub jedna ze stron. Jej wydanie (w drodze postanowienia) czyni zbędnym wydanie decyzji, bowiem zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego. Gdy strony nie chcą zawrzeć ugody, to organ załatwia sprawę w formie decyzji administracyjnej.

ZASADA PISEMNOŚCI

Zgodnie z tą zasadą sprawy powinny być załatwione w formie pisemnej. Można załatwiać także sprawy ustnie, jeżeli przemawia za tym interes strony a przepis prawny się temu nie sprzeciwia. jednakże treść i istotne motywy winny być utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji. Np. samo zdjęcie nie stanowi dowodu, ale opisane – tak.

ZASADA DWUINSTANCYJNOŚCI

Zasada ta oznacza, że od rozstrzygnięć organu I instancji stronie przysługuje środek zaskarżenia do organu wyższego stopnia, ale jednocześnie przyjmuje się, że nie jest to organ bezpośrednio zaangażowany w sprawę.

ZASADA TRWAŁOŚCI DECYZJI OSTATECZNYCH

Decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji – są decyzjami ostatecznymi. Ich uchylanie, zmiana, stwierdzenie nieważności może nastąpić jedynie w przypadkach przewidzianych w k.p.a. i w ustawach szczególnych. Decyzja ta podlega wykonaniu. Również decyzją ostateczną staje się decyzja, od której strona nie wniosła odwołania (nie skorzystała też z innego środka odwoławczego) i podlega ona wówczas wykonaniu. Trwałość tych decyzji jest względna, gdyż z powodów społeczno-gospodarczych można ją wzruszyć. Decyzja ostateczna może być wzruszona przy pomocy środków nadzwyczajnych, gdy przepis to przewiduje.

ZASADA SĄDOWEJ KONTROLI DECYZJI

Decyzje administracyjne mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem. Sąd administracyjny nie wnika w zasadność rozstrzygnięcia, czyli w istotę sprawy, lecz bada tylko czy decyzja została wydana zgodnie z prawem materialnym i formalnym.

ZASADA PRAWOMOCNOŚCI DECYZJI OSTATECZNYCH

Zgodnie z tą zasadą decyzje, które nie są zaskarżane do sądu administracyjnego są decyzjami prawomocnymi – są to te od których nie służy skarga do NSA (np. gdy nie odwołaliśmy się lub gdy skarga została odrzucona przez sąd).

ZASADA SZYBKOŚCI I PROSTOTY

K.p.a. nakłada na organy administracji publicznej obowiązek szybkiego i wnikliwego działania, nakazując im przy tym posługiwanie się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Natomiast sprawy niewymagające informacji i wyjaśnień powinny być załatwiane niezwłocznie (art. 35 § 1 k.p.a.). Sprawa nie powinna być załatwiona później niż w ciągu 1 miesiąca (ta wymagająca wyjaśnienia), a sprawa szczególnie skomplikowana nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym – w ciągu 1 m-ca od dnia otrzymania odwołania (art. 35 § 3 k.p.a.).

Tematy powiązane:

Prawo do załatwienia sprawy. (Prawo do załatwienia sprawy)

Prawo uzyskiwania informacji (Prawo uzyskiwania inforamcji)

Termin załatwienia sprawy przez urząd (Termin załatwienia sprawy przez urząd)

Wymagane dokumenty (Wymagane dokumenty)

Odwołania (Odwołania)

Prawo zaskarżenia do sądu administracyjnego

Skargi i wnioski

Instancje odwoławcze w postępowaniach z zakresu prawa ochrony środowiska (Instancje odwoławcze w postępowaniach z zakresu prawa ochrony środowiska)