Wstęp do prawoznawstwa 05.11.2010

Podmioty prawa:

1.Osoby fizyczne-osobą fizyczną jest człowiek w sensie biologicznym. Nie wiadomo kiedy mamy do czynienia z podmiotem prawa. W przypadku urodzenia to wyodrębnienie z ciała matki. Jest pytanie co z dziećmi poczętymi ale nieurodzonymi- nasciturus. Przyjęto, że czynności prawne są ważne pod dwoma warunkami:

1.Czynności prawne są dokonywane na jego korzyść.

2.Czynności są ważne pod warunkiem, że dziecko urodzi się żywe.

Co w sytuacji gdy mamy coś takiego jak wyszedł z domu i nie wrócił? Istnieje instytucja uznania za zmarłego. 10 lat ok końca roku kalendarzowego, w którym wg pewnych inf wiadomo było że jeszcze żył-po tym okresie można uznać za zmarłego. Po 70 roku życia liczy się 5 lat a nie 10. Osoby do 40 roku zycia nie mogą być uznane za zmarłego.

1.Zdolność prawna-należy ją odróżnić od zdolności do czynności prawnych. W dzisiejszych czasach każda osoba ma zdolność prawną. Zdolność prawna to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków. Np. noworodek czy 13latek nie nabędzie domu.

2.Zdolność do czynności prawnych-możliwość realizowania swoich praw i obowiązków we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność.

3 grupy osób fizycznych:

1.takie, które nie mają zdolności prawnych-osoby do 13 roku życia lub ubezwłasnowolnione całkiwicie.

2.takie , które mają ograniczoną zdolność do czynnści prawnych-dotyczy osób w wieku 13-18 lat albo osób ubezwłasnowolnionych częściowo.

2.takie, które mają pełną zdolność do czynności prawnych-dotyczy pozostałych od 18 roku życia i taka osoba nie jest ubezwłasnowolniona.

Ubezwłasnowolnienie-pozbawienie całkowite lub częściowe zdolności do czynności prawnych. Jest to niemożność do kierowania własnym postępowaniem, np. upośledzenie umysłowe, choroba psychiczna, upośledzenie psychiczne. Dokonuje się go na korzyść danej osoby. To nie jest jakaś kara. Nie jest aby weliminować z rodziny jakąś osobę. Jest po to aby osoba nie zrobiła sobie krzywdy. Aby jej pomóc. Dla osób ubezwłasnowolnionych częściowo powołuje się kuratora, dla ubezwłasnowolnionych całkowicie opiekuna. Opiekun za tą osobę realizuje prawa i zaciąga zobowiązania.

Funkcjonowanie osób, które nie są pełnoletnie nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych, nie oznacza, że nie ma ich w obrocie prawnym. Czym się różni ograniczona zdolność do czynności prawnych przy braku zdolności do czynności prawnych?Małoletni może rozporzadzać zarobkiem, jeśli takim dysponuje, bez zgody kuratora czy rodziców.

2.Osoby prawne-intytucja ta pojawiła się w prawie rzymskim, osoba prawna to podmiot prawa nie będący osobą fizyczną. Trudno jest skonstruować definicję osoby prawnej bo katalog jest bartdzo szeroki, banki, producenci rolni, spółki akcyjne, kościół, partia, polityczna, niepaństwowa uczelnia wyższa, samorządowa korporacja itd. To wszystko jest wrzucone do jednego worka:osoba prawna.

Ustawa definuje osobę prawną, że jest to skarb państwa, jednostka organizacyjna, której przypisy szczególne przyznają osobowość prawną. Ustawa nie precuzuje co to jest osoba prawna. Decyduje się w każdym osobnym przypadku czy dana osoba jest osobą prawną czy też nie. Jest to katlog, który może zostać poszerzony. Czyni to prawo bardziej elastycznym.

2 typy osób prawnych:

A.Korporacje.Powstają w wyniku zorganizowania się pewnej grupy osób fizycznych, zmierzających do osięgnięcia jednego, wspólnego celu. Przykładem klasycznym takiej korporacji jest stowarzyszenie. Np.cel to poprawienie sytuacji w Łodzi.

B.Zaklady.Zakład jest osobą prawną, której powstanie, cel, rodzaj i sposób działania określa założyciel w statucie. Mamy jednego założyciela. Niezbędnym elementem w przypadku zakładu jest wyodrębniony majątek.

Czym się różni zakłąd od korporacji?

1.Korporacja to zbiorowość osób fizycznych. Zakład służy zaspokajaniu potrzeb, tzn destynatariuszy. Destynatariuszami mogą być czytelnicy biblioteki.

2. W korporacjach da się członków określić liczbą, a nawet imiennie. Z kolei jeśli chodzi o destynatariuszy krąg nie jest oznaczony. W korporacjach sustratem są ludzie, w zakładzie substratem jest majątek.W korporacji cel, który ma być realizowany jest wyłaniany przez organy. W zakładzie cele są określane przez założyciela.

Powstanie osoby prawnej:

1.Tryb normatywny(elekycjny)-powołuje osobę prawną określony organ państwa. Polska akademia nauk powstała mocą ustawy.

2.Tryb koncesyjny-osoba prawna powstaje z inicjatywy założyciela ale ze storony osoby podmiotu prywatnego. Konieczna jest koncesja, pozwolenie ze strony organu na powstanie.

3.Tryb rejestracyjny-akt normatywny określa warunki, które muszą być spełnione, aby powstała osoba prawna. Różni się tym od trybu koncesyjnego, że też trzeba spełnić warunki aby osoba prawna mogła powstać. Organ, który rejestruje robi to automatycznie, jeżeli jest wszystko ok.

4.Tryb mieszany

Drugą jest wewnętrzna organizacja osoby prawnej. May zarząd, który jest wyłaniany przez walne zgromadzenie. Działa np. w sprawach codziennych. Mamy komisję rewizyjną albo radę nadzroczą. Zarząd jest wyłaniany na jakiś czas, po pewnym czasie komisja rewizyjna określa pracę zarządu. Osoba prawna nie może iść sama do urzędu i załatwić wszystkiego.

W jaki sposób może nastąpić kres posoby prawnej?

Zgromadzenie się zbiera i stwierdza, że nie ma sensu jej utrzymywać. Rozwiązanie.

2.Upadłość-sytuacja, w której osoba prawna traci płynność finansową. Najczęściej bywa efektem domina. Prawo upadłościowe ma zniwelować efekt domina. Wskazuje w jakim zakresie jacy wierzyciele zostaną spłacani. Ustawa decyduje, którzy wierzyciele mają być zaposkojeni w pierwszej kolejności.

3.Upływ czasu-dotyczy osób prawnych, które powstały z założenia na pewien czas. Jest to osiągnięcie celu przez osobę prawną.

4.Na mocy aktu kompetentnego organu państwa, który stwierdza, że nie przedłuża pozwolenia na działalność osoby prawnej.

Teorie osoby prawnej-dotyczą głównego pytania : czym jest osoba prawna?

Zainteresowanie byo w średniowieczu.

1.Teorie fikcji-biorą swój początek w średniowieczu i stwierdzają, że w rzeczywistości nie ma coś takiego jak osoba prawna. To jest coś takiego jak powołana przez prawników fikcja. Osoba prawna to byt idealny, nie ma bytu fizycznego.

2.Teorie substratu-odrzucają twierdzenie, że osoba prawna nie istenieje. Starają sie uzasadnić, żDrugą jest wewnętrzna organizacja osoby prawnej. May zarząd, który jest wyłaniany przez walne zgromadzenie. Działa np. w sprawach codziennych. Mamy komisję rewizyjną albo radę nadzroczą. Zarząd jest wyłaniany na jakiś czas, po pewnym czasie komisja rewizyjna określa pracę zarządu. Osoba prawna nie może iść sama do urzędu i załatwić wszystkiego. ta osoba istnieje realnie.

a)teorie substratu osobowego

*Teorie organiczne-czerpią swoje źródło z prób antropomorfizacji państwa. Z XIX wieku. państwo działa jak organizm. Osoby prawne są istotami organicznymi. Są bytem realnym jak jednostki ludzie. Różnia się tym, że są to organizmy społeczne i mają własną wolę. Korporacja sama wytwarza własną wolę, zakład czerpie ją z woli założyciela.

*Teorie kolektywu osobowego-osoba prawna tp kolektyw osób wytwarzający wolę do osiągnięcia celu. Teorie powstały z ZSRR.

b)teorie substratu nieosobowego-teorie majątku celowego, własności zbiorowej oraz teorię wspólnego interesu i wspólnego celu. W teoriach majątku celowego mówi się, że to co jest realne to majątek. Coś jest przeznaczone na jakiś cel.

Teorie własności zbiorowej-osoba prawna jest formą własności zbiorowej. Osoby fizyczne tworzą współwłasność. Całość staje się kolektywną własnością wszystkich wspólników. Osoba prawna nie odpowiada za zobowiązania jakiegoś wspólnika.

Teoria wspólnego interesu, wspólnego celu-realnymi podmiotami prawa są osoby fizyczne. Punktem wyjścia jest prawnie chroniony interes. Wspólny interes jest składnikiem, który istnieje realnie.