WYKŁAD 3
FILOZOFIA WARTOŚCI to jest inaczej aksjologia. Jest to nauka o tym co cenne. Z języka łac. valor - to co jest cenne , ma jakieś znaczenie to wartość. np. zdrowie
WARTOŚĆ z łac.- mężny dzielny, coś czemu można przypisać jakieś znaczenie wartość męstwo. Następnie pojawiło się znaczenie tego słowa w matematyce, coś co ma wymiar zerojedynkowy. U człowieka to życzliwość i inne pozytywne cechy ( cnoty). Wartość kojarzy nam się z doborem i pięknem prawdą.
Wszystkie te pojęcia to są wartości, bez wzgl. na ich pochodzenie metafizyczne. Wg. Arystotelesa wartość jest przedmiotem naszego pożądania. To do czego człowiek dązy jest wartościowe, przynajmniej w porządku subiektywnym. Nawet jeśli czyny są złe w pojęciu obiektywnym to dla przedmiotu działającego są one wartościowe bo przynosi mu określone dobreo ( subiektywne) Pojawia się coś takiego jak hierarchia wartości. Arystoteles mówi o wartościach honestum. dot. one bezp. człowieka wybieramy coś i klasyfikujemy na szczycie hierarchii m bo dot, jego. Chodzi tu o życie człowieka ( jako wartość najwyższą z czym nie zgadzają się niektórzy filozofowie. Ale przecież bez życia nie byłoby żadnej wartości)
ZWOLENNICY EUTANAZJI MÓWIĄ inaczej: prof. Woleński twierdzi , że to nie życie jest najwyższą wartością , a jest nią człowieczeństwo. Prof. ten jest zwolennikiem korzystania z eutanazji. Zycia nie wolno relatywizować tzn że życie pełne bólu jest miej warte od życia człowieka zdrowego. Życie jest rzeczą świętą. -> pogląd przeciwników eutanazji. Prof. Woleński INSTYNKT SAMOZACHOWAWCZY ma i człowiek i zwierzę i do ostatniej chwili będzie walczył o życie . W tym podobni jesteśmy do zwierząt. On mówi , że trzeba stracić swoje by docenić człowieczeństwo- bada to określenie w odniesieniu do eutanazji. Uważa , że owa choroba upadla go, cierpienie nie jest warte przeżycia. Życie należy do mnie więc sami podejmujemy decyzje uwiązane z nim. Tu się właśnie nie zgadza z życiem jako wartością najwyższą. Czyni nią człowieczeństwo. Często rezygnujemy z życia jako z wartości podstawowej.
WARTOŚCI UTILE ( POŻYTECZNE) utylitarne- ważne dba o swoją wiedzę praca obowiązki zdrowie itd. Każda dziedzina ma swoje wartości utylitarne, czyli najważniejsze np w polityce jest to demokracja.
MAX SCHELLER - istnieją wartości , które są niezależne od człowieka one po prostu istnieją obiektywnie. ( Demokracja bez wartości staje się jawnym lub zakamuflowanym totalitaryzmem) JAN PAWEŁ II
WARTOŚCI DELEKTAWILE PRZYJEMNOŚCIOWE- są one najważniejsze , ale często stają się priorytetowe dla nas ( rozkosz , przyjemność sława poczucie władzy)
Obok tych wartości pojawiła się wartość ekonomiczna , inteletktualna, moralna , duchowa i religijna. Wartości jako kult , determinanty , które kierują człowiekiem.
WYODRĘBNIENIE WARTOŚCI to od końca XIX w.
FRANC BRENTANO- prekursor nowożytnej filozofii wartości.
MAKS SCHELLER
NADAI HARTMAN
MIKOŁAJ BIERDAJEW
WŁADYSŁAW STRUŻEWSKI
JÓZEF TISCHMER ( filozofia dialogu)
ISTOTA WARTOŚCI .
Wartości wiążą się z osobą ludzką jej natury godnością i celem ( człowieczeństwa) Różnie filozofowie wartości definiuje. Najogólniej to co je charakteryzuje to obiektywizm ( istnieją obiektywizmy)
- mnogość wartości ( materialne , estetyczne , duchowe, ekonomiczne)
0 obiektywny charakter wartości wynika ze związania wartości z dobrem
- wartość stanowi wew. istotę danego bytu często się z nim utożsamia. *( jest dobry bo istnieje)
- ma charakter dialektyczny tzn. może być p tzn. może być przedmiotem pożądania człowieka.
Każda wartość etyczna czyli dobry czyn, logiczna czyli prawda metaficzyczna czyli bytowość , estetyczna czyli piękno jest pewnym dobrem a każde dobro stanowi jakąś wartość. Wartości należą do porządku jakościowego a nie ilościowego. Określa się je jako wyższe ale nie jako liczniejsze.
Wartości zasze mają swoje przeciwieństwa. zawsze odpowiada jej jakaś negatywna i ( dobra - zła)
Każda wartość związana jest z człowiekiem , gdyż każda wartość związana jest z wartością dla kogoś.
Czy człowiek tworzy wartość? ( wyższego rzędu np. prawdę) Czy istnieją one obiektywnie bez udziału człowieka?
Hierarchia wartości. Wartości są nie tylko złożone , są różnorodne . Istnieje hierarchia wartości - najlepszą przedstawia Marks Scheller za Arystotelesem.
WYKŁAD 4
NEOSCHOLASTYKA.
Semantyka związana ze scholastyką . Przypada na okres średniowiecza związana z filozofią św. Tomasza z Akwinu. Jego myśl była rozwijana do współczesności. On traktował siebie jako teologa. Tworzył wiele dzieł m. in. " suma teologiczna" mówi o scholastyce. Scholastyka z łac. oznacza szkołę. Dziedzina ta była uprawiana przez całe grono ludzi znajomych z dominikanami. ( nazywali siebie panami Boga) Neoscholastyka odradza się po I wojnie św. ma charakter idealistyczny jest nowym wydaniem scholastyki. ROzwija się w Paryżu , Belgii , Rzymie, ( Uniwersytet Andżelikum) - > studiowali tu K. Wojtyła , Desire Mecier, Reginald Garrigan- Lagiange , Je Martain Raisse, Scierzawski, Granet , A. K. J. Woroniewiecki, T. Śliwka, Z. Zdybicka.
Powstaje Szkoła Lubelska w POlsce, która jest związana ze scholastyką . Przedstawiciele : Scierzawski, Kurdziałek, Czerkowski, Kamiński, itd.... Po wojnie ta myśl zamiera. Neotomizm rozwija się tylko na uczelniach prywatnych. W czasie soboru watykańskiego II otwierają się drzwi dla nowych kierunków... stara się przywrócić tomizmowi należną pozycję. ROzwija się również augustyński.
GŁÓWNE ZAŁOŻENIA NEOTOMIZM
1) ontologia -> filozofia byt jest złożony z aktu i możności ( nawiązanie do Arystotelesa) -> każdy byt jest złożony z 2 składnik i jesteśmy w stanie potencji możności bardziej BYĆ czyli doskonalić się . Wszystkie byty ( człowiek) złożone są z istoty i istnienia. Istotą jest tu człowieczeństwo , a istnienie nie jest rzeczą konieczną jest przypadłością- akcydensem. _> może to być lub też nie. Istotą Boga jest istnienie, ponieważ Bóg jest to ten, który jest. Człowiek ma wpisaną wiecznę potrzebę transcendencji ( potrzeby wyższej) -> Ludzie od zawsze potrzebują absolutu- transcendencji. Człowiek dąży do dobra, które jest utożsamiane ze szczęściem człowieka. Szczęścia te są ułamkowe wciąż szukamy nowych.
PODSTAWY ETYKI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ :
Godność osoby ludzkiej. ( od momentu poczęcia , aż do śmierci) Szanujemy człowieka zawsze. Ta godność jest wpisana w każdy byt ludzki.
wstrzemięźliwość , czystość seksualna do małżeństwa
żadnych małżeństw homoseksualnych i adopcji w tych związkach.
FENOMENOLOGIA , która powstała u progu XX w. w Niemczech. : Franciszek Brentano. E. Husserl , Edyta Stein , s. Teresa Benedykta od krzyża, ks. Józef Tischner.
W Polsce rozwija się w Krakowie.
Max Scheler. Chodzi o to , jak poznajemy co jest istotą rzeczy. Jaka rzecz daje nam się poznać. Czy umiemy dojść do istoty rzeczy.
FENOMENOLOGIA W POZNANIU WYRÓŻNIA 3 GŁÓWNE CECHY 1) uznaje rzecz sama w sobie 2) w poznaniu musi być psychiczny akt poznawczy 3) logika pojęć