Kodeks cywilny. Komentarz

red. prof. dr hab. Krzysztof Pietrzykowski

Rok wydania: 2008

Wydawnictwo: C.H.Beck

Wydanie: 5

Komentowany przepis

Art. 368. [Zróżnicowanie] Zobowiązanie może być solidarne, chociażby każdy z dłużników był zobowiązany w sposób odmienny albo chociażby wspólny dłużnik był zobowiązany w sposób odmienny względem każdego z wierzycieli.

1. W wypadku solidarności dłużników, ich odmienny sposób zobowiązania może się przejawiać w szczególności w tym, że:

1) odpowiadają oni na różnych podstawach prawnych, np. jeden odpowiada jako wystawca weksla własnego (art. 104 ust. 1 w zw. z art. 28 ust. 1 PrWeksl), a drugi jako poręczyciel wekslowy (art. 32 PrWeksl; zob. też orz. SN z 11.2.2003 r., V CKN 1664/00, OSN 2004, Nr 5, poz. 75),

2) mają świadczyć w różnych miejscach lub terminach,

3) zobowiązania jednych są warunkowe lub terminowe, a innych bezwarunkowe lub bezterminowe,

4) jednym przysługują określone zarzuty wobec wierzyciela, a innym nie.

2. Odmienność zobowiązania poszczególnych dłużników solidarnych nie może natomiast polegać na odmienności świadczenia, np. na tym, że jedni dłużnicy byliby zobowiązani do świadczenia określonej sumy pieniężnej, a inni do świadczenia określonej ilości rzeczy pewnego rodzaju. Wyjątek od tego zachodzi jedynie w wypadku odnowienia ze zmianą świadczenia (art. 506 § 1) między wierzycielem a jednym z dłużników - z zastrzeżeniem przez wierzyciela swych praw przeciwko współdłużnikom (art. 374 § 1).

3. Podobnie w wypadku solidarności czynnej, odmienny sposób zobowiązania dłużnika względem poszczególnych wierzycieli może wyrażać się np. w tym, że jego świadczenie wobec jednego z wierzycieli jest rozłożone na raty, a wobec drugiego nie, lub że wobec jednego z wierzycieli jest ono płatne w późniejszym terminie niż wobec drugiego.

4. W czasie obowiązywania Kodeksu zobowiązań dominował pogląd uznający zobowiązanie solidarne za konstrukcję złożoną, obejmującą tyle zobowiązań, ilu jest dłużników lub wierzycieli (zob. E. Łętowska, w: System, t. III, cz. 1, s. 321; orz. SN z 9.9.1955 r., III CO 28/55, PiP 1955, Nr 12, s. 1038). Zwolennicy tego poglądu uzasadniali normę wyrażoną w art. 368 - a wcześniej w identycznie brzmiącym art. 10 KZ - właśnie wspomnianą dopiero co konstrukcją zobowiązania solidarnego. Ostatnio jednak uzyskał przewagę odmienny pogląd traktujący zobowiązanie solidarne jako jeden stosunek prawny o strukturze wewnętrznej zróżnicowanej w granicach wskazanych w art. 368 (zob. B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, Wyrządzenie, s. 84 i nast.; A. Klein, Istota solidarności biernej a stosunki prawne odpowiedzialności, w: Studia z prawa zobowiązań, Warszawa-Poznań 1979, s. 212 i 213; E. Łętowska, w: System, t. III, cz. 1, s. 32; Radwański 2001, s. 103. Ale zob. też wypowiedź A. Szpunara, Wstąpienie w prawa zaspokojonego wierzyciela, Kraków 2000, s. 77). W najnowszym piśmiennictwie szerzej na temat konstrukcji solidarności biernej M. Pyziak-Szafnicka, w: System PrPryw, t. 5, s. 293 i nast.

Zawada