Teoria
psychodynamiczna - z uwagi na założenie istnienia sił
motywacyjnych i gry między nimi.
Teorią
popędów - istnienie sił wewnętrznych kierujących organizmem,
których istotą jest deficyt fizjologiczny i stan napięcia.
Teoria
hedonistyczna - podkreślanie roli dążenia do przyjemności oraz
unikania bólu.
POPĘDY
(INSTYNKTY):
Mają
swoje źródło (stan pobudzenia);
Mają
swój cel (zmniejszenie napięcia);
Mają
swój przedmiot (sposób zaspokojenia, czyli zlikwidowania
napięcia).
FREUD
WYRÓŻNIŁ:
instynkt
życia (obejmujący instynkty seksualne, Eros);
i
instynkt śmierci ( który prowadzi organizm do śmierci, Tanatos).
Energia
popędu może być rozładowana, skierowana na odpowiedni tor lub
zablokowana.
TOPOGRAFIA
I
-
świadomość
-
przedświadomość
(podświadomość)
-
nieświadomość
TOPOGRAFIA
II Osobowość
ma wewnętrzną strukturę, która rozwija się wraz z wiekiem
jednostki.
ID
EGO
SUPEREGO
ID
To
źródło całej energii popędowej.
Jego
trzon stanowi libido.
Kieruje
się zasadą przyjemności i natychmiastowości.
Jest
pierwotne, prymitywne, zdeterminowane biologicznie.
Dominuje
w niemowlęctwie.
Superego
(nadjaźń)
To
moralna strona naszej osobowości.
Tworzy
się około 4-6 r. ż.
Powstaje
w wyniku introjekcji.
Wyróżnia
się dwa podsystemy superego: sumienie oraz ego idealne.
EGO
Wyraża
i zaspakaja pragnienia id.
Dostosowując
się do realiów i wymogów superego.
Kieruje
się zasadą rzeczywistości.
Próbuje
godzić sprzeczne interesy id i ego.
Zaczyna
się rozwijać w wieku od 2 – 4/5 lat.
Część
ego jest nieświadoma.
Dzieciństwo
To
bolesna walka między tymistrukturami
Freud
opisywał rozwój w kategoriach konfliktów:
między
zasadą przyjemności a zasadą rzeczywistości;
między
jednostką a społeczeństwem;
między
id, ego, superego.
KATEKSJA,
czyli wybór obiektu popędu i zainwestowanie w niego energii
psychicznej
Pozwala
na zaspokojenie popędów, id, przez znalezienie odpowiednich
obiektów;
Pierwsze
kateksje dziecka dotyczą rodziców, bo to oni zaspakajają jego
potrzeby;
Następnie
dziecko dokonuje kateksji ideałów reprezentowanych przez rodziców
oraz kateksji ich zakazów.
Pierwsze
mechanizmy obronne:
Wyparcie;
Regresja;
Identyfikacja.
Wg
Freuda osoba jest w pełni zdeterminowana
przez
kombinację wyposażenia dziedzicznego i doświadczeń z wczesnego
dzieciństwa.
Freudowska
wizja dziecka
to
wizja stworzona na podstawie retrospekcji dorosłych pacjentów;
to
wizja istoty egoistycznej, kierowanej prymitywnymi impulsami, które
chce zaspokoić za wszelką cenę;
to
wizja zbyt deterministyczna.
STADIA
ROZWOJU
STADIUM
ORALNE
STADIUM
ANALNE
STADIUM
FALLICZNE
FAZA
LATENCJI
STADIUM
GENITALNE
W
każdym ze stadiów:
Zainteresowania
dziecka sĄ skupione wokół określonych funkcji ciała i potrzeb;
Dziecko
potrzebuje określonych doświadczeń by pójść dalej;
Nadmiar
– niedomiar stymulacji prowadzi do fiksacji.
STADIUM
ORALNE (1 ROK ŻYCIA)
Strefy
erogenne to: usta, wargi, język.
Obiektem
seksualnych pragnień dziecka jest własna matka.
Wzorem
zaspokojenia stan po nakarmieniu piersią.
Nadmiar
przyjemności czerpanej z doznań oralnych może zostać
przemieszczony.
Wczesna
frustracja tworzy osobowość oralno-bierną
Późniejsza
frustracja, gdy dziecko ma już ząbki, tworzy osobowość
oralno-sadystyczną.
STADIUM
ANALNE (2-3 ROK ŻYCIA)
Libido
koncentruje się wokół doświadczeń związanych z wypróżnianiem.
Strefa
erogenna to odbyt.
Zadanie
– trening czystości.
Tworzą
się zręby autonomii i panowania nad sobą.
Prawidłowy
trening – typ produktywny.
Nadmierna
surowość – typ analno-retencyjny (fiksacja na odraczaniu,
zatrzymywaniu).
Zbytnia
łagodność– typ analno-ekspulsywny (fiksacja na uwalnianiu,
pozwalaniu sobie ).
STADIUM
FALLICZNE (4 – 5 R. Ż.)
Strefy
- libidoskupia się w regionie genitalnym.
Zadanie
– rozwiązanie kompleksu Edypa (nieświadome pragnienie seksualne
adresowane do matki i lęk przed karą za to ze strony ojca, lęk
kastracyjny). Rozwiązanie to identyfikacja z ojcem. Powstanie
superego.
U
dziewczynek proces równoległy – kompleks Elektry. Rozwiązanie –
identyfikacja z matką.
Prawidłowe
rozwiązanie kompleksu - typ falliczny.
Niewłaściwe
rozwiązanie - typ falliczno-narcystyczny.
FAZA
LATENCJI (6 – 12 R. Ż.)
Libido
jest mniej widoczne.
Strefa
–
brak szczególnych obszarów.
Zadanie
– rozwój mechanizmów obronnych.
Ujawnia
się
pośrednio w zabawie, aktywności poznawczej, kontaktach z
rówieśnikami.
STADIUM
GENITALNE (okres dojrzewania)
kształtuje
się dojrzała ekspresja libido.
Strefa
– genitalia.
Zadanie
– dojrzała intymność seksualna.
W
przypadku prawidłowego rozwoju wygasa autoerotyzm i narcyzm,
rozwijają się pragnienia natury heteroseksualnej i altruizm.
PODSUMOWANIE
CO
SIĘ NIE POTWIERDZA?
że
urazy z dzieciństwa są nieodwracalne;
że
dziecko innymi ludźmi wyłącznie po to, by zaspakajać swoje
popędy.
ZMIANA
JEST UKIERUNKOWANA
ROZWÓJ
MA CHARAKTER STADIALNY
Co
się rozwija?
zakres
zmian:
cała struktura osobowości.
Ku
czemu rozwój zmierza?
wizja
rozwoju:
osoba irracjonalna, targana emocjami.
Czynniki
rozwoju
Słaba
interakcja natury i środowiska. Dominacja natury.
Natura
to czynnik facylitujący (inhibitor rozwoju).
Jak
przebiega zmiana rozwojowa?
rośnie
siła ego (zmiany ilościowe);
pojawiają
się nowe kompetencje w kolejnych etapach rozwoju (zmiany
jakościowe);
Podejście
organizmiczne: powstaje organizacja id – ego – superego.
Dlaczego
zachodzi rozwój?
jednostka
jest we władaniu swych popędów/instynktów
(jednostka bierna);
jednostka
wzmacnia siłę swego ego
(jednostka aktywna).