Działalność gospodarcza to w rozumieniu artykułu 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004 roku zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Upraszczając powyższą definicję można powiedzieć, że działalność gospodarcza jest aktywnością charakteryzującą przedsiębiorcę i oznacza podejmowanie zespołu czynności, które wiążą się z uczestnictwem jednostki w obrocie gospodarczym.

Wspomniana już przeze mnie ustawa o swobodzie działalności gospodarczej (u.s.d.g.) wprowadza legalną definicję działalności gospodarczej, określając pewien typowy zakres udziału podmiotów w rynku, ale też wprowadza pozytywne przesłanki, które umożliwiają uznać określone działania podmiotu za działalność gospodarczą.

Można wyróżnić trzy przesłanki:

1) celu działalności ("zarobkowa")

2) sposobu jej wykonywania ("wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły")

3) przedmiotu, czyli ekonomicznej klasyfikacji ("działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż").

Określona działalność może być uznana za działalność gospodarczą w rozumieniu u.s.d.g. wyłącznie wtedy, gdy łącznie spełnia wszystkie trzy przesłanki.

Natomiast art. 3 u.s.d.g. wprowadza przesłanki negatywne, oznacza to, iż gdy one wystąpią określona działalność nie może być uznana za działalność gospodarczą w rozumieniu u.s.d.g., nawet wówczas gdy spełnia przesłanki pozytywne. Przesłanki negatywne stanowią niejako konkretne wyjątki, zgodnie z którymi do działalności gospodarczej NIE ZALICZAMY: działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa, rybactwa śródlądowego, a także produkcja wina (we wskazanym zakresie) oraz usługi turystyczne świadczone przez rolników (tzw. agroturystyka).

Warto w tym miejscu podkreślić, że co do zasady zarząd majątkiem, w szczególności korzystanie z praw rzeczowych, nie powinien być uznawany za przejaw działalności gospodarczej. Jeżeli jednak zaczyna on wyczerpywać przesłanki definiujące taką działalność i staje się działaniem zorganizowanym, nastawionym na powtarzalność przynoszących zysk czynności, to, w konkretnym przypadku, nie można wykluczyć zakwalifikowania takiej aktywności jako działalności gospodarczej. Również nabywanie lub obejmowanie akcji i udziałów w spółkach nie stanowi działalności gospodarczej.

Najbardziej charakterystyczną i uniwersalną przesłanką pozwalającą zidentyfikować działalność gospodarczą jest kryterium zarobkowego celu działalności gospodarczej. Odróżnia ono działalność przedsiębiorców od działalności non profit, cechującej organizacje pozarządowe. Nakierowanie działalności na realizację innych celów (społecznych, kulturalnych, artystycznych) wyklucza jej kwalifikację jako działalności gospodarczej.

Podział podmiotów prawa na przedsiębiorców i organizacje non profit przebiega w dużej mierze według sygnalizowanego wyżej podziału na podmioty prawa pomyślane przez ustawodawcę jako organizacyjnoprawne formy prowadzenia działalności gospodarczej (np.spółka jawna czy komandytowa) oraz podmioty nastawione na działalność innego rodzaju (stowarzyszenia, fundacje). Statusu przedsiębiorcy nie będzie też miał podmiot prowadzący działalność nakierowaną na realizację zadań publicznych, bowiem nie spełnia przesłanek pozytywnych wynikających z u.s.d.g. (charakter zarobkowy). Działalnościami nastawionymi na zysk nie są także: działalność osób fizycznych w zakresie sztuki i nauki oraz zaspokojenie własnych potrzeb podmiotu, dlatego też działań tych nie można zaliczyć do działalności gospodarczej.

Według ekonomicznej klasyfikacji na przedmioty działalności gospodarczej, taką działalnością w rozumieniu ustawowym może być wyłącznie aktywność podmiotu w jednej z wymienionych w ustawie dziedzin, czyli: aktywność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż. Do przedmiotu działalności należy zaliczyć także działalność zawodową.

W związku z dużym wachlarzem przedstawionych przez ustawodawcę kategorii ekonomicznych, prowadzących działalności gospodarczą, dokonując ich interpretacji należy kierować się przede wszystkim ich znaczeniem przyjętym w innych aktach prawnych. Kluczowe znaczenie dla praktyki gospodarczej mają nazewnictwo i podziały wprowadzone przez akty Polskiej Komisji Działalności. W celu klasyfikacji działalności przedsiębiorców wprowadzono pojęcia działalności przeważającej, drugorzędnej i pomocniczej. Innym przykładem klasyfikacji wprowadzonej na podstawie przepisów o statystyce publicznej, głównie na potrzeby podatkowe, jest Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług. Pomocne są także dziedziny prawa spoza statystyki publicznej np. Ustawa z 7 lipca 1994- Prawo budowlane, dla przybliżenia kategorii działalności budowlanej, ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r.- Prawo geologiczne i górnicze, etc.

Działalność zawodową można rozumieć w dwojaki sposób. Pierwsze znaczenie, to cecha prakseologiczna przypisywana działalności gospodarczej, która wiąże się z profesjonalizmem przypisywanym osobie przedsiębiorcy, czyli zorganizowana działalność samodzielnego podmiotu, posiadającego odpowiednią wiedzę i doświadczenie, a także w pełni odpowiadającym prawnie i finansowo za swoją działalność. Druga definicja wynika z wykładni językowej legalnej definicji działalności gospodarczej z u.s.d.g., czyli działalność zawodowa jako wykonywanie określonego zawodu we własnym imieniu i na własny rachunek, jako działalność gospodarczą. Cechami charakterystycznymi działalności zawodowej są: wykonywanie jednego z tzw. zawodów zaufania publicznego, przy czym jedynie samodzielnie wykonywana działalność zawodowa może być zaliczana do działalności gospodarczej, oraz zorganizowanie i ciągłość. Działalność zawodową prowadzą wolne zawody.

Zgodnie z wymogami ustawowymi, sposób wykonywania działalności gospodarczej jest zorganizowany i ciągły. Działalność ta ma charakter stały i planowy, nie mogą bowiem stanowić jej działania przypadkowe, krótkotrwałe, wykazujące się brakiem cechy racjonalności. Działalność gospodarcza, jako zbiór czynników nakierowanych na wynik ekonomiczny, który powinien być osiągnięty w określonych warunkach rynkowych, z reguły wymaga pewnej systematyczności i powtarzalności, słowem: zorganizowania i trwałości aktywności ludzkiej. Ponadto powinna być wykonywana przez podmiot profesjonalnie do tego przygotowany. Przesłanka zorganizowania ma wymiar formalny (prawny) i materialny (faktyczny). Na płaszczyźnie formalnej wyrazem zorganizowania, jest podjęcie niezbędnych kroków, przewidzianych przez prawo, które prowadzą do realizacji obowiązków ustawowych, np: dopełnienie obowiązków rejestracyjnych, zgłoszenie statystyczne, podatkowe, w zakresie ubezpieczeń społecznych, złożenie wniosku o koncesję lub zezwolenie, itp. Na płaszczyźnie materialnej przyjmuje się, że organizacja działalności gospodarczej polega m.in. na nawiązywaniu kontaktów handlowych z kontrahentami, reklamie, pozyskiwaniu środków finansowych na prowadzenie działalności, zakup niezbędnego sprzętu, etc. Są to zatem czynności faktyczne, świadczące o zamiarze uporządkowanego i trwałego zarobkowania poprzez produkcje lub sprzedaż towarów bądź usług.

Działalność profesjonalnie przygotowanego podmiotu, który w sposób zorganizowany dąży do osiągnięcia zysku, biorąc udział w rynku, powinna nosić znamiona stałości, czyli być nastawiona na dłuższy okres lub bezterminowo, to natomiast wiąże się z wykonywaniem czynności w sposób powtarzalny.

Z zasady pojęcie ciągłości, podobnie jak zorganizowania, służy eliminacji z kategorii przedsiębiorców podmiotów dokonujących czynności w sposób przypadkowy, jedno, lub kilkurazowo, bez stałego uzyskiwania zarobku.

Niektóre rodzaje działalności implikują jednak tymczasowość, a nawet jednorazowość, nie pozbawiając podejmującego je podmiotu statusu przedsiębiorcy. Wyróżniamy różne rodzaje działalności gospodarczej prowadzonej okresowo (sezonowo) lub prowadzonej przez krotki okres (do momentu osiągnięcia określonego celu gospodarczego np. inwestycji polegającej na budowaniu budynku mieszkalnego wielorodzinnego i sprzedaż mieszkań).

Bibliografia:

1. "Prawo gospodarcze zagadnienia administracyjnoprawne" Cezary Banasiński, Krzysztof Glibrowski, Hanna Gronkiewicz-Waltz, Krzysztof Jaroszyński, Remigiusz Kaszubski, Marek Wierzbowski pod redakcją Hanny Gronkiewicz-Waltz i Marka Wierzbowskiego, wyd. LexisNexis, Warszawa 2011;

2. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej oraz przepisy wprowadzające" 13.wydanie, C.H.Beck, Warszawa 2012;

3. "Prawo gospodarcze Kompendium" Jan Olszewski 5.wydanie, wyd. C.H.Beck 2009;

4. "Publiczne prawo gospodarcze" Jan Olszewski (red.) 2.wydanie, wyd. C.H.Beck 2012.