27. Osoba niepełnosprawna.
Osoba niepełnosprawna - to jednostka w pełni swych praw, znajdująca sie w sytuacji upośledzającej ją na skutek barier środowiskowych, ekonomicznych i społecznych, których, z powodu występującej u niej uszkodzeń, nie może przezwyciężać w taki sposób jak inni ludzie. Bariery te są zbyt często zwiększane przez deprecjonujące postawy ze strony społeczeństwa.
Obniżenie sprawności może dotyczć funkcji fizycznych i (lub) psychicznych.
W aspekcie czasowym rozróżnia się niepełnosprawność okresową (przejściową) i trwałą. W pierwszym przypadku zabiegi rehabilitacyjne wpływają na poprawienie sprawności, a brak zastosowania w porę właściwego leczenia może spowodować zmianę tego stanu niepełnosprawności w trwały.
28. Zaburzenie, a upośledzenie - wyjaśnić różnicę.
Zaburzenie - przejściowa bądź trwała utrata lub nienormalność psychologicznej, fizycznej albo anatomicznej struktury czy funkcji. Jest traktowane jako bezpośredni skutek choroby lub uszkodzenia, jako zewnętrzny objaw oraz punkt wyjścia do upśledzeń oraz ograniczeń. Klasyfikacja zaburzeń uwzględnia 9 grup (np. zaburzenia intelektu, wzroku, mowy, narządów wewnętrznych itp.).
Upośledzenie - oznacza wynikające z powyższycz zaburzeń - zmniejszenie możliwości wykonywania rozmaitych czynności w taki sposób lub w takim wymiarze jakie uznaje się za normalne. Upśledzenia mogą być:
okresowe lub trwałe,
odwracalne lub nie odwracalne,
postępujące, stacjonarne lub ustępujące.
Upośledzenia dzielą się na 9 grup. Najistotniejszą rolę odgrywa stopień ciężkości stwierdzonego upśledzenia. Stopnie te odzwierciedla siedmiostopniowa skala (0-6) wzbogacona o dwie kategorie kodowania (8-9).
0. - brak upśledzenia,
1. - uciążliwość z wykonywaniem czynności, tj.dana osoba może sama wykonywać różne czynności, chociaż występują przy tym pewne trudności.
2. - wykonywanie czynności przy użyciu pomocy (pomoce techniczne).
3. - wykonywanie czynności z pomocą drugich osób (również także z pomocami technicznymi).
4. - zależne wykonywanie czynności (całkowita zależność od osób przez większą część doby).
5. - podwyższona niezdolność wykonywania czynności (osoba pomagająca potrzebuje dodatkowej pomocy, np. technicznej).
6. - całkowita (zupełna) niezdolność wykonywania czynności.
7. - nieznaczne upśledzenie (nie odpowiadające żadnemu konkretnemu upśledzeniu).
8. - stopień ciężkości upośledzenia bliżej nieokreślony.
29. Teoria starzenia się - opisać.
Starzenie się - to zmniejszenie zdolności do odpowiedzi na stres środowiskowy, które pojawia się w organizmach wraz z upływem czasu; naturalne i nieodwracalne nagromadzenie się uszkodzeń wewnątrzkomórkowych, przerastające zdolności organizmu do samonaprawy. Starzenie się powoduje utatę równowagi wewnętrznej organizmu, co zwiększa ryzyko wystąpienia chorób. Prowadzi do upośledzenia funkcjonowania komórek, tkanek, narządów i układów, zwiększa podatność na choroby (np. choroby krążenia, Alzheimera, nowotwory), by w końcu doprowadzić do śmierci.
Charakterystyczne objawy starzenia się:
utrata masy mięśni i kości,
zanik komórek funkcjonalnie czynnych różnych narządów i zastępowanie ich tkanką łączną (stłuszczanie wątroby),
przekształcenie budowy i czynności skóry ptowadzące do osłabienia jej roli jako bariery ochronnej organizmu,
pogorszenie ostrości wzroku i słuchu,
wydłużony czas reakcji spowodowany spadkiem średniej szybkości przewodzenia w komórkach, ze 100% - w wieku ok. 40 lat, do ok 85% - powyżej 80 roku życia,
spadek podstawowej przemiany materii (100% - 40 lat, 80% - pow. 80 r.ż.), upośledzenie czynności wątroby, spadek czynności enzymów,
procentowy wzrost zawartości tłuszczu w organiźmie, a spadek zawartości wody,
spadek maksymalnej pojemności wydechowej (100% -30 lat, ok.40% - pow. 80 r.ż.),
spadek przepływu nerkowego osocza (100% - 30 lat, ok. 50% - pow. 80 r.ż.), zmniejsza się też przepływ krwii przez inne narządy,
obniżenie kwasowości soku żołądkowego,
zmniejszenie perystaltyki jelitowej,
zmniejszenie powierzchni całkowitej błon śluzowych przewodu pokarmowego, a co za tym idzie, zmniejsza sie wchłanianie z jelit,
obniżenie stężenia albumin w osoczu.
36. Wpływ na organizm czynników ograniczających - tolerancja ekologiczna - opisz.
Populacje podlegają działaniu rozmaitych czynników:
abiotyczne - np. temperatura, woda, ciśnienie, pożar, powódź,
biotyczne - np. konkurencja drapierzniki, pasożyty.
Każdy gatunek wykazuje inne wymagania do czynnika. Zdolność do przystosowania się do zmian danego czynnika to tolerancja ekologiczna - przedział wartości danego czynnika czyli siła jego działania. Zakres tolerancji - środowisko w którym bytujemy. Wskaźniki tolerancji wyznaczają dwa punkty krytyczne określające wartość progową, czyli najniższą wartość przeżycia organizmu:
minimum - dolny punkt krytyczny,
maksimum górny punkt krytyczny.
Wartości, w których są najlepsze warunki i najlepiej organizm wzrasta to optimum życiowe.
37. Schorzenia z powodu zanieczyszczeń powietrza.
zapalenie dróg oddechowych,
zapalenie oskrzeli,
nowotwory oddechowe,
bezsenność,
bóle głowy,
złe samopoczucie,
schorzenia oczu, np. zapalenie spojówek,
reakcje alergiczne ustroju,
zaburzenia w funkcjonowaniu układu krążenia,
choroby serca.
38. Wpływ na organizm dwutlenku węgla, siarki, tlenku azotu.
Siarka:
atakuje struny głosowe,
zaburzenie dróg oddechowych,
kumuluje się w ścianach tchawicy i oskrzeli,
skurcze oskrzeli,
przenika do krwi,
kumuluje się w ścianach mózgu, śledzionie, wątrobie, węzłach chłonnych,
powoduje zmiany w rogówce oka.
Dwutlenek węgla:
zatrucia (często śmiertelne - zaczadzenie),
pochłaniany przez płuca przenika do krwi - łączy się trwale z hemoglobiną,
bóle głowy,
wymioty,
nudności,
zawroty głowy.
Wpływ na organizm zależy od czasu działania i stężenia tego gazu.
Tlenek azotu:
Dwutlenek azotu jest 4x bardziej toksyczny od tlenku azotu. Obniża zdolność ustroju na obronę przed infekcjami bakteryjnymi (astma), drażni drogi oddechowe.
39. Wpływ na organizm hałasu i wibracji.
Wpływ hałasu i wibracji na organizm charakteryzuje się tym iż rzadko ujawnia się od razu i zależy od natężenia, zmian w czasie i długości trwania.
Objawy zakłuceń.
Układ krążenia:
- kołatanie serca
- duszności,
- zawroty głowy,
- szybkie męczenie się.
Układ pokarmowy:
- zaparcia,
- bóle brzucha,
- biegunki.
Układ dokrewny:
- choroby przemiany materii.
Układ nerwowy:
- zakłucenia równowagi emocjonalnej,
- stan napięcia i niepokoju,
- bezsenność, niespokojny sen, uczucie niewyspania,
- nerwice,
- ciągłe zmęczenie.
Szkodliwe działanie wibracji zależy od częstotliwości i prędkości drgań. Skutkiem jest choroba wibracyjna powodująca zmiany w układzie nerwowym (zmęczenie, nerwice), układzie krążenia (napadowe skurcze naczyń krwionośnych, zaburzenia ciśnienia), narządzie ruchu (uszkodzenia kostno-stawowe) oraz zaburzenia układu pokarmowego.
40. Co to jest promieniowanie - opisać.
Promieniowanie - wysyłanie i przekazywanie energii na odległość. Energia może być wysyłana w postaci ciepła, światła, fal elektromagnetycznych. Jest złożone i obejmuje różne długości fal: od fal radiowych, przez fale podczerwone do bardzo krótkich fal rentgenowskich i promieniowania gamma. Sposób oddziaływania - widmo, można podzielić na promieniownie jonizujące i niejonizujące.
41. Biologiczne skutki promieniowania jonizującego.
Dzielimy na dwie grupy:
somatyczne - występują tzw. wczesne skutki, późniejsze to białaczka, nowotwory, uszkodzenia kości, zaćma, zaburzenia przewodu pokarmowego, bezpłodność - oddziałują na ciało człowieka,
genetyczne - związane z mutacjami, zmiany genetyczne kodu DNA.