Ojciec Goriot

Pensjonat pani Vauquer położony jest on przy paryskiej ulicy Neuve - Sainte - Genevieve Rozpoczyna się tam znowu kolejny dzień. Pensjonariusze zas powoli zaczynają się schodzić na śniadanie. Pierwsza zjawia się właścicielka. Za nią panna Michonneau, pan Poiret, Wiktoryna Taillefer, takze przystojny młody student Eugeniusz Rastignac, też pan Vautrin i wreszcie tytułowy ojciec Goriot. Jest wręcz on najuboższym ze wszystkich pensjonariuszy, bo cały w końcu swój majątek oddał dwóm córkom, a teraz sprzedaje ostatnie drogocenne przedmioty, jakie ma, by móc spłacić ich długi.

Spośród zaś mieszkańców pensjonatu jedynie Rastignac, ze względu zas na swój mody wiek, uniezwyklą urodę i wielkie pragnienie wybicia się, ma takze szansę odniesienia sukcesu w Paryżu. Chłopak odkrywa, że jest spokrewniony wraz z bogatą hrabiną Beauseant, więc kontaktuje się z nią oraz też dostaje zaproszenie na bal. Tutaj zaś poznaje piękną Anastazję de Restaud, z domu Goriot.

W domu zaś krewnej Eugeniusz poznaje również smutną historię byłego kupca: starzec natomiast starał się dobrze wychować ukochane córki, lecz też te odwróciły się od niego, wstydzą się one biednego ojca i odwiedzają go tylko wtedy, kiedy zaś potrzebne są im pieniądze. Młody student natomaist zdradza krewnej swój plan odniesienia sukcesu, a ta, jest przeżywająca właśnie bolesny zawód miłosny, postanawia pomóc mu i zostaje jego przewodniczką.

Kobieta zas namawia Eugeniusza, by został kochankiem Delfiny de Nucingen - siostry Anastazji - i wprowadził ją do salonu pani de Beauseant, co ma zapewnić mu wtedy powodzenie wśród innych kobiet. Tak tez się staje. Chłopak staje się coraz to sławniejszy na salonach arystokracji. Otrzymane z domu pieniądze, które powinien przeznaczyć wtem na naukę wydaje na kosztowną garderobę i drogie drobiazgi. W tym momencie w życiu Eugeniusza zjawia się Vautrin. Domyślając się zaś , jakie są jego dążenia proponuje mu plan, który ma zapewnić pewną pozycję w świecie oraz takze wielki majątek.

Według założeń tego planu Eugeniusz ma się zatem pojedynkować z bratem Wiktoryny Taillefer, zabić go i poślubić dziewczynę, kiedy odziedziczy po ojcu fortunę. Wydaje się wtedy to proste, bo Wiktoryna jest zakochana w młodym i przystojnym studencie. Rastignac zas jednak nie przyjmuje propozycji Vautrina. Zamierza osiągnąć swój cel polegając na protekcji kobiet. Jego natomiast związek z Delfiną de Nucingen nadal trwa. Kobieta ta hojnie obdarza go 90% ojcowskiego majątku, ale Eugeniusz ma jednakże znacznie większe potrzeby finansowe, więc teraz zaczyna uprawiać hazard. Droga do kariery zaczyna się coraz bardziej komplikować - Rastignac zaś coraz częściej myśli o planie Vautrina.

W tym czasie zas w pensjonacie ma miejsce sensacyjne odkrycia - panna Michonneau i pan Poiret rozpoznają w Vautrinie przestępcę, który zbiegł z galer. Donoszą wtedy o tym policji. Władze pojawiają się w pensjonacie i Vautrin zostaje aresztowany, lecz takze zapowiada, że na pewno jeszcze powróci. Pensjonat wtedy wyludnia się.

Przychodzi taki dzień, w którym Goriot nie ma już wtedy żadnych pieniędzy. Gdy zjawiają się po nie córki zdenerwowane urządzają ojcu wielką awanturę orazt akze w gniewie wychodzą. Goriot zaś t poważnie choruje, ale zas żadna z córek nie ma nawet chwili czasu, aby go odwiedzić. Przy łóżku starca czuwają jedynie Bianchon - student medycyny oraz Rasignac. Tuż przed śmiercią jednak Goriot na przemian błogosławi i przeklina córki. Ostatnie zas słowa, jakie wypowiada, brzmią: ..Ach. moje anioły".

Na pogrzeb zaś ojca córki wysyłają tylko puste karety wraz herbami. Ostatnie zdanie w powieści wypowiada Rastignac: „Teraz się spróbujemy" – są to słowa skierowane w stronę Paryża - miasta, którym rządzi tutaj pieniądz.

Jaszczur

W pierwszej części powieści (zatytułowanej Talizman) Rafael, określany początkowo Młodym człowiekiem lub Nieznajomym, wchodzi do kasyna w Paryżu, gdzie przegrywa ostatni pieniądz. Postanawia popełnić samobójstwo skacząc do Sekwany. Przedtem wchodzi jeszcze do pełnego pięknych rzeczy antykwariatu. Urzędujący tam tajemniczy starzec daje mu kawałek skóry – jaszczur, który ma spełnić jego wszystkie zachcianki, ale będzie się z każdą z nich kurczył, a gdy zupełnie zniknie Rafael umrze. Ten godzi się na taki układ i przyjmuje talizman, po wyjściu z antykwariatu spotyka znajomych, którzy zabierają go na libację. Tam upija się i opowiada swoje losy. Druga część pt. Kobieta bez serca jest opowiadaniem Rafaela, w większości w pierwszej osobie. Bohater wspomina dzieciństwo i surowego ojca. Potem zamieszkał w Paryżu i w skrajnym ubóstwie (wydzielając sobie skromny spadek ojca) chciał przez trzy lata napisać „Teorię woli”, dzieło, które miało mu dać sławę. Podkochiwała się w nim Paulina, córka gospodyni, i pomagała mu w miarę swoich możliwości. Pewnego dnia spotkał Rastignaca, bywalca salonów żyjącego chwilą. Ten wciąga go w podobny styl życia, do czego Rafael tęsknił. Niebawem poznaje Fedorę, bogatą i niedostępną kobietę. Zakochuje się w niej i próbuje ja zdobyć udając bogatego. Ona odrzuca jego miłość, jak zresztą innych licznych adoratorów. Cała sytuacja doprowadza go do rozpaczy i bankructwa i powoduje pragnienie śmierci. Wtedy do podejmuje decyzję o skoku do Sekwany. W trakcie uczty, po opowiadaniu, pijany Rafael wykrzykuje, że chce być bogaty. Po chwili wchodzą urzędnicy informując go, że dostał ogromny spadek po dalekim krewnym. Okazuje się też, że jaszczur się skurczył. W części trzeciej pt. Agonia Rafael zamyka się w mieszkaniu ze służącym, prawie nie wychodzi i stara się nie wypowiadać żadnych życzeń, jest przerażony paktem i jaszczurem.

Pewnego dnia spotyka w operze Paulinę. Okazuje się, że wrócił jej ojciec z pieniędzmi i teraz ona też jest bogata. Rafael zakochuje się w niej. Zrywa z ostrożnością, wyrzuca jaszczur i pędzi beztroskie życie z Pauliną. Jaszczur jednak po jakimś czasie wraca do niego, znacznie zmniejszony. Mężczyzna chce go rozciągnąć za pomocą naukowców i rzemieślników (symboliczne starcie tajemnicy z nauką), nie udaje się. Zaczyna chorować, najznakomitsi lekarze nie są w stanie mu pomóc. Wyjeżdża sam do sanatorium, gdzie popada w konflikt z innymi kuracjuszami (nie akceptują oni jego cierpienia), dochodzi nawet do pojedynku, Rafael zabija. Potem bohater zamieszkuje na pewien czas z góralską rodziną i próbuje żyć minimalnym nakładem energii. Całymi dniami kontempluje przyrodę zachwycony jej pięknem. Denerwuje go jednak litość ludzi. Wraca do Paryża. Odnajduje go porzucona Paulina, która chce być przy nim do końca. Ona właśnie wzbudza w nim ostatnie pragnienia i rządzę. Kiedy Rafael rzuca się na nią pchany niemal zwierzęcym popędem i gryzie ją w pierś – umiera. Powieść kończy się epilogiem zawierającym dialog czytelnika z autorem dopowiadającym dalsze losy Pauliny i Fedory. Paulina porównana zostaje do jakiejś zwiewnej istoty, niemal nimfy, która pojawiła się i uleciała. Fedora zaś nadal żyje, chodzi do opery, jest wszędzie, bo „Fedora to społeczeństwo”.