01 Koncepcja rozwoju

Wykład 1. Koncepcja rozwoju w psychologii


Rozwój a różne nauki

Filogeneza: rozwój gatunków;

Antropogeneza: rozwój historyczny człowieka;

ONTOGENEZA: rozwój indywidualny człowieka w toku jego życia osobniczego - przedmiot zainteresowania psychologii rozwoju.

Istota rozwoju:

ZMIANA - czyli uwzględnienie perspektywy czasowej;

Definicja zmiany: różnica między stanem poprzednim a obecnym danego obiektu zaobserwowana po upływie pewnego czasu.

Jednak nie każda zmiana oznacza rozwój!


W psychologii długo rozwój rozumiano tak, jak w naukach biologicznych;

Podstawowe kategorie tak rozumianego rozwoju:

- WZROST: ilościowe zwiększanie się rozmiarów (np. przyrost wagi, liczby komórek);

- DOJRZEWANIE: rozwój komórek do takiego stanu, w którym organizm może w pełni je wykorzystać;

- UCZENIE SIĘ: stosunkowo trwała zmiana zachowania będąca rezultatem doświadczenia. Zależna od dojrzewania.


Rezultat przyjęcia biologicznego modelu rozwoju - uznawanie za zmianę rozwojową taką, którą cechowało:

1. Jednokierunkowość (monotoniczność);

2. Nieodwracalność;

3. Trwałość;

4. Autonomiczność.


1. Jednokierunkowość: zmiany prowadzą do określonego stanu końcowego; na bazie prostszych zmian nadbudowują się bardziej skomplikowane;

2. Nieodwracalność i

3. Trwałość - oznacza to, że stany organizacji wewnętrznej, które raz powstały, nie mogą być cofnięte ani oduczone; stanowią bazę do nowych procesów zmian;

4. Autonomiczność - oznacza, że zmiany rozwojowe są ściśle powiązane i wyznaczane przez czynniki wewnętrzne, tkwiące w strukturze systemu psychicznego.


Efekt tak rozumianych zmian:

1. Zmiany mają charakter powszechny w danej populacji;

2. Zmiany są ściśle powiązane z wiekiem;

3. Zmiany są przewidywalne.

Ostatnio takie podejście do rozwoju poddawane jest krytyce -

podkreślana jest rola czynników środowiskowych!


Inne charakterystyki zmian rozwojowych:

1. Zmiany ilościowe: narastanie, przybywanie, ale bez naruszenia struktury wewnętrznej zjawisk czy procesów (np. zwiększanie się zasobu słów);

2. Zmiany jakościowe: przekształcanie się wewnętrznej organizacji czynności psychicznych i zachowania (np. nowy sposób rozumienia świata).


1. Zmiany progresywne: narastanie, powiększanie się, doskonalenie, np. szybsze tempo uczenia się, lepsze rozumienie, itp.;

2. Zmiany regresywne: inwolucja, atrofia, zanik.

Zmiany te występują w każdym okresie życia - progresja może wystąpić u ludzi starych, a regres u dzieci.


1. Zmiany intraindywidualne: zachodzące w psychice i zachowaniu jednostki;

2. Zmiany interindywidualne: występujące w podobny sposób u większości ludzi


(Wg H. Bee)

1. Zmiany powszechne: wspólne dla przedstawicieli gatunku, związane z wiekiem (uwarunkowane dojrzewaniem);

2. Zmiany wynikające z przynależności do danej kultury (uwarunkowane zegarem społecznym);

3. Zmiany indywidualne wynikające z osobistych przeżyć.


1. Zmiany ciągłe - ilościowe;

2. Zmiany nieciągłe (stadialne) - jakościowe

Nowe podejście do rozwoju:
psychologia life span P.Baltesa

1. Rozwój psychiczny człowieka trwa całe życie;

2. Rozwój człowieka ma charakter:

a) wielowymiarowy, co oznacza, że istnieją odrębne wzorce rozwojowe dla różnych zjawisk życia psychicznego i zachowania;

b) wielokierunkowy - czyli progresywny i regresywny;

3. Rozwój człowieka cechuje się intraindywidualną plastycznością, tzn.

poszczególne funkcje są w różnym stopniu podatne na modyfikacje,

m.in. ze względu na ilość i jakość doświadczeń;

Efekt: Indywidualizacja form rozwoju

4. Człowiek jest istotą rozwijającą się w rozwijającym się świecie;

5. Rozwój człowieka jest „współdeterminowany” przez grupy czynników:

a) indywidualny wiek chronologiczny;

b) okres historyczny;

c) czynniki pozanormatywne - zdarzenia losowe spowodowane własnymi wyborami.

6. Studia nad rozwojem człowieka winny mieć charakter interdyscyplinarny.

ZMIANA ROZWOJOWA

Odnosi się NIE do stopnia progresywności wobec stanu wcześniejszego,

ALE do stopnia adaptacyjności -

Przejawiającej się w zdolności jednostki do konstruowania nowych jakościowo relacji ze światem, z uwzględnieniem zmian zachodzących w danym czasie w organizmie i otoczeniu.

ROZWÓJ to:

Efekt ciągłych interakcji między różnymi poziomami organizacji istniejącymi w świecie zewnętrznym i wewnętrznym.

Podkreśla się, że człowiek jest układem dynamicznym, którego zmiany zachodzą w kontekście stale zachodzących zmian w świecie.

Ponieważ zmiany ciągle następują, stałe jest tylko to, że są zmiany. Reszta jest relatywna i nieprzewidywalna

odejście od badań normatywnych!

Okres sensytywny i krytyczny

Koncepcja okresu krytycznego pochodzi z badań nad zwierzętami: istnieją w rozwoju okresy szczególnej wrażliwości organizmu na obecność określonego typu doświadczeń.

W badaniach nad ludzkim rozwojem zyskała miano koncepcji okresu sensytywnego.

Okres sensytywny: okres miesięcy lub lat, w trakcie którego dziecko może być szczególnie wrażliwe na specyficzne formy doświadczenia lub podlegać szczególnemu wpływowi na skutek ich nieobecności.


Problem akceleracji rozwoju:

- przyspieszenie rozwoju w porównaniu z poprzednimi pokoleniami.

Periodyzacja rozwoju

1. Okres prenatalny: 0-9 m.ż.

-------- Narodziny--------

2. Okres niemowlęcy: od narodzin do 1 r.ż.

w tym okres noworodkowy: od narodzin do 1 m.ż.

3. Okres poniemowlęcy: od 1 r.ż. do 3 r.ż.

4. Wczesne dzieciństwo: 2, 3 r.ż. do 6, 7 r.ż.

5. Średnie dzieciństwo: 6, 7, r.ż. do 11, 12 r.ż.

6. Okres dorastania: 11, 12 r.ż. do 17, 18, 20 r.ż.

7. Wczesna dorosłość: 17, 18, 20 r.ż. do 40, 45 r.ż.

8. Średnia dorosłość: 40, 45 r.ż. do 60, 65 r.ż.

9. Późna dorosłość: 60, 65 r.ż. do ------

----------Śmierć---------


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Psychologiczna koncepcja humanistyczna, 02.ROZWÓJ OSOBISTY +.....), 01.Psychologia ; Rozwój osob.;NL
Psychologiczne podstawy edukacji 4 (koncepcje rozwoju)
Pojęcie motywu, 02.ROZWÓJ OSOBISTY +.....), 01.Psychologia ; Rozwój osob.;NLP..itp, Psychologia w Pi
Wykład 05 - Psychospołeczne koncepcje rozwoju. Problem mora, Psychologia UJ, Psychologia rozwojowa
koncepcja rozwoju firmy (10 str), Finanse
KONCEPCJA ROZWOJU PSYCHOSPOŁECZNEGO
czynniki wpływające na starość+ rozwój w późnej dorosłości, tradycje opieki i pomocy społecznej, Kon
Wspczesne koncepcje rozwoju
stadialne koncepcje rozwoju rysunku
Koncepcje rozwoju
Koncepcja rozwoju jednostki jako podstawa konceptualizacji modelu diagnozy, diagnostyka w wychowan
Koncepcja rozwoju spółki
ProjektKKa 01 Koncepcja id 4003 Nieznany
koncepcje rozwoju społecznego od Platona do Wallernsteina
Koncepcje rozwoju lokalnego