Sukces

Moduł 6

Zmiany

Gdy już ustalimy cele, to przystępujemy do ich realizacji. A to oznacza zmiany. Okazuje się, że ludzie mają różne podejście do zmian. Niektóre osoby bardzo lubią zmiany, z kolei wiele osób zmian boi się. Proponuję abyś zastanowił się jak to jest w Twoim przypadku. Jak w różnych sferach życia (podanych w jednym z wcześniejszych modułów) wygląda Twoje nastawienie na zmiany.

Ćwiczenie 1 Weź listę sfer życia i przy każdej z nich wpisz jak bardzo jesteś w stanie akceptować zmiany w każdej z tych sfer. Możesz przyjąć skalę oceniania od 1 do 6. Jeden oznaczać będzie, że w danej sferze życia absolutnie nie akceptujesz zmian. Z kolei 6 będzie oznaczać całkowitą akceptację zmian.

Okazuje się, że często akceptowanie zmian ma związek z liczbą osiąganych sukcesów – im bardziej lubimy zmiany, tym mamy więcej sukcesów.

Ćwiczenie 2 Gdy już ocenisz poszczególne sfery, to zobacz czy te oceny mają jakieś powiązanie z tym, jakie sukcesy osiągnąłeś (lub nie) w tych sferach.

Przyswajanie nowości

Być może zetknąłeś się już kiedyś z podziałem ludzi według czas, w którym kupują produkty:

Innowatorzy (stanowią 2,5% ogółu kupujących) - kupują produkt, gdy tylko ukaże się on na rynku.

Pionierzy (13,5%) - kupują produkt niedługo po jego wejściu na rynek.

Wczesna większość (34%) - kupują produkty, które już są na rynku od pewnego czasu.

Późna większość (35%) - kupują produkty, które od dawna są na rynku.

Maruderzy (16%)- kupują na samym końcu, gdy już nie mają innego wyjścia.

Dominującą wartością dla nowatorów jest ryzyko, chęć wyróżnienia się, przeciwstawienia wartościom uznawanym przez większość. Wcześnie przyswajający cenią prestiż i usiłują go zdobyć poprzez przyswajanie innowacji. Wczesna większość uznaje rozwagę za główną wartość, późna większość - sceptycyzm. Z kolei maruderzy najbardziej cenią tradycję.

Ten sam podział funkcjonuje również w stosunku do czasu przyswajania innowacji i zmian.

Ćwiczenie 3 Zastanów się, którym typem kupującego Ty jesteś najczęściej.

Większość ludzi nie przepada za zmianami. Preferują oni życie bez niespodzianek. Wolą trzymać się tego co już mają, nawet jeśli to ich specjalnie nie satysfakcjonuje.

Opór w stosunku do zmian wynika z lęku przed negatywnymi skutkami zmian, np. utratą poczucia bezpieczeństwa, utratą pozycji społecznej. Za zmianami nie przepadają również osoby, które nie lubią się uczyć. A tymczasem zmiany często wymagają przyswojenia sobie nowej wiedzy czy umiejętności.

Trzeba dodać, że postawa danej osoby w stosunku do zmian może być warunkowana przez otoczenie. Takim otoczeniem może być kraj, w którym się żyje, rodzina, praca, itd. W różnych sytuacjach ta sama osoba może raz być nowatorem, a raz maruderem.

A oto inny podział zachowań ludzi w sytuacji zmian:

Postawa zachowawcza wyraża się opornym i niechętnym stosunkiem do zmian (a nawet ich zwalczaniem), sceptycyzmem oraz chęcią torpedowania wszelkich inicjatyw usprawnień.

Postawa recepcyjna - wyraża się pozytywną oceną innowacji oraz chęcią naśladowania innowacji sprawdzonych. Rozróżnić tu można postawę aktywną oraz wyczekującą.

Postawa pionierska to z kolei samodzielne poszukiwanie lub inicjowanie poszukiwania nowych rozwiązań w sposób oryginalny, to znaczy rozwiązań dotychczas nie notowanych.

Oczywiście te postawy rzadko występują w czystej postaci. Z reguły większość osób ma cechy zaliczane do przynajmniej dwóch typów postaw.

Podział zmian

Zmiany można dzielić według wielu kryteriów. Oto kilka z nich:

Ze względu na możliwość przewidywania zdarzeń: zmiany zaprogramowane i niezaprogramowane. Zaprogramowane to takie, których pojawienie się jest z góry zaakceptowane przez osobę. Niezaprogramowane zmiany zostają najczęściej wprowadzone w wyniku niepowodzeń, kłopotów lub też na odwrót - na skutek gwałtownego i nieoczekiwanego sukcesu, który pozwolił zgromadzić środki na wprowadzenie zmian/innowacji.

Ze względu na rolę innowacji w osiąganiu dalszych celów: mamy tu innowacje instrumentalne i ostateczne. Te pierwsze wprowadzone są to, aby uzyskać specyficzne zmiany - te drugie stanowią cele same w sobie.

Ze względu na stopień radykalizmu zmian, jaka wiąże się prowadzeniem innowacji. Innowacja jest tym bardziej radykalna, im bardziej różni się od poprzednio istniejących form. Tak więc można tu określić kontinuum: rutyna - radykalizm.

Decyzję dotyczącą aktywnego uczestnictwa w przyswajaniu zmian podejmujemy, gdyż uważamy, że coś zyskujemy, przy czym korzyści będą większe niż gdybyśmy pozostali obojętni wobec innowacji. Tu właśnie powstają pytania: Co oferuje ta nowa sytuacja? Jakie oferuje korzyści, nagrody, gratyfikacje? Jak wielkie jest ryzyko utraty cenionych wartości? W praktyce wprowadzania zmian odpowiedź na te pytania nie zawsze jest znana, a w każdym konkretnym przypadku będzie

\na.

Ćwiczenie 4 Zastanów się nad swoimi celami. Wypisz jakie zmiany pociągnie rozpoczęcie realizacji tych celów. Jakie korzyści niosą te zmiany, a jakie ryzyko?

Zachowania człowieka w sytuacji zmiany

Istnieją teorie opisujące zachowanie człowieka w sytuacji zmian. Są to teorie równowagi oraz teorie dynamiczne.

Pierwsze z nich na pytanie, co się dzieje z człowiekiem, gdy w jego otoczeniu zachodzi zmiana odpowiada, że człowiek zasadniczo nie zmienia się, że stara się utrzymać stałość swego wewnętrznego środowiska. Może to prowadzić do dwojakiego rodzaju skutków: pozytywnych i negatywnych. Do skutków pozytywnych zalicza się zachowanie swojej tożsamości, generowanie pomysłów oraz to, że człowiek stara się usunąć nieefektywne funkcjonowanie w warunkach naruszonej równowagi z otoczeniem poprzez przekształcenie tego otoczenia. Utrzymanie wewnętrznego status quo jest warunkiem i źródłem aktywności twórczej człowieka lub po prostu działania. Jest to możliwe tylko w przypadku względnej niezależności człowieka od otoczenia. W przypadku „słabości” i bezradności człowieka wszelkie zakłócenia dotychczasowej równowagi, wywołane zmianą otoczenia, mogą prowadzić do negatywnych skutków: braku efektywności działania oraz trwałego konfliktu z otoczeniem, ponieważ w skutek braku sił i innych możliwości człowiek nie jest w stanie zlikwidować powstałej dysharmonii w sposób konstruktywny. W takiej sytuacji utrzymywanie przez jednostkę wewnętrznego status quo jest zjawiskiem negatywnym dla jednostki.

Z kolei grupa teorii dynamicznych przyjmuje za podstawę twierdzenie, że w sytuacji zmiany człowiek wprawdzie zachowuje stałość, ale tylko częściowo. Utrzymuje on pewne procesy i struktury wewnętrzne na określonym, względnie stałym poziomie. Z drugiej strony ma on zdolność do szybkiego dostosowania się do zmian zachodzących w fizycznym i społecznym środowisku człowieka.

Zdolność uczenia się również ma istotny wpływ na przyswajanie innowacji. Kompetencja innowacyjna to zbiór wiadomości i umiejętności, postawy sprzyjające innowacjom, osobowość ukształtowana tak, by człowiek umiał w sposób optymalny uczestniczyć w realizacji zmian.

Ćwiczenie 5 Zastanów się, czy zmiany, jakie pociągną za sobą Twoje cele będą wymagać od Ciebie zdobycia nowej wiedzy lub umiejętności. Jeśli tak to jakich?

Humor

Przychodzi kangur do lekarza z zakrwawionym brzuchem.

- Co się stało? - pyta lekarz.

- Torbę mi w autobusie wyrwali.

W szpitalu rozmawia dwóch pacjentów:

- Dlaczego do tej pory nie odwiedziła pana żona?
- Bo ona też leży w szpitalu.

- Tragedia rodzinna?

- Tak, ale to ona pierwsza zaczęła!