GRUPA PSYCHOLOGICZNA- Składa się z minimum trzech osób. W niektórych przypadkach zakłada się, że do utworzenia grupy wystarcza dwie osoby, jednakże dopiero przy trzech osobach występować może struktura społeczna i niektóre typy stosunków społecznych (m.in. tworzenie koalicji, opozycji, mediacji), kontroli społecznej. Zachodzą w niej trwałe, częste i bezpośrednie interakcje nastawione na wspólne osiąganie wyznaczonego celu. Grupa społeczna charakteryzuje się względnie trwałą strukturą społeczną. Każdy jej członek zajmuje określoną pozycję i między nim a innymi członkami występują więzi społeczne. Miejsce w strukturze jest powiązane z przestrzeganiem przez jednostkę przyjętych w grupie norm społecznych. Grupę społeczną ująć można więc jako system statusów społecznych a także jej strukturę można ujmować jako powiązane ze sobą role społeczne wynikające z pozycji społecznych odgrywających je członków. Członkowie należący do grup społecznych mają świadomość przynależności do grupy oraz istnieją mniej lub bardziej wyraźne kryteria wyodrębniające tę grupę z szerszego otoczenia. Żeby grupa zastania musi zaistnec grupowość- „MY”.

CECHY STOSUNKÓW GRUPOWYCH:

-preferowanie własnej grupy-

-wrogość wobec innych grup-

-efekty kontrastu międzygrupowego- ludzie mają skłonności do tworzenia dwóch przeciwstawnych kategorii jak bardziej od siebie różnych niż te kategorie są w rzeczywistości /mamy wyobrażenie jaka jest dana kategoria/ warunkiem jej zaistnienia jest podzielenie ludzi na 2 grupy. Pod wpływem efektu tego kontrastu ludzie będą dostrzegać różnice, co powoduje że małe różnice będą traktowane jako duże

-asymilacja- skłonność do zacierania różnic w obrębie grupy się zmniejsza. W każdej grupie wymagany jest konformizm zwłaszcza wtedy, gdy w pobliżu znajduje się inna grupa. Podporządkowanie dotyczy tych cech, którymi obie grupy się różnią

-Zróżnicowanie wewnątrzgrupowe - pojawia się gdy grupa nie jest zaangażowana w efektywna walkę z innymi grupami, powstaje w wyniku walki o władzę pomiędzy członkami grupy.

RÓZNCE MIEDZY GRUPAMI PIERWOTNYMI I CELOWYMI-

1.członkostwo jest spontaniczne, nacechowane poczuciem aprobującego uczestnictwa=1. członkowie pochodzą z rekrutacji formalnej

2.dominują więzi osobowe i powszechna identyfikacja wzajemna /znajomość osobista/=2. dominacja więzi rzeczowych i stosunków organizacyjnych

3.niewielkie rozmiary grupy pierwotnej=3. możliwe wielkie rozmiary grupy o rozgałęzionej strukturze organizacyjnej i terenowe

4.członkowie mają poczucie przynależności oraz odrębności wobec otoczenia=4. struktura wew. sformalizowana z układem hierarchicznym

5.grupa ustala świat wartości i wzorców o różnorodnych implikacjach dla członków i organizacji grupy=5. istnienie własnych celów i interesów dominujących nad interesami indywidualnymi

6.istnieje umowny system kontroli i doraźnie określone sankcje=6, posiadanie formalnych wzorów zachowań egzekwowanych formalnymi sankcjami

7.grupę cechuje zmienność i okazjonalność celów, labilność struktury i wew. Hierarchii=7. tendencje do centralizacji decyzji, koordynacji działalności i uniformizmu organizacyjnego

8.przywództwo wynika z cech osobowych i aprobaty grupy=8. wyspecjalizowane kierownictwo i wyalienowani przywódcy

Grupy pierwotne – powstaje w sposób naturalny, bez ingerencji czł., małe zbiorowości ludzi, których łączy więź społeczno-psychiczna, emocjonalna, oparta na stycznościach bezpośrednich, zwaną twarzą w twarz, współdziałanie między członkami prowadzące do integracji z całą grupą /rodzina, społeczność lokalna, grupa rówieśnicza/

Grupy celowe – zorganizowane są w sposób administracyjny na podstawie obowiązujących przepisów prawnych, tworzone w celu realizacji różnych potrzeb swoich członków /organizacje zawodowe, związkowe, polityczne

.

UKRYTY PROGRAM W UJECIU PSYCHOLOGICZNYM( wg H.Klimowicz i G.Rylke)- ukryty program traktowany jest jako prawdziwe często nie uświadomione uczucia i podstawy nauczycieli istniejące niezaleznie od świadomych i zaakceptowanych poglądów i planów działania. Autorki sprowadzają ukryty program do klasy postaw nauczyciela odnoszących się do 3 klas zjawisk:- uczenia się i nauczania,- uczniów oraz,- samego siebie. Istotną cecha ukrytego programu nauczyciela jest to że ejst on ukryty przed nim samym. Ukryty program istnieje niezależnie od programów jawnych, które stanowi wiedza zdobyta w toku przygotowania zawodowego. w koncepcji klimowicz i Rylke ideą przewodnią w kształceniu zawodowym byłaby pomoc w ujawnieniu kandydatów do zawodu ukrytych uczuć i postaw wobec pracy edukacyjnej. W kształceniu pdegogów należałoby siegnąc do praktyki psychoterapeutycznrj form i metod umożliwiających lepsze poznanie samego siebie oraz zdobycie umiejetności interpersonalnych przydatnych w pracy wychowawczej. Koncepcja ukrytego programu jest epismologia fenomenologiczna i egzystencjalna. Wiedza i rzeczywistość traktiwane sa jako odnoszące się bezpośrednio do wewnetzrnego doświadczenia jednostki. Sa one świadomością siebie lub względem siebie.

UKRYTY PROGRAM W UJECIU SOCJOLOGICZNYM( wg Vallanc i A.Janowskiego)- jest on zwolennikiem takiego podejmowania ukrytego programu w którym traktuje się to zjawisko jako pozadydaktyczne lecz wychowawczo ważne konsekwencje uczęszczania do szkoły, które pojawiają się systematycznie, ale nie sa zawarte w zadnym zestawie celów i uzasadnień działąń oświatowych.( E.Vallance). dla janowskiego ukryty program nie ejst już tylko ukrytym programem nauczyciela, lecz staje się programem instytucji wychowującej, np. szkoły. Jednoczesnie nie można utożsamiać ukrytego programu z ubocznymi skutkami działalności szkoły i nauczycieli. Płaszczyzna inteakcyjna psychologii społecznej pozwala w ramach ukrytych programów umi8eścić 2 zasadnicze ze względu na formę ukrycia, grupy zjawisk: -programy ukryte za podręcnzikami i tekstami lektur,- programy ukryte za codziennością szkolna przedstawiające się w rytuałach. Wg janowskiego ukryty program jest zjawiskiem kulturowym.

OSOBISTA TEORIA WYCHOWANIA- to struktura obejmująca sądy jednostki(każdy lub prawie każdy człowiek potrafi wskazać pożądane cele wychowawcza, uzasadnić je poprzez odwołanie się do pewnych wartości i zaproponować działania, które pozwoliłyby je zrealizować) oraz przekonania dotyczące pożądanych i niepożądanych oddziaływań wychowawczych. Osobista teoria wych. Jest elementem osobistej teorii rzeczywistości(świata i samego siebie) która zgodnie z poznawczo przezyciową teorią ja stanowi organizację doświadczeń jednostki, umozliwiającą jej funkcjonowanie w świecie. Tworzące osobista teorie wych przekonania zorganizowane są na różnych poziomach. Na poziomie przedświadomości można mówic o ukrytej teorii wychowania, której przeżyciowy system pojęciowy bardziej jest zorientowany na działanie. Racjonalny system pojeciowy cechuje się wiekszą abstrakcyjnościa i oderwaniem od bezpośredniego doświadczenia stą można wyróżnić jawną teorię wychowania, która obejmue sądy dotyczące celów, wartości i programów działań wychowawczych. Ukryta teoria wych wyjasnia dziąłania wych jednostki poprzez opis aksjomatów motywacyjnych jednostki leżących u ich podłoża, natomiast jawna słuzyłaby opisowi tych elementów, które pojawiają się w trakcie myślenia. Osobista teoria wych przejawia się w świadomości człowieka w formie przedswiadomych poczuć na temat pożądanych i niepożądanych oddziaływań wych, jak i w postaci racjonalnych sądów o projektach działań wychowawczych. Szcególna role kształtowaniu osobistej teori wych przypisuje się doświadczeniom. są 2 znaczenia doświadczeń: doswiadczenie aktualne powstające w trakcie podejmowanej przez jednostke aktywności ( należa skąłdniki przedświadome, świadome) oraz doświad. mimione będące reprezentacją zdarzeń.

ISTOTA CHOROBY ALKOHOLOWEJ-

OBJAWY UZALEZNIENIA:- wyrazistość emocjonalnego podporządkowania( zachowania realizujące potrzebę uzależnieniową staje się najważniejsza),- zmiana nastroju( optymalizacja nastroju tylko w czasie zachowania nałogowego),- tolerancja dawkowania( znieczulenie na poprzednio wystarczające dawki,potrzeba zwiekszenia „dawkowania”,- objawy absystencyjne( psychiczne wszędzie takie same, fizyczne w dużym stopniu podobne),- konflikt( potrzeby uzależnieniowe zawsze wchodzą w kolizację z najbliższym otoczeniem narkomana, burzą jego więzi z innymi ludźmi),- nawrót( każda osoba uzależniona ma w swoim bagażu doświadczeń nieudane próby zerwania z nałogiem)

Objawy uzależnienia od alkoholu:- głód alkoholu, kompulsywne picie,- trudność kontrolowania zachowań związanych z piciem( rozpoczęcia picia, długość trwania picia, ilość wypitego alkoholu),- zespół abstrakcyjny po przerwaniu lub zmniejszeniu dawki( klasyczne objawy odstawienia lub picie w celu złagodzenia objawów odstawienia),- tolerancja na alkohol wyrażająca się w potrzebie zwiększenia dawek do wywołania tego samego efektu, do któreo wystarczyły poprzednio mniejsze dawki,- zaniedbywanie z powodu picia alternatywnych przyjemności i zainteresowań, poświęcanie coraz więcej czasu na zdobycie % lub powrót do równowagi po piciu,-picie alkoholu mimo wiedzy o jego szkodliwości dla zdrowia fizy i psych.

FAZY CHOROBY:- faza wstępna- przed alkoholowa- powodem do picia SA zwykle jakieś okoliczność np. uroczystości, spotkania towarzyskie lub potrzeba rozładowania napięcia. Niektórym osobom alkohol zaczyna przynosić ulgę, neutralizuje ich napięcia. Po pewnym czasie zaczynają wybierać towarzystwo ludzi z którymi będą mogły pić bez oporów, piją coraz więcej. W fazie tej wymienia się 2 zasadnicze wzorce- picie epizodyczne lub regularne. Faza ta trwa od kilku miesięcy do kilku lat.- faza zwiastunów- ostrzegawcza- zaczyna się od luk pamięciowych już po niewielkiej ilości spożytego alkoholu. Jednostka zaczyna sobie zdawać sprawę ze swojego problemu, dlatego zaczyna pić w ukryciu, coraz częściej, więcej, łapczliwie, po to aby zredukować zespół odstawienia. Do tego dochodzi poczucie winy, nastrój dysfotyczny. Osoba staje się nieprzewidywalna. –faza krytyczna-ostra- jej pierwszym symptomem jest utrata kontroli nad piciem ujawniająca sie . pije dopóki jet w zasięgu alkohol. Potrafi jeszcze kontrolować jako tako moment rozpoczęcia picia ale głód alkoholu pojawi się wczesnej czy później. Widocznym objawem będzie gromadzenie zapasów alkoholu. Jednota podejmuje co jakiś czas próby zaprzestania picia, oczywiście nieskutecznie. Alkoholik żyje wtedy pod ogromna presją. Dochodzą problemy zdrowotne, efekty zatrucia, obniżenie popędu seksualnego, halucynoza alkoholowa.- faza przewlekła- objawy to ciągłe picie, wielotygodniowe pijaństwo, przerywane krótkimi okresami zmagania się z zespołem abstynencji. Jednostka rezygnuje z walki. Ujawniają się skutki wyniszczenia organizmu., drżenie rąk. Zmiany dotyczące funkcjonowania społecznego, degradacja moralna, utrata więzi z bliskimi.

ZESPÓŁ WSPÓŁUZALEŻNIENIA- Szkody zdrowotne wywołane alkoholem nie ograniczają się tylko do szkód występujących u osób uzależnionych (lub nadużywających alkoholu). Obejmują one swoim zasięgiem także członków rodzin, osoby żyjące w najbliższym otoczeniu alkoholika. Z uwagi na silne zaburzenia zachowania i nieprzewidywalność reakcji oraz destrukcyjny wzorzec postępowania osoby uzależnionej od alkoholu członkowie jej najbliższego otoczenia żyją w stanie permanentnego stresu. Trwała adaptacja do stresora, jakim jest osoba pijąca i jej zachowanie staje się przyczyną wystąpienia stałych zaburzeń przystosowania u dorosłych członków rodziny alkoholika.

Zespół cierpień i zaburzeń członków rodziny alkoholowej określa się pojęciem współuzależnienia.:- alkohol powoduje wir współuzależnienia – rozpoznanie kliniczne – zaburzenie osobowości

objawy współuzależnienia:- uporczywa koncentracja myśli, uczuć i postępowania wokół picia współmałżonka ,-stałe uzależnienie własnej osoby od umiejętności kontrolowania siebie i innych w sytuacjach zagrożenia,- branie na siebie odpowiedzialności za zaspokajanie potrzeb innych za nawet nie zaspokojenie potrzeb własnych, gotowość do poświęcenia siebie,- lęk przed porzuceniem, negowanie własnej wartości oraz obsesyjne zamartwianie się o przyszłe wydarzenia,- lęk i zaburzenia tożsamości w bliskich kontaktach osobistych,- „huśtawka emocjonalna” – rozpacz i utrata nadziei, rozczarowania i złudzenia, naiwna wiara w przyrzeczenia poprawy i poczucie skrzywdzenia,-Próby dominacji i przejmowanie wszystkich obowiązków związanych z domem,-Problemy seksualne i niechęć do współżycia,-Złość i kłótnie wybuchające z byle powodu oraz zapadanie w stany letargu, z poczuciem beznadziejności i użalaniem się nad sobą ,- skłonność do nawiązywania bliskich kontaktów z osobami z zaburzeniami osobowości, uzależnionymi i współuzależnionymi,- objawy zaburzeń:silne rozwinięte mechanizmy zaprzeczania, nadmierne tłumienie lub utrata kontroli nad ekspresją stanów emocjonalnych (uczuć), stany depresyjne, nadmierna czujność i stan „pogotowia” emocjonalnego, kompulsywność, niepokój i stany lękowe, nadużywanie substancji psychoaktywnych, zaburzenia psychosomatyczne (w ciele – ból głowy, brzucha), aktualne lub z przeszłości doświadczenia przemocy fizycznej lub seksualnej, pozostawanie z osobą uzależnioną ok. 2 lat bez szukania pomocy z zew.- łączy się ze stanem przyzwolenia

Sytuacja dziecka z rodziny alkoholowej:.

ZASADA TRZECH” NIE”- dzieci alkoholików sa mistrzami w ukrywaniu swej wewnętrznej udreki. Dzieci z domów z problemem przepisywaja sobie 3 zasady: nie mów, nie ufaj, nie czuj= a więc „nie mów", zobowiązuje do utrzymania w tajemnicy rodzinnego nieszczęścia, do omijania tematu picia nawet w obrębie rodziny (zdarza się, że nawet rodzeństwo nie rozmawia ze sobą na ten temat). Poza tym, dzieciom nie wolno mówić źle o tacie, czy mamie. By nie zranić, nie oberwać - najlepiej nic nie mówić, „Nie czuj", To efekt nauki znieczulania się. Dziecko nie może otwarcie okazywać swych trudnych przeżyć: lęku, rozczarowania, złości, nienawiści, wstydu. Czasem przekonuje samego siebie, że nie doświadcza takiego uczucia - tak jest bezpieczniej. Takie zaprzeczanie własnym emocjom powoduje utratę kontaktu z samym sobą., „Nie ufaj", jest konkluzją niedotrzymanych obietnic, wielokrotnie naruszanego poczucia bezpieczeństwa. Dziecko poddawane takim próbom uczy się nieufności, która przenosi się na innych dorosłych i kolegów, uniemożliwiając tym samym uzyskanie wsparcia czy nawiązanie bliskich relacji. Nie ufaj nikomu, wtedy unikniesz rozczarowania.

ROLE DZIECI:

- bohater rodzinny- to dziecko które dostarcza rodzinie poczucia wartości, dumy i sukcesu. Pełni role dorosłego w rodzinie, bierze na siebie rożne obowiązki i świetnie sobie z nimi radzi, np., gotowanie, sprzątanie, wychowywane młodszego rodzeństwa. Bohater jest dzielny, opanowany, pełen poświęcenia i gotowości do rezygnacji z siebie dla innych. Dalsza rodzina z zazdrością patrzą na takie dziecko. Bohater rodzinny wciąż bywa napięty, ponieważ ciągle obawia się czegoś. Czuje się bezwartościowy, nieszczęśliwy, zaniedbany, przestraszony, zły i osamotniony. Bohater jest odpowiedzialny, dąży do osiągnięć. Jak pomóc:- należy kłaść nacisk na to by te dzieci nie poświęcały się i nie rezygnowały z potencjalnych korzyści, czerpanych z różnych zajęć, doświadczeń czy interakcji, pod pretekstem że sa zbyt zajęte,- należy zadbać aby rodzice byli w takim samym stopniu przedmiotem uwagi jak inne dzieci,- należy stawiać stale przed dziećmi zadania, odpowiadające ich zdolnościom na danym etapie rozwoju, ale pomóż im by nauczyły się nie brać na swoje braki zbyt wiele. Unikaj wysokich wymagań i obciążeń dzieci odpowiedzialnością jakby były dorosłe,- naucz ich większej giętkości i elastyczności, wymyślając do programu spontaniczne zajęcia,- zachęć je by rozpoznawały swoje prawdziwe uczucia i aby często je wyrażały w rozmowach,- dowartościowuj te dzieci, za to kim SA a nie za to co robią. Upewnij się ze mogą liczyć na twoje poparcie, powinny wiedzieć ze akceptujesz je niezależnie od tego czy odniosą sukces.

-kozioł ofiarny- od tego dziecka rodzina może odwrócić uwagę od swoich rzeczywistych problemów. Traktuje się te dziecko jako swoisty obiekt zastępczy na którym można się skoncentrować i wyładować negatywne uczucia. Kozioł ofiarny jest z pozoru przeciwieństwem bohatera rodzinnego. Dorośli postrzegają takie dziecko jako nieodpowiedzialne i trudne, przynoszące\ tylko kłopoty i problemy. Często kiepsko się uczy, wcześniej sięga po narkotyki, alkohol, wpada tzw złe towarzysto. Wobec rodziców jest arogancji, bezczelny. Kozioł ofiarny przeżywa lek, poczucie odrzucenia, osamotnienia i skrzywdzenia- jak każde dziecko. U kozła pojawiają się czasem uczucie nienawistności do świata i ludzi, uczucie zazdrości i niedocenienia. Kozioł ma zapewnić dobre samopoczucie rodzinie, która może zrzucić na niego odpowiedzialność za wszystko: np. to nie my jesteśmy źli to on jest trudnym dzieckiem, łobuzem. Na zewnątrz kozioł jest chuliganem, nicponiem,. Jak pomóc:- należy pomóc tym dzieciom zapanować nad ich własnymi zachowaniami,- postarać się o pozytywne podejście, tłumacząc im czego od nich oczekuje i z jakiego powodu, zamiast mówic im czego im nie wolno,- chwal kozła za zachowanie pozytywne nawet w najdrobniejszych rzeczach,- wyznacz im role przywódcze w sytuacjach, gdy sukces jest pewny i pochwal za dobrze wykonane zadanie,- pomóż im poznać swoje uczucia i dac im wyraz na rozmaite sposoby: poprzez działalność twórczą, aktorstwo,- zachęcaj do właściwego wyładowania emocji, można im pokazać ze będą w porządku jeśli okażą gniew no kopiąc pień drzewa, lecz niedopuszczalne jest aby wyzywali się na innym dziecku,- zapewnij dziecku opiekę ze strony kogoś- wolontariusza, rodzica, kto zajmuje się ni indywidualnie,- zachęć dziecko by zajęły się jakąś dyscyplina sportu, najlepiej gdzie można by było wyładować silne emocje, jak również rozwijać relacje interpersonalne.,- pomóż innym dzieciom zrozumieć kozła.

-dziecko maskotka- odpowiada za poprawienie nastroju, humory rodzinie. Na jego widok pojawiają się uśmiechy na twarzach, domownicy rozluźniają się i uspokajają. Często staje się ono domowym antidotum na kryzysowe chwile. Rodzice lubią się popisywać maskotką. Taktują ją jako osobę niedojrzałą, niewiele rozumiejąca z tego co się wokół niej dzieje. Jest często przestraszona, napięta. Ma poczucie ze jeśli nie może poprawić komuś nastroju, to staje się niepotrzebna, czuje się jak porzucona Przytulanka. Czuje się samotna, pełna leku, zdezorientowana. Jak pomóc:- poświeć maskotce indywidualnie bardzo wiele uwagi i postaraj się poznać te dziecko osobiście,- daj dziecku do zrozumienia ze nie powinno ukrywać swej prawdziwej osobowości, że ludzie będą ją nadal lubić, nawet jeśli ni8e będzie opowiadać dowcipów,- pomóż maskotce otworzyć się, pozyskując jej zaufanie,- okaz wiele życzliwości,- próbuj przekazać dziecku że nie ma nic złego w okazywaniu prawdziwych uczuć,- posłuż się kukiełkami aby zademonstrować role błazna, ale zarazem opisz smutek, jaki błazen kryje w głębi duszy,- pokazuj dziecku właściwe reakcje i emocje stosowane do danego wydarzenia,

- dziecko zagubione(niewidzialne)- zachowuje się tak jakby go nie było. Godzinami potrafi zajmować się sobą, nie sprawia kłopotów wychowawczych, zwykle niczego nie chce. W kontaktach społecznych jest wycofane, czasem uznawane za nieśmiałe. Robi wszystko by nie zwracać na siebie uwagi czasem udaje mu się to na tyle dobrze, że wychowuje się w swoistej izolacji społecznej, pomimo ludzi wokoło. Takiemu dziecku brakuje podstawowych umiejętności interpersonalnych: nawiązywania kontaktów, wyrażania swoich potrzeb czy współpracy z innymi. Niewidzialne dziecko czuje się bezwartościowe, niegodne uwagi innych, osamotnione. Jest zagniewane że nikt nie zwraca na niego uwagi. Jego zachowaniem kieruje poczucie że najlepiej by się stało gdyby go nie było. Jak pomóc:- daj mu poczucie przynależności do grupy, zadbaj by wiedziało że zajmuje ważne miejsce w klasie i nadaje się do tej roli,- korzystaj z nadarzających się okazji do zintegrowania zagubionego dziecka w szerszym środowisku społecznym,- zachęć je by wzięło udział w zajęciach wymagających interakcji społecznej np. planowanie zabawy klasowej, zbiorowe rozwiązywanie problemów,- wywieszaj na tablicy ogłoszeń prace artystyczne, opowiadania lub inne interesujące rzeczy by podbudować pewność siebie u dziecka i jego poczucie własnej wartości,- podbuduj samoświadomość dziecka, chwaląc je, gdy wyraża konstruktywne myśli,- wybierz z programu temat którym dziecko byłoby szczególnie zainteresowane i w którym mogłoby dokonać czegoś wartościowego na rzecz grupy,- pomóż dziecku rozpoznawać i wyrażać swoje ucząca za pośrednictwem bezpiecznych środków wyrazu, jak malowanie palcami, rzeźba w drewnie, kukiełki, muzyka,- zaproponuj zajęcia wymagające rozwiązywania problemów i zwróć się o pomoc w znalezieniu rozwiązywania w taki sposób aby dziecko nie poczuło się skrepowane.,-

UBÓSTWO WZGLĘDNE - ma zmienną wartość i odnosi się do przeciętnego poziomu życia w danym kraju, mierzonego na ogół wysokością przeciętnych dochodów (wydatków). Zwolennicy podejścia względnego upatrują przyczyn ubóstwa przede wszystkim w funkcjonowaniu systemu społeczno-ekonomicznego. Na pierwszym miejscu wśród jego przyczyn wymieniają bezrobocie jako zjawisko niezależne od ubogich. Na drugim miejscu są niskie płace występujące w pewnych zawodach, regionach czy w stosunku do niektórych dyskryminowanych grup ludności. Brak odpowiedniego dochodu wynikającego z okoliczności niezależnych od świadomości i woli ubogich jest pierwotną przyczyną ubóstwa.

UBÓSTWO ABSOLUTNE- to pojęcie stosowane również w statystykach międzynarodowych na oznaczenie krańcowej biedy. Skrajnie (absolutnie) ubogim jest ten, kto może wydać na swoje utrzymanie mniej niż równowartość jednego dolara dziennie (w Polsce jest to 2,5 raza więcej). Takich osób jest na świecie około 2 mld, czyli ponad 1/3 ludzkości. Większość stanowią mieszkańcy Afryki i Azji Południowej. Ograniczenie o połowę liczby ludzi, którzy cierpią głód lub skrajne ubóstwo jest pierwszym zadaniem na liście Milenijnych Celów Rozwoju ONZ do roku 2015 1. Jednak tempo realizacji tego celu i brak woli politycznej krajów bogatych wskazuje, że jest on w tym czasie nierealny do osiągnięcia, a nawet w niektórych regionach ubóstwo się pogłębia.

MIERNIKI UBÓSTWA:

Minimum socjalne- wskaźnik określający koszty utrzymania gospodarstw domowych na podstawie "koszyka dóbr" służących do zaspokojenia potrzeb bytowo-konsumpcyjnych na niskim poziomie. Przyjęte składniki koszyka wystarczają nie tylko dla podtrzymania życia (porównaj: minimum egzystencji), lecz dla posiadania i wychowania dzieci, a także dla utrzymania minimum więzi społecznych. Do pierwszej grupy składników zaliczają się wydatki na mieszkanie, żywność, odzież, obuwie, ochronę zdrowia i higienę; do drugiej grupy - koszty komunikacji i łączności (np. dojazdy do pracy), wydatki na kształcenie i wychowanie dzieci, na kontakty rodzinne i towarzyskie oraz skromne uczestnictwo w kulturze. Jest to więc model zaspokajania potrzeb na poziomie „minimalnego dobrobytu”. Minimum socjalne nazywane jest też „granicą wydatków gospodarstw domowych, mierzącą godziwy poziom życia”. W Polsce minimum socjalne szacowane jest przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych od 1981 r. na podstawie uchwały Rady Ministrów (było jednym z postulatów zgłaszanych w Porozumieniach Sierpniowych). IPiSS ustala wartość koszyka minimum socjalnego oddzielnie dla 6 typów pracowniczych gospodarstw domowych (od rodziny 1-osobowej do 5-osobowej) oraz 2 typów gospodarstw emeryckich (1- i 2-osobowych). Koszyk minimum socjalnego określony jest ilościowo (minimalna ilość danych dóbr i usług według norm zużycia, zalecanych przez naukowców) i wartościowo (koszt nabycia danych ilości dóbr i usług). W ten sposób otrzymujemy obraz niezbędnych kosztów utrzymania gospodarstw domowych na poziomie standardu minimum socjalnego.

Według opracowania IPiSS (na podstawie danych GUS z badań nad warunkami życia gospodarstw domowych), blisko 60% Polaków (prawie 23 mln osób) żyje poniżej minimum socjalnego (dane z 2004 roku)

Minimum egzystencji- koszyk dóbr, niezbędnych do podtrzymania funkcji życiowych człowieka i sprawności psychofizycznej. Uwzględnia on jedynie te potrzeby, których zaspokojenie nie może być odłożone w czasie, a konsumpcja niższa od tego poziomu prowadzi do biologicznego wyniszczenia i zagrożenia życia. W skład koszyka minimum egzystencji wchodzą potrzeby mieszkaniowe i artykuły żywnościowe. Łączny koszt nabycia (zużycia) tych dóbr określa wartość koszyka, która stanowi granicę ubóstwa skrajnego. W Polsce minimum egzystencji, zwane też "minimum biologicznym", szacowane jest od 1995 r. przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Podobnie, jak w przypadku minimum socjalnego, IPiSS ustala wartość koszyka minimum egzystencji oddzielnie dla 6 typów pracowniczych gospodarstw domowych (od rodziny 1-osobowej do 5-osobowej) oraz 2 typów gospodarstw emeryckich (1- i 2-osobowych). Kwota, odpowiadająca wartości koszyka minimum egzystencji, wyznacza granicę ubóstwa skrajnego (absolutnego) .Minimum egzystencji ustalono w 2005 roku na 387 zł miesięcznie dla jednej osoby i na 1045 zł w przypadku rodziny z dwojgiem dzieci. Dochód niższy od tej granicy osiągało w Polsce 12 proc. osób.

Ustawowa granica ubóstwa- kwota dochodów, która zgodnie z obowiązującą ustawą o pomocy społecznej uprawnia do ubiegania się o przyznanie świadczenia pieniężnego. W 2005 roku dla jednej osoby było to 461 zł, dla rodziny z dwójką dzieci 1264 zł. Poniżej tak ustalonej granicy żyło 18 proc. osób.

Relatywna granica ubóstwa- kwota równa 50% średnich miesięcznych wydatków gospodarstw domowych.

Subiektywna granica ubóstwa- odpowiada w przybliżeniu poziomowi dochodów deklarowanych przez respondentów jako ledwie wystarczające.

TEORIE PRZYCZYN UBÓSTWA:

-wg Schillera:-Teoria skażonych charakterów, w której za główną przyczynę ubóstwa uwaza się ułomności indywidualne tj. brak aspiracji, niedbalstwo, brak umiejętności, zdolności i mozliwości. To ze, jedni są biedni a drudzy bogaci jest kwestią charakterów.- Teoria ograniczonych możliwości opiera się na stwierdzeniu, ze ubóstwo może być rezultatem splotu wydarzeń pozostających poza kontrolą jednostki. Biedni zostają biednymi, poniewaz nie mieli równego dostępu do szkół, miejsc pracy itp. Ubóstwo powodować moze równiez dyskryminacja ze względu na płeć czy kolor skóry.- Teoria wielkiego brata sugerując, ze winę za ubóstwo ponosi rząd, jeśli niszczy bodźce do umacniania niezależności ekonomicznej rodziny a przez wysokie podatki i inne programy socjalne sprowadza ludzi na manowce państwowej pomocy i powoduje uzaleznienie się od tej pomocy.

-wg Gildera- praca - Ubodzy pracują mniej i z mniejszym zaangażowaniem niż inne warstwy społeczeństwa – nadmiernie rozbudowane programy pomocy, które powodują u ubogich akceptację zapomogi jako trwałego sposobu życia i powstanie subkultury dobroczynności. Ubodzy wybierają czas wolny nie z powodu moralnej słabości, lecz dlatego, że im się za to opłaci ,rodzina – rozkład tradycyjnego monogamicznego małżeństwa i osłabienie roli mężczyzny jako głowy rodziny. Gdy mężczyzna nie ponosi odpowiedzialności za rodzinę, żyje z dnia na dzień, nie myśląc o przyszłości, co sprawia, że spadają jego dochody, on zaś wykazuje o wiele większą skłonność do picia, narkotyków, przestępstw ,wiara – wiara w człowieka, wiara w przyszłość, wiara w rosnące korzyści z dawania, wiara we wzajemne korzyści z handlu, wiara w Opatrzność Boską. Brak wiary powoduje upadek ducha pracy i przedsiębiorczości, niepowodzenia, frustracje, ubóstwo.

RODZAJE BEZROBOCIA:

bezrobocie frykcyjne – związane z naturalną płynnością siły roboczej, możliwą dzięki pełnej swobodzie zmiany miejsca pracy i wyboru stanowiska pracy. W dynamicznie rozwijającej się gospodarce często pojawiają się niedopasowania między wolnymi miejscami pracy, napływem i odpływem siły roboczej z rynku pracy oraz zmianie miejsc pracy przez pracowników. Rezultatem tych procesów jest to, że występuje pewna liczba wolnych miejsc pracy i osób bezrobotnych. Jest to spowodowane niedostatecznie szybkim przepływem informacji między pracodawcami a pracownikami, zatem musi upłynąć czas zanim bezrobotni znajdą czekające na nich miejsca pracy. Decyzje o zwolnieniu z pracy w celu znalezienia innego zajęcia podejmują sami pracownicy, a czas poszukiwania nowej pracy jest stosunkowo krótki bowiem wynosi mniej niż 3 miesiące.

Pogłębione bezrobocie frykcyjne:- bezrobocie strukturalne- szybkie zminy strukturalne w szkoe i w kraju,- kiedy upadają całe gałęze gospodarcze, całe firmy,- zawody których nie potrzeba na tyle na rynku pracy.

bezrobocie cykliczne – powstaje na skutej spadku zagregowanego popytu w gospodarce. W czasie kiedy występuje zapotrzebowani na wytwarzane produkty, nie ma problemów z miejscami pracy. Kiedy jednak zapotrzebowanie to maleje zaczynają się problemy z pracą. Producenci w celu zmniejszenia kosztów produkcji zwalniają pracowników.

bezrobocie sezonowe – uzależnione od pór roku (np. budownictwo);

bezrobocie technologiczne – wynika ze zmiany techniki, technologii, oraz z zastąpienia pracy żywej pracą maszyn,

bezrobocie dobrowolne - spowodowane jest tym że część pracowników poszukujących pracy nie akceptuje poziomu płacy realnej są skłonni pracować przy wyższej stawce, a pracodawcy gotowi są ich zatrudnić poniżej płacy realnej. Zjawisko to jest głównym powodem powstawania tej odmiany bezrobocia gdzie preferencje siły roboczej nie pokrywają się z rachunkiem opłacalności pracodawców.

podzatrudnienie – wykonywanie pracy niewymagającej tak wysokich kwalifikacji, jakie posiada pracujący. Dotyczy to studentów, zatrudniających się w usługach i nie traktujących tego zajęcia jako

bezrobocie krótkoterminowe - do 3 miesięcy bez zatrudnienia.

bezrobocie średnioterminowe – od 3 do 12 miesięcy bez zatrudnienia.

bezrobocie długoterminowe– dotyczy osób. które pozostają bez pracy od 6 do 12 miesięcy. Może przekształcić się w bezrobocie długotrwałe, bowiem czym dłuższa przerwa w pracy, tym maleją szanse na ponowne jej uzyskanie. Rosnące wymagania pracodawców, zmiany technik i organizacji pracy, konieczność uzupełniania kwalifikacji lub w ogóle zmiany zawodu nie sprzyjają skracaniu okresu pozostawania bez pracy. Dłuższe pozostawanie bez pracy powoduje, że ewentualni kandydaci stają się, ze względu na dezaktualizację swoich wiadomości i doświadczeń, mało interesujący dla pracodawców.

bezrobocie ukryte – rozumiane jako bezrobocie wśród zatrudnionych. Dotyczy ludzi nie ujętych w statystykach bezrobocia, ponieważ nie rejestrują się w urzędach pracy. Osoby te posiadają dochód, ale nie mają zawartego stosunku ubezpieczeniowego. Występuje głównie na wsi (nadmiar rąk do pracy, dawniej – przerost administracji).

bezrobocie jawne – zarejestrowane (da się określić).

Konsekwencje bezrobocia:

SPOLECZNE KONSEKWENCJE BEZROBOCIA :– pogorszenie standardu życia,- zagrożenie egzystencji,- zagrożenia w sferze psychicznej jednostki,- zakłócenia w życiu rodzinnym, -szkody moralno-etyczne, -powstanie patologii społecznych,- napięcia i konflikty społeczne,- wzrost przestępczości, narkomanii,- prostytucji, - blokowanie możliwości życiowych młodzieży,- utrata zatrudnienia zmusza ludzi do podejmowania pracy bez uprawnień socjalnych,- Utrzymywane są bądź przez rodziny, bądź z zasiłku dla bezrobotnych lub pomocy społecznej. Stanowi to poważne obciążenie budżetów państw oraz samorządów lokalnych i często wymaga wzrostu podatków. Masowe i długotrwałe bezrobocie prowadzi też do obniżenia popytu na towary.- pogorszenia standardu życia a nawet ubóstwa, problemów z zagospodarowaniem czasu wolnego, izolacji społecznej, poczucia obniżenia statusu, ograniczenia lub zaniechania uczestnictwa w życiu politycznym, kulturalnym i w życiu społeczności lokalnej.- W gospodarstwach domowych ludzi nie pracujących często pojawiają się wzajemne żale, konflikty oraz zachowania agresywne. Brak pracy sprzyja rozwodom.

PSYCHICZNE KONSEKWENCJE BEZROBOCIA:- Pierwszymi pojawiającymi się reakcjami na utratę pracy są poczucie pokrzywdzenia, szoku, oburzenie, furia, czasami strach, chęć zemsty. -Zły stan psychiczny bezrobotnych – przygnębienie, -Poczuciu bezcelowości często towarzyszy brak sensu życia,- poczuciu bezsilności, a czasami nawet beznadziejności.,- Pogłębiający się niedostatek, izolacja społeczna, niemożność znalezienia nowego zatrudnienia,- spadek aktywności. Brak zaangażowania zarówno w poszukiwania nowego miejsca zatrudnienia, jak i w sferę związaną z prowadzeniem domu. Bezrobotni zwykle nie zastępują pracy nowym rodzajem aktywności. Ich styl życia cechuje bierność.- W miarę upływu czasu następuje stopniowe osłabienie motywacji, zwiększa się poczucie frustracji, a negatywne konsekwencje pogłębiają się.- Osoby o największym stopniu identyfikacji narażone są na depresję, myśli samobójcze czy rozpad więzi rodzinnych.,- Trudności finansowe, które są skutkiem braku pracy, wpływają na pogorszenie się zdrowia psychicznego. Złe warunki materialne są jednym z głównych czynników wywołujących stany depresyjne związane z poczuciem braku stabilności i bezpieczeństwa socjalnego. Niskiej kondycji psychosomatycznej towarzyszy w szczególności wzrost zapadalności na niektóre choroby zakaźne, choroby społeczne - nerwice, choroby serca oraz znaczny wzrost zachorowalności na czynną gruźlicę płuc, tradycyjnie już uznaną za chorobę będącą wynikiem biedy i niedożywienia.- Brak pracy sprzyja rozwodom. -Szczególnie mężczyźni tracą poczucie własnej wartości oraz silnie przeżywają utratę autorytetu w oczach domowników.-Osoby bezrobotne częściej niż ludzie pracujący sięgają po alkohol. Najsilniej skutkami dezaktywacji zawodowej zagrożeni są ludzie młodzi. W tej grupie lęk o przyszłość może prowadzić do narkomani, prostytucji i przestępczości.

Skutki bezrobocia dotykają nie tylko jednostkę pozostającą bez pracy, ale także jej rodzinę. Prawidłowo rozwijająca się rodzina powinna spełniać szereg funkcji. Sytuacja bezrobocia uniemożliwia jej wypełnianie tych zadań:

f. ekonomiczno-konsumpcyjna – rodziny dotknięte bezrobociem nie uzyskują dochodów na poziomie minimum socjalnego aby zaspokoić podstawowe potrzeby rodziny bezrobotnych. Najpierw wykorzystują oszczędności, potem sprzedają rzeczy, następnie zadłużają się. Rezygnują z zakupów obuwia i odzieży, minimalizują spożycie żywności, nie korzystają z usług, dóbr kultury, turystyki, wyjazdów urlopowych, życia towarzyskiego. Osoby bezrobotne zalegają z czynszami, są zagrożone eksmisją. Bezrobotni nie są w stanie zapewnić potrzeb dzieci /dzieci często są niedożywione, nie korzystną z form wypoczynku i zajęć pozaszkolnych, nie mają własnych przyborów szkolnych/. Bezrobocie młodych ludzi – absolwentów szkół – obciąża rodzinę materialnie i psychicznie.

f. opiekuńczo-wychowawcza – utrata pracy zmienia formy opieki nad dziećmi młodszymi. Bezrobocie matki z reguły oznacza odebranie dziecka z przedszkola ze względu na koszty. Przedszkole pełni funkcje nie tylko opiekuńczą ale także f. wychowawczą oraz f. wyrównawczą - szczególnie wobec dzieci z tych rodzin, w których wychowanie pozbawione jest elementów edukacyjnych, stymulujących rozwój intelektualny dziecka. W ostatnich latach zminimalizowano wymiar zajęć pozalekcyjnych w szkołach. Zajęcia pozalekcyjne stały się płatne, więc większości niedostępne dla dzieci z rodzin bezrobotnych. W rodzinach bezrobotnych obserwuje się obniżenie aspiracji edukacyjnych dzieci starszych. Rezygnuje się z posłania dzieci do liceum.

f. emocjonalno-ekspresyjna – bezrobotny mężczyzna – jeśli jego żona pracuje, boleśnie odczuwa zamianę ról. W naszym kręgu kulturowym zarabianie na rodzinę to rola ojca, męża. Niemożność wypełnienia tej roli rodzi złe samopoczucie, które rzutowane jest na żonę i dzieci. I tak zaczynają się konflikty w rodzinie. Pozbawione pracy zawodowej kobiety odrabiają „zaległości domowe”, ale szybko zaczynają odczuwać materialne i psychospołeczne skutki bezrobocia. Bezrobotny traci swą pozycję w małżeństwie i rodzinie. Źle zaczynają się układać stosunki rodzice-dzieci, ponieważ rodzice nie są w stanie zaspokoić oczekiwań konsumpcyjnych dzieci. Obniża się pozycja dzieci bezrobotnych w środowisku rówieśniczym. U rodziców narasta poczucie lęku o przyszłość własną i dzieci. Wszystko to naraża trwałość rodziny, nie sprzyja wypełnianiu ważnej funkcji rodziny – zapewnienie poczucia bezpieczeństwa.

f. socjalizacyjna – bieda, konflikty, napięcia – nie stwarzają właściwego klimatu do wszechstronnego rozwoju dzieci, rozbudzania zainteresowań, kształtowania pozytywnego systemu wartości, wzorów i norm postępowania. Rodziny bezrobotnych funkcjonują w sposób bezplanowy, bezzadaniowy, utrwalając zarówno u dorosłych jak i u dzieci roszczeniowe postawy wobec państwa i jego instytucji. Dzieci mają utrudnione kształtowanie, umiejętności samorealizacyjnych i samosterowniczych. Istnieje niebezpieczeństwo że na skutek zaniedbań w pełnieniu f. socjalizacyjnych i wychowawczych może nastąpić dziedziczenie przez dzieci i młodzież upośledzonego statusu społecznego rodziny.

f. prokreacyjna – młodzi ludzie deklarują zamiar rezygnacji z zawarcia małżeństwa i przesunięcie w czasie decyzji urodzenia dziecka. W rodzinach bezrobotnych może dochodzić do „wymuszonych” urodzeń wbrew ich możliwościom materialnym /wynika to z niewielkiej znajomości metod regulacji urodzeń

SPIRALA UPADKU- ukazuje się w bezrobociu długookresowym. jest t niebezpieczny, gdyż dotyczy całej osobowości oraz sposobu życia osoby bezrobotnej i jego rodziny. W tym kontekście często mówi się o tzw. spirali upadku: utrata pracy przekłada się na utratę dochodów, to z kolei wiąże się ze stresem i poczuciem izolacji, spadkiem kondycji fizycznej i intelektualnej, brakiem zaufania do siebie i brakiem kontaktów ze społeczeństwem, co w konsekwencji prowadzi do dalszego pozostawania bez pracy.

BEZROBOCIE= społeczna hańba, brak kontaktu z kolegami, niskie dochody, stres w rodzinie, brak okazji do uzyskania aktualizacji umiejętności zawodowych, brak zaufania do samego siebie, izolacji społeczna, stres w rodzinie, mniejsze możliwości transportu, spadek kondycji intelektualnej i duchowej, ryzyko pogorszenia zdrowia psychicznego, ryzyko pogorszenia zdrowia fizycznego, bardziej ograniczony dostęp do rynku mieszkaniowego, niewystaczajacy stopień możliwości zawodowej, brak kontaktu ze znajomymi ogacimy poinformować o okazjach znalezieni pracy= dalsze pozostawanie bez pracy.

PRZEMOC DOMOWA-definicja rozpowszechniona przez pogotowie ofiar. Jest zjawiskiem które wynika z działalności człowieka na 4 właściwości:- działanie intencjonalne- sprawca zawsze zmierza do określonego celu, czyli wywarcie wpływu na dana osobę. Sprawcy czynów przemocowych mają zawsze dobre intencje np. rodzice chcą żeby dzieci były grzeczne.,- przemoc przyczynia się do naruszenia praw i dóbr drugiego człowieka- przemoc może narzucać nasze prawo do nietykalności cielesnej( fizycznej, seksualnej), przemoc psychiczna, narusza swoje prawa i obowiązki, zaniedbywanie własnych dzieci, uniemożliwia samoobronę. Wyróżniamy obszary przewagi przemocy(obszar fizyczny, obszar emocjonalny- jedna strona jest emocjonalnie zależna od drugiej, obszar psychiczny, obszar ekonomiczny, materialny, obszar intelektualny, jedna strona ma więcej wiedzy, doświadczenia),- powoduje szkodę, szkody te mogą być zarówno fizyczne jak i psychiczne

CHARAKTERYSTYKA PRZEMOCY:- przemoc występująca w domu jest procesem który nie pojawia się z nikąd, jest cyklem. ,- przemoc ma tendencje do powtarzania się. Przemoc eskaluje jeżeli się jej nie zatrzyma to pożniej ona jeszcze bardziej się nasila. Przemoc to proces prania mózgu, ofiara umieszcza się w pozycji w której nie ma samoobrony,- przemoc jest źródłem nałym daje szybie efekty. Nie jestzajwiskiem niezależnym odąłsnej woli. Człowiek jest w stanie się od tego powstrzymać, odpowiedizlaność zawsze jest po stronie sprawcy, który to spowodował krzywdę,- przemoc pojawia się w różnych formach: może być gorąca(widać słychać i czuć) i zimna( proces egzekucji),- ze statystyk niebiejskiej lini wynika ze przemoc domowa jest średnio ujawniana po 10 latah. Głownie to kobieta jest ofiarą, jeśli matka jest ofiara to dzieci też.- w wyniku przemocy nasteruje proces prania mózgu, zmieniaja się u ofiary procesy poznawcze, myslenie i wyuczona bezradność. Ofiara sama wierzy w to ze jest winna temu co się stałoi jest uzalezniona od sprawcy, nie wyobraza sobie wyjścia z tej sytuacji i innyego życia. Taka osoba jest lekliwa, zastraszana, przestraszana, w pewnym momencie ofira wycofuje się .- przemocy fizycznej zawsze towarzyszy przemoc psychiczna.

CYKLE PRZEMOCY:

-Faza pierwsza - budowanie napięcia: W tym okresie pojawiają się nieliczne, w małym nasileniu, incydenty bicia i przemocy. Wszelkie usiłowania kobiet polegające na radzeniu sobie z drobnymi aktami przemocy w pierwszej fazie cyklu budowania napięcia są wszystkim, co mogą uczynić. Bite kobiety szybko przekonują się o własnej bezsilności wobec zatrzymania przemocy męża i rozwoju dalszych faz cyklu przemocy. Charakterystyczne dla tej fazy jest stosowanie przez sprawcę metod barbarzyńskiego poniżania, werbalne molestowanie staje się coraz częstsze i bardziej wulgarne. Bita kobieta nie potrafi, jak to było we wstępnych etapach tej fazy, zachować spokoju. Nie potrafi bronić się przed zadawanym bólem i zranieniami. Psychologiczna tortura, jakiej jest poddawana staje się trudna do zniesienia. Wyczerpana nieustającym stresem, wycofuje się z kontaktów z mężem obawiając się kolejnych eksplozji agresji. Napięcie pomiędzy małżonkami staje się nie do wytrzymania. Każdy ruch, gest, słowo kobiety może być pretekstem do przemocy.

-Faza druga – faza przemocy, ostrych incydentów przemocy i bicia: Faza druga charakteryzuje się niekontrolowanym rozładowaniem napięcia, które budowane było w pierwszej fazie. To pozbawienie kontroli i działania wysoce destrukcyjnie odróżniają II fazę od I. W tym okresie kobieta jest już mocno i często bita. Druga faza cyklu agresji jest krótsza niż pierwsza i trzecia. Zwykle trwa od 2 do 24 godzin, a wyjątkowo może nawet dłużej. W fazie tej występują takie zachowania sprawcy wobec ofiary jak: bicie, kopanie, szarpanie, popychanie, wyzywanie, ciągnięcie za włosy, itd.
Kiedy ostry atak agresji zakończy się, pojawia się szok, zaprzeczenie, niemożność uwierzenia, że coś takiego realnie mogło się zdarzyć. Większość kobiet nie szuka pomocy natychmiast po ostrym ataku agresji, chyba że ich stan fizyczny ze względu na obrażenia wymaga szybkiej pomocy medycznej. Bardzo wiele zachowań bitych kobiet jest podobnych do tych, które zauważono u ofiar wielkich katastrof. Ofiary katastrof zwykle odczuwają emocjonalne załamanie w 24 do 48 godzin po katastrofie. Objawami tego są: zobojętnienie, apatia, depresja, poczucie bezradności. Bite kobiety miały ewidentne zachowania, które mogłyby to potwierdzić. Zwykle chcą się izolować przez 24 godziny, a czasem musi upłynąć kilka dni zanim zaczną poszukiwać pomocy. Bite kobiety odczuwają, że nikt nie może im pomóc ani ochronić przed przemocą ze strony mężczyzny.

-Faza trzecia – faza pojednania, uprzejmości i miłości pełnej skruchy: Koniec fazy II i przejście do III cyklu przemocy przyjmowane jest z ulgą. O ile istotą fazy II jest przemoc i agresja o tyle w fazie III dominują zachowania polegające na skrajnym okazywaniu miłości, uprzejmości i innych miłych zachowań ze strony poprzednio agresywnego męża. W tej fazie agresywny mężczyzna stara się zachować najbardziej przyjaźnie jak potrafi okazując miłość, swój urok osobisty i dobre maniery. Zwykle przeprasza za akty swojej agresji i obiecuje poprawę. Czasem obiecuje, że nigdy nie dojdzie do takich sytuacji. Bite kobiety chcą uwierzyć w to, że nie będą już więcej maltretowane. Przekonują same siebie o tym, że mąż może zrobić to, co obiecuje i czego chce dokonać. Dokładny czas trwania III fazy jest trudny do precyzyjnego określenia. Często faza III trwa dłużej niż faza II i krócej niż I. Wiele kobiet podaje, że zanim zrozumiały to, co się dzieje w ich życiu - faza uspokojenia i miłości pełnej skruchy była drogą do nawracających, drobnych incydentów przemocy i agresji. W ten sposób powracała I faza - budowania napięcia i rozpoczynał się nowy, pełny cykl przemocy

KONCEPCJA POWSTANIA PRZEMOCY WOBEC DZIECI:

- koncepcja psychiatryczna- rodzice stosuja przemoc wobec swoich dzieci, dlatego że sami byli karani w dzieciństwie. Na skutek takiego wychowania formuuje się patalogiczny rodzaj osobowości. Taka osoba tez najprawdopodobniej będzie stosowac przemoc wobec swych dzieci. Wykryto mniej niż 10% rodziców bijących swoje dzieci. Wright wprowadził termin „ chore ale ułożone” dotyczy on rodziców, które biją własne dzieci, wielu rodziców ma nor lane zachowania na zewnątrz, natomiast w zaciszu domowym ujawniają przemoc. Charakteryzuje je umiejętność pohamowania gniewu- ujawniająca się przemoc to ł. Problem psychologiczny tej osoby. Winny jest tutaj rodzic a nie dziecko, należy mu pomóc. Zaleca się tu terapie analityczna wywodząca się z psychoanalizy.

-koncepcja socjologiczna- wskazuje środowisko jako czynnik osiowy dla istnienia przemocy domowej, co powoduje takie zachowania wobec dzieci. Taki sposób traktowania dzieci ukształtował się poprzez dawną kulturę, system norm, strukture społeczną, relacje interpersonalne pewnej grupy w środowisku, wzory postaw wobec przemocy. Dominują tu także przekonania jak np. „dzieci i ryby głosu nie mają”, czy „dzieci są z gruntu złe i trzeba je wychowac”. Innym elementem tej koncepcji może być to że człowiek przygląda się środowisku w którym zyje i widzi stresy sytuacyjne( bezrobocie, bieda, złe warunki zyciowe). Wówczas dziecko traktuje się jako dodatkowy ciężar. W tych środowiskach wskaźnik przemcy jest większy( reaguje pomoc spoleczna). Wartośc życia ludzkiego w danym społeczeństwie można okreslic na podstawie metod, które dane społeczeństwii wdraża w zyci( np. traktowanie przedmiotowe). W takim środowisku społecznym pracuje się z rodzicami oraz oraz działalność w środowisku makrospołecznym, kampanie na temat przemocy. Próbujemy wpłynąc na normu kulturowe. Rodziców uczymy metod wychowawczych, pokazujemy im nowe metody wychowawcze.

- koncepcja społeczno- sytuacyjna- przemoc wobec dziecka to rozumiana jest jako efekt nieprawidłowych zaburzeń w kontaktach interakcji pomiedzy rodzicem a dzieckiem. Zaburzenia te objawiają się od narodzin dziecka, głownie wtedy gdy dziecko jest niechciane. Rodzice mniej interesuja się niemowlęciem, nie zasapkajają głownych potrzeb dziecka, niska tolerancja na płacz dziecka. Rodzice mają mniej pozytywnych interakcji z dziecmi, a wiecej negatywnych w porównaniu z dobrymi rodzicami. Przyczyna przemocy wobec dziecka mogą gbyć też złe stosunku pomiedzy matka a ojcem. Często kozioł ofiarny jest karany fizycznie i psychicznie. Zasada wzajemnego przymusu polega na tym że karanie dziecka powoduje szereg zmian w jego osobowości(lek, nadpobudliwość, samoobrona). Zachowania te pwooduja kolejne niezadowolenie rodziców i dalej ejst to dziecko bite i powstaje błedne koło. Podstawowym problemem tych rodziców jest niewłaściwa percepcja swoich bliskich, członków swojej rodziny. Żle postrzegane swoje dziecko i partnera. Koncepcja ta zakąłda że rodzice powinni nauczyc się kontrolować swój gniew i psostzregać prawdiłowo członków swojej rodzin.

- koncepcja integracyjna( wielowymiarowa)- twórca tej koncepcji jest Gelles. Stworzył on model przyczyn złego traktowania dziecka:- pierwszy czynnik odwołuje się do doświadczeń socjalizacyjnych rodziców- czyli z domu rodzinnego,- drugi czynnik to osobowość rodzica- Engraf, mówi o tym że gdy diecko wzrasta w przemocy i musi być posłuszne to wtedy u dziecka kształtuje się osobowość autorytarna. Osobowość autorytarna charakteryzuje się skłonnością do gniewu i słabą kontrola swoich emocji. Osoba z autorytarna osobowościa traktuje poważnie sygnał(kierowanie niekonieczne do niej) w kontakcie z jednostką słabsza, mcno broniąca swojego autorytetu np. nauczyciel- śmiech ucznia traktuje je jako wyśmieniwanie się z siebie,- społeczna pozycja rodziców- do przemocy uciekaja się rodzice, osoby, którym brakuje innych źródeł społecznej siły,- stresy sytuacyjne doświadczone przez rodzine np. problemy małżeńskie, ekonomiczne. Może to prowadzic do przemocy,- normy i wartości które obowiązują w danym społeczeństwie. Tam gdzie jest wysoka przemoc to jest środowiko subkultury przemocy( uzwaja w tym miejscu ze przemoc jest pozytywna),- iska zapalna agresji rodziców, cos co uruchamia agresje rodziców np. osobowość stresy sytuacyjne tym czynnikiem może być też zachowanie dziecka i zdrada malżeńska.

- teoria wymiany społecznej kontroli- za pomoca tej teorii okresla się przemoc, wzajemna wymiana wzmocnień jest podstawowym motywem konfliktów midzy ludźmi, celemm jest tutaj uniknąc kar i wynieść jak najwięcej nagród. Jak za duzo kar to kontakty SA zrywane, czerpanie korzyści i przyjemniości wobec dwóch ludzi. Człowiek stosuje przemoc bo może sobie na nią pozwolić. Rodzina jest takim systemem, w którym wystepuje/ jest brak równowagi, przewaga nad innymi. Społeczny system kontroli może wyrazić pozwolenie na takie zachowania przemocowe lub przeciwdziałać im, wprowadzająć konsekwencje w stosowaniu przemocy. Sprawca czuje się bezkarny gdy nie ma konsekwencji przemocy.

PRZEMOC JAKO ŹRÓDŁO OSOBISTYCH NAGRÓD- a)przemoc opłaca się ludziom którzy ją stosują( szczególnie przemoc rodzinna, domowa), nie ma kar lecz sa nagrody dla sprawcy przede wszystkim przemoc powoduje zachowanie niechcianej reakcji u ofiary. b) bezpośrednia gratyfikacja, polega na tym że sprawca rozładowuje swoje napięcie emocjonalne , poczucie mocy i świadomości przewagi nad innymi, co może dać mu poczucie własnej wartości., samoocenę, c) Agres uzależnienia się od ofiary, ofiara uzależnia się od sprawcy, bez niego sobie nie radzi, d) poczucie kontroli otoczenia, e) złudne poczucie panowania nad sytuacją, f) reakcja odwetowa, ktoś mi zalazł za skórę- mogę mu oddać.

TEORIA KODÓW JĘZYKOWYCH BERNSTEINA- w latach 70siątych B.Bernstein zauważył że dzieci o różnym pochodzeniu społecznym w pierwszych latach życia poznają różne kody językowe, czyli odmiany mowy które mają wpływ na ich naukę w szkole. Mowa dzieci robotniczych opiera się wg Bernsteina na kodzie ograniczonym- jest to taki sposób posługiwania się językiem w którym mówiący robi wiele ukrytych założeń, oczekując że inni je znają. Kod ograniczony to typ mowy związanych z określonym środowiskiem kulturowym. Kultura robotnicza najczęściej opiera się na bliskich więziach i stosunkach sąsiedzkich, w których wszyscy uznają te same wartości i normy i nie ma potrzeby ich wypowiadania. Socjalizacja dzieci przebiega w sposób bezpośredni, rodzice wpływają na zachowanie swoich dzieci, nagradzając je bądź karcąc. Kod ograniczony lepiej nadaje się do wymiany praktycznych informacji iż do dyskusji na tematy abstrakcyjne. Kodem tym posługują się dzieci z rodzin należących do klasy niższej i ich rówienicy z którymi spędzają czas. Nauka mowy przez dzieci z klasy średniej obejmuje poznanie kodu rozwiniętego- posługiwania się językiem w taki sposób ze znaczenia poszczególnych słów zostają wyodrębnione i dopasowane do wymagań określonej sytuacji. Język jakiego uczą się dzieci z klasy średniej jest słabiej związany z określonymi kontekstami. Dziecku znającemu kod rozwinięty łatwiej jest uogólnić i używać pojęć abstrakcyjnych. W klasie średniej matki wychowując dzieci często tłumacza im powody i zasady jakimi kierują się nakazując im coś lub czegoś zabraniając. Chcąc zabronić dziecku objadania się słodyczami matka z rodziny robotniczej powie po prostu” koniec ze słodyczami” podczas gdy matka z klasy średniej wytłumaczy dziecku ze objadanie się szkodzi zdrowiu i ze od słodyczy psuja się zęby. Dzieci które posługują się kodem rozwiniętym lepiej radzą sobie z formalnymi wymaganiami szkolnymi niż dzieci które posługujcie ograniczonym kodem.

UKRYTY PROGRAM wg ILLICHA- Illich podkreślał związek miedzy rozwojem oświaty a zapotrzebowaniem systemu gospodarczego na dyscyplinę i hierarchię. Jego zdaniem szkoły powstały dla realizacji 4 podstawowych celów:- zapewnienia dzieciom opieki,- przypisania ludzi zawodom,- wdrażania dominujących wartości,- przekazywania społecznie uznawanych umiejętności i wiedzy. Ze względu na realizacje pierwszego celu szkoła stała się organizacja opiekuńczą i nadzorującą, ponieważ jest obowiązkowa, a dzieci od wczesnego dzieciństwa do czasu pojęcia pracy zawodowej SA „trzymane z dala od ulicy’. W szkle dzieci uczą się wielu rzeczy, które nie mają związku z treścią lekcji. Przez panujący w nich dyscyplinę i porządek szkoły zaszczepiają bierny konsumpcjonizm, postawę bezkrytycznej akceptacji istniejącego porządku społecznego. Ukryty program szkolenia wdraża dzieciom przekonanie że ich zadanie w życiu to znać swoje miejsce i siedzieć cicho.

ODSZKOLENIE wg ILLICHA- wskazywał że obowiązek szkolny jest stosunkowo nowym wynalazkiem i nie ma powodu uważać że jest czymś nieodwołalnym. Szkoły nie sprzyjają równości ani rozwojowi indywidualnych zdolności twórczych. Illich nie nawoływał do likwidacji wszelkich organizacji oświatowy. Każdy kto chce się uczyć powinien mieć taką możliwość w każdym okresie życia. Osoby chcące się uczyć nie musiałyby realizować znormalizowanego programu nauczania i powinny same decydować czego chcą się uczyć. Jak miałoby to wyglądać od strony praktycznej, nie bardzo wiadomo. W miejsce szkół Illich proponował utworzenie ram oświatowych. Materiały naukowe znajdowałyby się w bibliotekach, agencjach wynajmu, laboratoriach i bankach danych i byłyby powszechnie dostępne. Powstałyby sieci komunikacyjne, zawierające dane na temat umiejętności posiadanych przez różne jednostki i ich chęci nauczania innych bądź wymiany wiedzy. Studenci dostawiliby karnety uprawiające do korzystania z usług oświatowych w dowolnej formie i w wybranym przez siebie czasie.

KONCEPCJA REPRODUKCJI KULTUROWEJ BOURDIEU- to proces w którym szkoły wespół z innymi instytucjami społecznymi utrwalają nierówności społeczne i ekonomiczne x pokolenia na pokolenie. Koncepcja reprodukcji kulturowej odnosi się do zawartych w ukrytym programie nauczania sposobów, za pomocą których szkoły uczą wartości, postaw i nawyków. Szkoły utrwalają zróżnicowanie wartości i poglądów społecznych nabytych we wczesnym okresie życia, co ogranicz szanse jednych, a zwiększa szanse innych absolwentów. Wyróżnione przez Bernsteina odmiany języka wpisuja się w szeroki obraz różnic kulturowych, które leża u podstaw odmiennych zainteresowań i smaków. Sposób mówienia i zachowania dzieci z niższych klas społecznych a często również z grup mniejszościowych SA różne od tych które dominują w szkole. Szkoły narzucają uczniom dyscyplinę, a władza nauczycieli ma służyć realizacji nauczania akademickiego. Dzieci robotnicze idąc do szkołysaA narażone na znaczenie większy wstrząs niż dzieci z bogatszych domów. Dla dzieci robotniczych szkoła jest środowiskiem kulturowo obcym. Mają nie tylko słabsza motywację do nauki, lecz ich sposób mówienia i zachowania nie przystaje do języka i oczekiwań nauczycieli, nawet jeśli obie strony bardzo starają się nawiązać kontakt.

4