26. Filozofia XIX-XX wieku. Do przygotowania na egzamin do wyboru – według uznania studenta – jedno z następujących zagadnień: a.) Pozytywizm Comte’a, b.)Ewolucjonizm Spencera, c.) Scjentyzm, d.) Filozofia Schopenhauera, e.) Filozofia
Nietzschego, f.) Krytyka religii u Feuerbacha, Marksa, Nietzschego i Freuda , g.)Pragmatyzm, h.) Filozofia Bergsona, i. ) Fenomenologia, j.) Egzystencjalizm

EWOLUCJONIZM SPENCERA

Herbert Spencer (1820-1903).Naczelnym pojęciem filozofii Spencera było pojęcie ewolucji,czyli rozwoju.Pojęcie to zawiera trzy myśli 1.rzecz,która podlega rozwojowi,nie jest niezmienna,że podlega przemianom 2.przemiany jej dokonują się stale i stopniowo.3.dokonują się w jednym kierunku,wedle jednego prawa.
Ewolucjonizm Spencera-rozwojowi podlega cały wszechświat we wszystkich swoich częściach,rozwój jest powszechnym prawem świata. Twierdził, że rozwój polega przede wszystkim na różnicowaniu się części. W rozwijającym się układzie części tego układu różnicują się. Wedle tego wszechświat przechodzi stopniowo w stan coraz bardziej różnorodny, związany, określony, uporządkowany.

Wedle Spencera to prawo rozwoju jest powszechne, działa wszędzie. Najwyraźniej ukazuje się w świecie ograniczonym, ale działa tak samo i w nieograniczonym, i w nadograniczonym, społecznym. Rozwój , różnicując i związując układy , nadaje im coraz większą równowagę i przez to udoskonala je. Więc jest postępem. Po okresie postępu przychodzi okres cofania się. Dlatego w dziejach świata następują kolejno po sobie okresy dwojakiego rodzaju: postępujące i cofające się. Prawem rozwoju Spencer objął całą przyrodę , a także człowieka , zjawiska psychiczne i społeczne. Świat rozumiał mechanistycznie, jako funkcje materii, ruchu, i siły. Uważał, że zjawiska życia, umysłu, ustroju społecznego rozwijają się tak samo jak układy mechaniczne, są zjawiskami bardziej złożonymi, ale tej samej natury.

teoria poznania. Uważał, że zjawiska psychiczne stanowią ogniwa ogólnego rozwoju przyrody organicznej. Są takie a nie inne dlatego, że takie a nie inne były potrzebne jednostce czy gatunkowi do utrzymania się przy życiu. Nie ma dla umysłu form niezmiennych, wszystkie rozwijają się i przemijają, wszystkie są koniecznymi wytworami rozwoju. Spencer sądził, wytworem rozwoju są nie tylko formy umysłu, ale nawet sam umysł. Jest narzędziem potrzebnym organizmowi do zachowania życia i dlatego powstał. Gdyby działalność jego była biologicznie cenna, to by się nie była wytworzyła i utrzymała na świecie. Dwie zwłaszcza myśli występowały w psychologii Spencera: Najpierw myśl, że zjawiska psychiczne stanowią ciągły szereg od najniższych zwierząt do człowieka. Po wtóre zaś myśl, że umysł , tak samo jak organizm , formuje się niezależnie od otoczenia. Twierdził, że poznanie jest zależnie od organizmu poznającego , od jego przystosowania się do potrzeb i warunków życia.

etyka rewolucjonistyczna Prawami przyrody i jej rozwoju Spencer tłumaczył dlaczego ludzie tak a nie inaczej postępują : bo gdyby myśleli i postępowali inaczej, nie utrzymali by się przy życiu. Był bowiem przekonany, że nie ma praw poza prawami przyrody, więc kryterium powinności , dobra i zła, jeśli w ogóle istnieje, to tylko w nich.Więc dobre jest postępowanie, które jest zgodne z przyrodą , przystosowane do niej. Na tym kryterium Spencer oparł swą etykę biologiczną i ewolucyjną : dobre i moralne jest to i tylko to czego wymaga życie i jego rozwój.Spencer mówił, że należy różnicować, życie, czynić je możliwie najintensywniejszym, najbogatszym. Więc jeśli należy coś robić dla innych, to dla tych , co zdolni są do życia intensywnego i bogatego , czyli nie dla słabych i upośledzonych przez naturę.

agnostycyzm. Pierwotnie Spencer sądził, wszystko, co poznawalne, jest domeną nauki, a wszystko niepoznawalne - religii. Później doszedł do przekonania, że nauka tak samo jak religia dochodzi do tajemniczego niepoznawalnego bytu. Żadna koncepcja nie pozwala świata naprawdę objąć rozumem : nie potrafimy przedstawić go sobie jako odwiecznego, nie stworzonego, ale także nie potrafimy przedstawić sobie jego początku.