dr Ewa Zgolińska;

Zakres materiału – filozofia (ujęcie historyczno-problemowe):

I – Filozofia – podstawowe pytania, problemy i zagadnienia;

1. prezentacja podstawowych problemów filozoficznych na przykładzie pierwszych wieków starożytnej filozofii greckiej:

2. struktura filozofii: ontologia, epistemologia (gnoseologia), aksjologia, antropologia filozoficzna;

- byt, monizm, dualizm, pluralizm, fenomen (zjawisko), istota;

- podmiot a przedmiot poznania,

I – a - Wstępne – jończycy,

3. pojęcia: materializm, materializm hylozoistyczny, arché – prasubstancja,

4. Anaksymander: apeiron, w jaki sposób z apeironu nieposiadającego jakości /nieokreślonego apeironu/ mógł powstać świat pełen jakości /cech jakościowych, określony/,

5. Heraklit: dialektyczna wizja rzeczywistości,

II - Sokrates – lit. Platon, Obrona Sokrates.,

6. pojęcia: arete (cnota), moralizm, rygoryzm moralny, ironia sokratejska, metoda dyskusji, intelektualizm etyczny,

7. „Wiem, że nic nie wiem”,

8. stosunek do grupy, społeczeństwa, stosunek do dóbr materialnych,

9. wartości – jakie wartości są godne wyboru, i dlaczego,

III - Platon – Arystoteles

1. Platon

10. Koncepcja świata idei, relacja – świat idei, świat rzeczy;

11. Stosunek Platona do poznania zmysłowego,

12. model duszy a struktura społeczeństwa, stosunek do rodziny i własności prywatnej, miejsce sztuki w wychowawczej aktywności państwa, idea państwa (model państwa doskonałego) a ustroje państwowe tworzone przez człowieka,

13. model duszy – cnoty kardynalne.

2. Arystoteles

14. Ontologia, pojęcie substancji, materia a forma w substancji

15. idea: człowiek to „zwierze polityczne”, państwo – jego powstanie (w porządku historycznym); państwo jest pierwsze (porządek logiczny)

16. polemika z Platonem (stosunek do własności prywatnej i do rodziny),

17. pojęcie sprawiedliwości, istota sprawiedliwości – jest proporcjonalna, sprawiedliwość rozdzielająca a sprawiedliwość wyrównawcza,

18. etyka umiaru „złotego środka”, niewolnik to „mówiące narzędzie”

IV – Epikur i atomizm

3. Demokryt:

19. pojęcia: atom, atrybut atomów, determinizm,

20. atomizm – własności atomów a własności rzeczy zbudowanych z atomów, takich własności jak: kolor, smak, zapach, temperatura, /co wyznacza takie własności rzeczy – jak kolor, itd./

4. Epikur - lit. Epikur, List do Menoikeusa.,

21. materializm, atomizm, parenkliza atomów, hedonizm umiarkowany a hedonizm skrajny, przyjemność negatywna,

22. potrzeba a przyjemność, podział potrzeb, potrzeby urojone,

23. czy człowiek Epikura jest wolny /uzasadnienie/,

24. czwórmian leczniczy Epikura,

25. jednostka a społeczeństwo, „Żyj w ukryciu”, „Przejdź przez życie w cieniu.”,

V. - Stoicyzm – Marek Aureliusz, Rozmyślania., ks. IX, i Seneka, Dialogi /szczególnie – O życiu szczęśliwym, rozdz. XX-XXII/.

26. pojęcia – moralizm, intelektualizm etyczny, finalizm /teleologizm/ apatia – wyzwolenie od namiętności, ataraksja, fatalizm,

27. wizja rzeczywistości jako można odczytać u stoików, jaka leży u podstaw ich myśli, ich wizji losu człowieka,

28. „dobra własne” a „dobra cudze”,

29. wiara w fatalizm a aktywizm, /dlaczego człowiek powinien być zaangażowany społecznie, co było źródłem takiego działania/,

VI. – Augustyn Aureliusz –

- pojęcia: kreacjonizm (creatio ex nihilo),

- manicheizm – Augustyn Aureliusz: różnica w rozumieniu dobra i zła, zło to brak dobra,

- droga do Boga, do jego poznania; Łaska – iluminacja, predestynacja,

- relacja – ciało – dusza w ujęciu Augustyna Aureliusza;

VII. – Tomasz z Akwinu:

- Augustyn Aureliusz – Tomasz: różnica w rozumieniu relacji ciało – dusza; „trup nie jest człowiekiem”;

- odmienna droga do Boga, do jego poznania (droga negacji, droga eminencji, dowody na istnienie Boga);

- pojęcie substancji, nowe rozróżnienie pojęciowe – istota a istnienie,

- pojęcie prawa natury;