23 listopada mikroekonomia :

rynek kapitałowy jego elementy składowe i mechanizm funkcjonowania :

Rynek kapitałowy jest częścią szerszego rynku jakim jest rynek finansowy. Na rynku finansowym dokonuje się obrotu różnymi usługami i produktami finansowymi. Składa się on z 4 podstawowych segmentów:

1. rynek kapitałowy

2. rynek pieniężny

3. rynek kredytowy

4. rynek kontroli ryzyka

Ten podział rynku finansowego jest podziałem umownym sztucznym stąd też można w literaturze spotkać i inną jego klasyfikacje, kiedy np. do tego rynku zalicza się takie składniki jak :rynek papierów wartościowych rynek kapitałowy, pieniężny i walutowy.

Poszczególne segmenty rynku finansowego różnią się charakterystycznym przeprowadzanych na nich operacji finansowych jak też stosowanymi tu instrumentami.

Na rynku kapitałowym obraca się instrumentami o terminie płatności dłuższym niż jeden rok lub terminie nie ograniczonym. Nazywa się go często również rynkiem papierów wartościowych, bądź też uznaje się, że rynek papierów wartościowych jest jednym z najważniejszych elementów rynku kapitałowego. Instrumenty rynku kapitałowego to zbywalne papiery wartościowe o charakterze wierzycielskim np obligacje lub o charakterze własnościowym np. akcje czy udziały.

Na rynku natomiast pieniężnym obraca się instrumentami o terminie płatności krótszym niż jeden rok. Typowymi tu instrumentami są obligacje krótko terminowe, weksle oraz certyfikaty depozytowe.

Na rynku kredytowym typowymi instrumentami są kredyty i pożyczki bankowe także kredyty hipoteczne.

Rynek kontroli ryzyka w Polsce dopiero początkujący w swoim rozwoju. Na świecie rozwija się i dotyczy instrumentów finansowych związanych z przewidywanymi wielkościami różnego rodzaju opcji.

Rynek kapitałowy to ta sfera działalności finansowej, gdzie spotykają się podmioty gospodarcze, które chcą inwestować w rozwój czy modernizacje firmy, ale muszą pożyczać aby inwestować z tymi, które w danym momencie dysponują wolnymi środkami finansowymi. Spotykają się pożyczkobiorcy, który emitują akcje czy obligacje z oszczędzającymi lokującymi swój kapitał w papierach wartościowych, a tych ostatnich nazwami inwestorami.

Rynek kapitałowy jako rynek długo terminowych walorów( papierów wartościowych) o charakterze lokacyjnym, składa się z dwóch podstawowych elementów:

1. rynek pierwotny

2. rynek wtórny

Rynek pierwotny występuje przy sprzedaży papierów wartościowych przez emitenta to jest przy subskrypcji nowych emisji. W imieniu emitentów np. rządu danego kraju czy firm dopuszczonych do obrotu walorami. Procesem sprzedaży papierów wartościowych zajmują się banki inwestycyjne. Na rozwiniętych rynkach kapitałowych te banki inwestycyjne nie ograniczają swojej roli tylko do samej sprzedaży, ale to one dokonują wyboru, rodzajów walorów i przejmują na siebie cały proces ich dystrybucji z wykorzystaniem domów maklerskich i innych pośredników.

Podstawowym zadaniem rynku pierwotnego jest dostarczenie nowych papierów wartościowych inwestorom ( nabywca papierów wartościowych).

Dalszy obrót tymi papierami odbywa się na rynku wtórnym. Głównym zadaniem rynku wtórnego jest zapewnienie nowo wyemitowanym papierom wartościowym dostatecznej płynności tzn. stworzenie takiej sytuacji, w której inwestor (czyli pierwszy nabywca akcji czy obligacji) może je szybko sprzedać. Podstawową z instucjalizowaną formą rynku wtórnego jest giełda papierów wartościowych.

Właściwe znaczenie rynkowi kapitałowemu nadaje dopiero duża skala transakcji na rynku wtórnym.

Akcje i obligacje jako podstawowe instrumenty rynku kapitałowego:

Akcje - to papiery wartościowe stanowiące dowód udziału ich właściciela w kapitale spółki akcyjnej. Posiadanie akcji upoważnia do udziału w walnych zgromadzeniach akcjonariuszy

(najważniejszy organ każdej spółki) zapewniając w zależności od ilości i rodzaju akcji wpływ na decyzje dotyczące funkcjonowania i rozwoju spółki. Akcjonariusze mają prawo do udziału w podziale zysku spółki w formie dywidendy oraz do części majątku spółki w razie jej likwidacji.

Dywidenda to cześć zysku przysługująca akcjonariuszowi. Zysk spółki dzieli się najczęściej na dwie części. Te przeznaczona na dywidendy i cześć przeznaczoną na rozwój spółki. O takim podziale zysku decyduje Walne zgromadzenie akcjonariuszy. Ta decyzja zależy głównie od wysokości osiągniętego zysku, sytuacji ekonomicznej spółki oraz jej zamierzeń inwestycyjnych, tzn. ze w danym roku dywidendy może być w ogóle nie wypłacona, a zysk zostaje w całości wykorzystany na cele rozwojowe.

Akcje nie zapewniają stałego dochodu i dlatego nazywa się je papierami wartościowymi dywidendowymi o zmiennym oprocentowaniu.

Rzeczywisty udział w zarządzaniu spółką akcyjną zapewnia posiadanie tzw. kontrolnego pakietu akcji. Ten pakiet to taka ilość akcji, która pozwala na przewagę w głosowaniu przy podejmowaniu decyzji na WZA ( walne zgromadzenia akcjonariuszy ). Teoretyczne jeżeli statut spółki nie przewiduje tzw. akcji uprzywilejowanych pod względem głosów. Pakiet kontrolny liczy wówczas 50 % + jedna akcja. W praktyce w związku z dużym rozproszeniem akcji wystarczy dysponować znacznie mniejszą ilością tych walorów.

Stosując różnorodne kryteria wymienić można kilka podstawowych klasyfikacji akcji. W zależności do przepisów prawa i postanowień statutu spółki akcje mogą być emitowane w formie dokumentów:

1. imiennych (z nazwiskiem i imieniem właściciela)

2. na okaziciela (co znacznie ułatwia procedurę przenoszenia własności takich walorów)

Biorąc pod uwagę formę pokrycia równowartości akcji wyróżnić można :

1. akcje główkowe (opłacane gotówką)

2. akcje aportowe (sprzedawane za wkłady rzeczowe - aporty np. jacht, willa)

Natomiast ze względu na sposób ujmowania akcji wyróżnia się:

1. akcje pojedyncze (zawierają wartość nominalną jednej akcji na jednym dokumencie)

2. akcje zbiorowe (zawierające w jednym dokumencie więcej niż jedną akcje)

Szczególnie ważny jest podział akcji w zależności od uprawnień jakie przysługują akcjonariuszowi:

1. akcje zwykłe (bez żadnych dodatkowych uprawnień)

2. akcje uprzywilejowane (związane z dodatkowymi uprawnieniami w stosunku do akcji zwykłych)

Te możliwe przywileje określone są w statusie spółki i mogą dotyczyć:

- prawa głosu (np. na jedną tego rodzaju akcje przypada więcej niż jeden głos)

- dywidendy (np. prawo do wyższej dywidendy w stosunku do akcji zwykłych)

- podziału majątku w razie likwidacji spółki

- niektórych innych praw (np. prawa do pierwszeństwa zakupu akcji z nowej emisji)

W obrocie akcjami ich wartość występuje jako:

- wartość nominalna

- wartość emisyjna

- wartość bieżąca (czyli giełdowa, rynkowa)

Wartość nominalna akcji powstaje przez podzielenie całego kapitału akcyjnego spółki przez ilość emitowanych akcji. Podawana jest ona na akcji i stanowi tzw. jednostkę kapitału akcyjnego. Wartość nominalna jest odpowiednikiem majątku spółki, w którym akcjonariusze odpowiadają za zobowiązania. W stosunku do tej wartości nominalnej ustalana jest dywidenda. Przy zakupie akcji na rynku pierwotnym obowiązuje cena emisyjna akcji. Ta cena czyli wartość emisyjna akcji powstaje w wyniku oceny spółki przez ekspertów na postawie całego jej kapitału oraz oszacowania perspektyw przyszłych zysków spółki. Wartość emisyjna jest to wartość akcji aktualna w momencie emisji czyli wprowadzania do obiegu nowych tego rodzaju walorów. Cena emisyjna akcji może być równa cenie nominalnej lub ją przewyższać (nie może być mniejsza).

Cena rynkowa (bieżąca, giełdowa akcji) jest to cena ustalana na rynku wtórnym, która wynika z konfrontacji jaka występuje na każdej sesji giełdowej między popytem a podażą akcji danych spółek. Chcąc kupić czy sprzedać akcje na rynku wtórnym, należy zapłacić cenę rynkową. Poza popytem i podażą na wartość rynkową akcji wpływają również:

- sytuacja ekonomiczna spółki i jej kondycja finansowa

- renoma firmy i perspektywa rozwoju

- wysokość wypłacanych dywidend

- sytuacja polityczna kraju i sytuacja międzynarodowa