Okres prenatalny

• Około ¼ zarodków ginie w pierwszych kilku dniach po zapłodnieniu, często z powodu wad materiału genetycznego.

• Następna ¼ zostaje samoczynnie odrzucona /poroniona/ w późniejszym okresie ciąży.

POWTORKA

• Jądro każdej komórki ciała ma zestaw 46 chromosomów, ułożonych w 23 pary.

• Jedynymi komórkami, które nie zawierają 46 chromosomów są plemnik i komórka jajowa (nazywane gametami lub komórkami zalążkowymi).

• We wczesnych stadiach rozwoju gamety dzielą się tak jak pozostałe komórki (proces ten zwiemy mitozą), a każdy zestaw 23 chromosomów dzieli się i samoczynnie kopiuje.

• W podziale gamet występuje jeszcze jedna dodatkowa faza: mejoza, w której nowa komórka otrzymuje tylko po jednym chromosomie z każdej pary.

• Gdy dziecko zostaje poczęte 23 chromosomy komórki jajowej łączą się z 23 chromosomami plemnika, tworząc w ten sposób 23 pary, które będą obecne w każdej komórce rozwijającego się dziecka.

• Segmenty chromosomów to geny. Geny mają stałą lokalizację (locus).

• Gen dominujący – ujawnia się tylko przez niego określona cecha.

• Gen recesywny – jego działanie jest niedostrzegalne, ale może on zostać dalej przekazany, w drodze podziału mejotycznego.

UWAGA!
W 3 tygodniu z wewnętrznej warstwy blastocydy wyodrębniają się 3 listki zarodkowe:

• Endoderma (entoderma)– gruczoły, organy wewnętrzne;

• Ektoderma – zewnętrzne zmysły, skóra, układ nerwowy;

• Mezoderma – mięśnie, kości, serce, narządy płciowe.

Co się dzieje z zewnętrzną powłoką komórek?

• Z warstwy wewnętrznej, zwanej owodnią, tworzy się worek owodniowy wypełniony płynem owodniowym;

• Z warstwy zewnętrznej, zwanej kosmówką, tworzy się łożysko i pępowina.

STRES

• Adrenalina wydzielana podczas stresu może być przekazana płodowi.

• Stres u matki wzmaga emocjonalność potomstwa.

• Kontrowersje wokół badań nad związkiem stresu matki a zaburzeniami dziecka.

• Matka może przekazywać dziecku genetyczne predyspozycje do odczuwania strachu.

PAMIĘĆ OKRESU PRENATALNEGO

• KOMFORT

• ŚRODOWISKO WODNE

• KOŁYSANIE

• PÓŁMROK

• ZAPACHY I SMAKI

• DŹWIĘKI

Okres prenatalny dzieli się na 3 fazy:

• Faza jaja płodowego /zygoty/ - 2 tygodnie;

• Faza zarodkowa (embrionalna) – 2 miesiące;

• Faza płodowa – od 3 miesiąca.

TERATOGENY

• Teratogenny to czynniki, które przenikają do płodu i zakłócają jego rozwój.

• To czynniki negatywnie działające na zarodek (embriopatie) i na płód (fetopatie).

• To czynniki powodujące „komplikacje okołoporodowe oraz trwałe problemy psychiczne i fizyczne.

ZASADY

• Wpływ czynników pozagenetycznych organizm zależy od składu genetycznego organizmu;

• Wpływ teratogenów zależy od momentu, w którym działają;

• Różne teratogenny powodują różne anomalie;

• Teratogenny różnią się między sobą drogą, jaką się przedostają do organizmu;

• Ryzyko zagrożenia teratogenami rośnie wraz z liczbą teratogenów.

RODZAJE

• Drobnoustroje chorobotwórcze (embriono- i fetopatie wirusowe)

• Toksoplazmoza – pierwotniak.

• Syfilis – krętek blady.

• Embriopatie aktyniczne /promieniowanie izotopowe, rentgenowskie, ultrafioletowe, radioaktywne/.

• Niedożywienie matki – szczególnie niebezpieczne w pierwszych 3 miesiącach.

• Brak w diecie witaminy B.

• Niedobór białek.

• Nieobecność w diecie miedzi, magnezu, cynku.

• Cukrzyca matki.

• Nadmiar pokarmu.

• Embriopatie toksyczne:

  • Nadmiar wit. A;

  • Aspiryna;

  • Ołów;

  • Leki hormonalne.

  • Leki psychotropowe.

  • Antybiotyki.

• Embriopatie spowodowane używkami

  • Tytoń

  • Alkohol.

  • Kokaina

  • Teina, kofeina

• Konflikt serologiczny.

• Niedotlenienie.

• Przeżycia emocjonalne matki.

• Zatrucia ciążowe.

• Wiek rodziców.

BADANIA PRENATALNE NIEINWAZYJNE

• USG

• Test potrójny

• Test połączony

• Test zintegrowany

BADANIA PRENATALNE INWAZYJNE

• Amniopunkcja

• Biopsja trofoblastu

• Kordocenteza

NIEPŁODNOŚĆ

• stymulacja hormonalna, również mężczyzn;

• usunięcie żylaków w okolicy nasieniowodu,

• udrożnienie jajowodów,

• sprawdzenie, czy nie ma syndromu wrogości śluzu szyjkowego,

• inseminacja domaciczna,

• skorzystanie z dawcy,

• zapłodnienie pozaustrojowe in vitro,

• mikromanipulacja.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________

NOWORODEK

WAGA

• poniżej 2500 gramów – niska masa urodzeniowa;

• poniżej 1500 gramów – bardzo niska;

• poniżej 1000 gramów – skrajnie niska.

• Minimum wagi koniecznej do przeżycia to: 500-600 gramów (przeżywa ¼) lub 23 tydzień ciąży.

• Długoterminowe problemy rozwojowe zdarzają się zwłaszcza tym dzieciom, które ważyły mniej niż 1000 gramów.

SKALA APGAR

• czynność serca (brak tętna, poniżej 100, powyżej 100),

• oddech (brak oddechu, słaby, OK.),

• napięcie mięśni (zwiotczenia, niewielkie napięcie kończyn, OK.),

• odruchy (reakcje stóp brak, niewielkie poruszenie, krzyk),

• zabarwienie skóry (sine, blade dziecko, sine kończyny, reszta różowa, OK.).

• Bada się bezpośrednio i po 5 minutach (b. wiarygodne).

• Autorką metody jest lekarka Virginia Apgar (1953).

ODRUCHY

• odruch poszukiwania piersi. Zanika około 3 – 4 m - cy);

• odruch chwytny (zanika w wieku 3 – 4 m -cy ;

• odruch Moro, obejmowania. Utrzymuje się do 6 – 7 m - cy;

• odruch toniczno – szyjny (pozycja szermierza). Zanika około 3 – 4 miesiąca);

• odruch chwytny palców. Zanika między 8 – 12 m - cem. Brak świadczy o uszkodzeniu dolnej części rdzenia kręgowego;

• odruch Babińskiego (zanika pod koniec 1 roku życia);

• odruch kroczenia (marszu automatycznego). Zanika w 2– 3 miesiącu;

• odruch pływania (zanika w 6 miesiącu);

• Odruch Babkina lub dłoniowo – umysłowy. Zanika w 3 – 4 miesiącu).

TECHNIKI BADANIA NOWORODKA

• Technika preferencji.

• Technika przyzwyczajania.

• Technika ssania nie odżywczego.

• Pomiar tętna i oddechu.

________________________________________________________________

Rozwój psychoruchowy małego dziecka

ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY - KIERUNKI

1. KIERUNEK CEFALOKAUDALNY – od części głowowej, przez tułowie, do kończyn.

2. KIERUNEK PROKSYMODYSTALNY - od osi podłużnej ciała na boki.

3. KIERUNEK ŁOKCIOWO – PROMIENIOWY – od 5 małego palca dłoni do kciuka.

M - c	OSIĄGNIĘCIA W ROZWOJU POSTAWY
1	W pozycji na brzuszku unosi na chwilę głowę, trzymane na kolanach podrzuca głową.
2	W pozycji na brzuszku unosi głowę na 5 - 8 cm.
3	W pozycji na brzuszku opiera się na przedramionach, podtrzymywane pod pachami opiera się lekko na nogach
5	Panuje w pełni nad ruchami głowy. W pozycji na brzuszku opiera się na dłoniach, sztywno trzyma główkę.
6	Podciągane siada, siedzi z oparciem (podtrzymywane poduszkami nawet wcześniej), podtrzymywane pod pachy staje.
7	Siedzi bez podparcia, siada przy pomocy dorosłego lub trzymając się poręczy.
8	Siedzi pewnie bez oparcia, samodzielnie siada, podtrzymywane pod pachy pewnie trzyma się na nogach. Próbuje wstawać.
9	Siedzi bardzo pewnie, sam siada z pozycji leżącej na boku, z pozycji raczkowania. Stoi przy barierce, siada z tej pozycji.
10	Samo staje przy oparciu (podciąga się). Stoi podtrzymując się.
11	Staje samo, podnosi zabawki z pozycji stojącej, trzymając się ręką poręczy i kucając. Stoi bez trzymania.

M-c	OSIĄGNIĘCIA W ROZWOJU LOKOMOCJI
1	Często podkurcza rączki i nóżki. Ma odruchy: pełzania, chodu automatycznego.
2	Przewraca się z boku na plecy
3	Bawi się swoimi nóżkami, podciąga je do buzi. Przewraca się z pleców na bok.
4	Próbuje przewracać się z brzuszka na plecy i z pleców na brzuch.
5 - 6	Przewraca się z brzuszka na plecy i odwrotnie, także na boki.
7	Podtrzymywane pod pachy żywo podskakuje (sprężynuje). Pełza w tył.
8	Pełza do przodu.
9	Raczkuje. Podtrzymywane pod pachy wykonuje ruchy chodzenia.
10	Nadal raczkuje. Stąpa bokiem trzymając się poręczy, mebli.
11	Sprawnie raczkuje. Chodzi do przodu trzymane za obie ręce.
12	Chodzi trzymane za 1 rękę. Stawia pierwsze samodzielne kroki.

M-c	OSIĄGNIĘCIA W ROZWOJU CHWYTU
1- 3	Odruch chwytny. Coraz dłużej utrzymuje przedmiot włożony do ręki. Bawi się raczkami. Ogląda je.
4 - 5	Sięga po zabawki oburącz. Pojawia się chwyt dowolny pod kontrolą wzroku. Chwyta całą dłonią od góry, palce owijają przedmiot (chwyt prosty). Bez udziału stawu łokciowego. Nie potrafi utrzymać 2 przedmiotów jednocześnie.
6	Przekłada zabawki z ręki do ręki. Sięga do przedmiotu jedną ręką. Stosuje chwyt prosty dłoniowo-łokciowy. Nie umie upuszczać ani rzucać.
7-8	Trzyma po 1 przedmiocie w każdej ręce, przekłada, stuka nimi. Pojawia się chwyt nożycowy (przywodzenie kciuka, w tej samej płaszczyźnie).
9	Upuszcza przedmioty i obserwuje. Pojawia się chwyt pęsetkowy. Wyjmuje mniejszy przedmiot z większego.
10	Rzuca przedmiotami i śledzi je. Małe przedmioty wkłada do większych.
12	Próbuje budować wieżę z 2 klocków. Trzymając 2 przedmioty interesuje się 3.

________________________________________________________________