MAKROSKOPOWE ROZPOZNAWANIE GRUNTÓW MINERALNYCH NIESPOISTYCH I ORGANICZNYCH

1. Pojęcie gruntów:

Utwory powierzchniowe skaliste i nieskaliste, które mogą być podłożem budowlanym nazywamy gruntami.

2. Podział gruntów (według PN-74/B-02480):

Grunty podzielono na:

1. grunty rodzime:

• skaliste,

• nieskaliste mineralne spoiste,

• nieskaliste mineralne niespoiste,

• nieskaliste organiczne.

grunty nasypowe:

• nasypy budowlane (symbol geotechniczny NB),

• nasypy niekontrolowane (symbol geotechniczny NN).

3. Grunty rodzime skaliste

Stanowią zwykle bardzo dobre podłoże budowlane (duża wytrzymałość na nacisk). Pod względem budowlanym może być rozpatrywane pod kątem:

- układu szczelin (szczelinowatości),

- podatności na wietrzenie,

- pod względem rozpuszczalności w wodzie

Grunty te dzielą się na dwie grupy:

• skały twarde- wytrzymałość na ściskanie powyżej 5 MPa,

• skały miękkie- wytrzymałość na ściskanie poniżej 5 MPa.

4. Grunty nieskaliste mineralne niespoiste:

Wytrzymałość na ściskanie tych gruntów zależy od uziarnienia osadów. Dlatego też wyróżnia się poszczególne frakcje: granulometryczne (określone przedziały średnic ziarnowych):

• frakcja kamienista (F_k)- d > 40 [mm]

• frakcja żwirowa (F_ż)- 40 ≥ d > 2 [mm]

• fakcja piaszczysta (F_p)- 2 ≥ d >0,05 [mm]

• frakcja pyłowa (F_П)- 0,05 ≥ d >0,002 [mm]

• frakcja iłowa (F_i)- 0,002 ≥ d [mm]

5. Grunty kamieniste:

Wśród gruntów kamienistych wyróżniamy:

• wietrzeliny (KW)- zawartość frakcji kamienistej Fk > 50 %, zawartość frakcji iłowej Fi ≤ 2 %,

• wietrzeliny gliniaste (KWg)- zawartość frakcji kamienistej Fk > 50 %, zawartość frakcji iłowej Fi > 2 %.

Wietrzeliny i wietrzeliny gliniaste występują na miejscu wietrzenia skał wyjściowych.

• rumosz (KR)- zawartość frakcji kamienistej Fk > 50 %, zawartość frakcji iłowej Fi ≤ 2 %,

• rumosz gliniasty (KRg)- zawartość frakcji kamienistej Fk > 50 %, zawartość frakcji iłowej Fi > 2 %.

Rumosz i rumosz gliniasty występują poza miejscem występowania skał wyjściowych i nie są to osady sedymentacji wodnej.

• otoczaki (KO)- zawartość frakcji kamienistej Fk > 50 %, zawartość frakcji iłowej Fi ≤ 2 %.

Otoczaki nie są utworem sedymentacji wodnej.

6. Podział gruntów ze względu na uziarnienie:

• Grunty gruboziarniste: średnica ziarna- d = (40 ÷ 2) [mm]

• Grunty drobnoziarniste: średnica ziarna- d = (2 ÷ 0,05) [mm]

Tabela 7. Klasyfikacja gruntów grubo- i drobnoziarnistych

Lp	Rodzaj gruntów	Symbol geotechniczny	Frakcja główna [mm]	Frakcja żwirowa Fż [%]	Frakcja piaszczysta Fp [%]	Frakcja pyłowa FП [%]	Frakcja ilasta Fi [%]	Uwagi
1	Żwir gruby	Żr	40÷20	78÷100	0÷10	0÷10	0÷2	---
2	Żwir średni	Żs	20÷10	78÷100	0÷10	0÷10	0÷2	---
3	Żwir drobny	Żd	10÷2	78÷100	0÷10	0÷10	0÷2	---
4	Pospółka	Po	---	10÷50	Fp + FП + Fi = 50 ÷ 90			---
5	Piasek drobny	Pr	2÷0,5	---	88÷100	0÷10	0÷2	---
6	Piasek średni	Ps	0,5÷0,25	---	88÷100	0÷10	0÷2	wyczuwalna szorstkość gruntu
7	Piasek drobny	Pd	0,25÷0,05	---	88÷100	0÷10	0÷2	---
8	Piasek pylasty	PП	0,1÷0,05	---	68÷90	10÷30	0÷2	---

7. Grunty nieskaliste organiczne

• Grunty próchniczne (H)- zawierają 3÷5 [%] materii humusowej. W próbie rozmakania materia opada szybko na dno naczynia nie zabarwiając wody. Tylko nieduże części organiczne pływają w toni wody. Przykład: piasek próchniczny (Ph).

• Namuły organiczne (N_m)- zawierają 5÷30 [%] materii organicznej. Przykład: namuły piaszczyste (N_mp) lub namuły torfowe (N_mt).

• Torfy (T)- zawierają powyżej 30 % materii organicznej. Torf na ogół nie nadaje się na podłoże budowlane (należy je usnąć). O pewnych właściwościach geotechnicznych świadczy stopień rozłożenia torfu. Według uproszczonej klasyfikacji wymienia się 5 typów rozłożenia torfu:

• A- torf nierozłożony (widoczne części roślinne, wyciskana woda jest niezabarwiona, nie przeciska się między palcami),

• B- torf źle rozłożony (widoczne części roślinne, woda ma zabarwienie jasnożółte, nie przeciska się między palcami),

• C- torf słabo rozłożony (widoczne niektóre części roślinne, woda ma zabarwienie żółto-brunatne, w niewielkim stopniu przeciska się między palcami),

• D- torf dobrze rozłożony (niewidoczne części roślinne, woda ma zabarwienie brunatne, torf dobrze przeciska się między palcami),

• E- silnie rozłożony (występuje masa plastyczna bez wody, torf świetnie przeciska się między palcami).

8. Stan gruntów:

• Luźne (ln)- stopień zagęszczenia I_D = 0 ÷ 0,33

• Średnio zagęszczone (szg)- stopień zagęszczenia I_D = 0,33 ÷ 0,67

• Zagęszczone (zg)- stopień zagęszczenia ID = 0,60 ÷ 0,80

• Bardzo zagęszczone (bzg)- stopień zagęszczenia ID = 0,80 ÷ 1,00

9. Zawartość węglowodanów:

• Brak węglowodanów - próbka nie reaguje z kwasem solnym,

• 1÷3 %- próbka reaguje krótko i mało intensywnie,

• 3÷5 %- próbka reaguje krótko ale intensywnie,

• >5 %- próbka reaguje długo i intensywnie.

10. Domieszki

Domieszki mogą być:

• naturalne:

- nieduże zawartości frakcji nietypowych,

- muszelki,

- szczątki roślinne (detrytus roślinny)

• sztuczne:

- żużel,

- gruz,

- opiłki metali.

- 18 -