MASZYNY I URZĄDZENIA TECHNICZNE
Zgodnie z definicją zawartą w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa
( Dz. U. Nr. 259 poz. 2170 ) maszyną nazywamy :
zespół sprzężonych części lub elementów składowych, z których przynajmniej jedno jest ruchome, wraz z odpowiednimi elementami uruchamiającymi, obwodami sterowania, zasilania, połączonych wspólnie w celu określonego zastosowania, w szczególności do przetwarzania, obróbki, przemieszczania lub pakowania materiałów,
zespół maszyn które w celu osiągnięcia wspólnego efektu końcowego zostały zestawione i są sterowane w taki sposób, aby działały jako zintegrowana całość,
wymienne wyposażenie modyfikujące funkcje maszyn, które jest wprowadzone do obrotu z przeznaczeniem do zamontowania przez operatora do maszyn lub szeregu rożnych maszyn albo do ciągnika, o ile wyposażenie tonie stanowi części zamiennej lub narzędzia.
Zgodnie z KP maszyny i urządzenia techniczne powinny być tak konstruowane i budowane, aby zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, a w szczególności zabezpieczały pracownika przed:
urazami,
działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych,
porażenia prądem elektrycznym,
nadmiernym hałasem,
szkodliwymi wstrząsami,
działaniem wibracji,
działaniem promieniowania,
niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy, a także uwzględniały zasady ergonomii.
Maszyny i urządzenia, które nie spełniają tych wymogów, wyposaża się w odpowiednie zabezpieczenia.
Maszyna - zbiór powiązanych ze sobą elementów lub zespołów gdzie przynajmniej jeden jest
ruchomy i razem z odpowiednimi urządzeniami roboczymi układami sterowania
zasilania itp. są wspólnie połączone do określonego zastosowania w szczególności
do przetwarzania, obracania, przemieszczania lub pakowania materiałów.
WAŻNE:
W przypadku, gdy konstrukcja zabezpieczenia jest uzależniona od warunków lokalnych, wyposażenie maszyny lub innego urządzenia technicznego w odpowiednie zabezpieczenia należy do obowiązków pracodawcy.
Zasady oceniania zgodności:
Precyzyjne określenie wymagań bezpieczeństwa, dla określania wymagań bezpieczeństwa dla poszczególnych rodzajów środków , a także określone obiektywnie techniczne metody badań parametrów i czynników, które są związane z bezpieczeństwem użytkowania tych środków,
Określenie (ustalenie) zgodności i wdrożenie środków technicznych.
Etapy projektowania - sprawdzenie dokumentacji technicznej pod względem zgodności
pomiarów z wymogami bhp ( kontrola wewnętrzna + projektant)
ocena pierwszej strony .
Ocena typu- jest to ocena parametrów technicznych wybranych egzemplarzy środka
technicznego w jednostkach badawczych i certyfikujących niezależnych
od producenta.
Etap produkcji - sprawdzanie zgodności parametrów technicznych tego środka z parametrami
określonymi w dokumentacji technicznej.
Może się to odbywać na etapie (części) produkcji, a później jako całość.
Etap użytkowania - sprawdzenie zgodności parametrów technicznych z określonymi
w dokumentacji techniczno - ruchowej albo w instrukcji u odbiorcy
(po zainstalowaniu dokonuje się powtórnie pomiarów).
Etapy oceny:
Ocena pierwsza - przeprowadzana przez projektanta,
Ocena druga - przeprowadzana przez odbiorcę,
Ocena trzecia- przeprowadzana przez niezależną ze stron.
Urządzenia ochronne -techniczne środki bezpieczeństwa stosowane do ochrony osób,
przed zagrożeniem, nie dającymi się wyeliminować lub
w wystarczającym stopniu ograniczyć poprzez rozwiązania
konstrukcyjne.
Odległość bezpieczeństwa- jest to odległość materialnej przeszkody od elementu
stwarzającego zagrożenie.
Co bierzemy pod uwagę przy ocenie odległości bezpieczeństwa:
Wielkość otworów.
Antropologie ( wzrost)
Grubość ludzkiego ciała
Wszystkie odległości bezpieczeństwa zawarte są w Polskich Normach EN 294.
OCENA ZGODNOŚCI WYROBU - СЄ
Zgodnie z art. 213§2 ustawy z dnia 26.06.1974 -Kodeks pracy
Maszyny i inne urządzenia techniczne przed dopuszczeniem do produkcji powinny być poddane ocenie pod względem badań bezpieczeństwa i higieny pracy,
Rada Ministrów po porozumieniu z centralną Radą Związków Zawodowych określi organy właściwe do oceny maszyn i innych urządzeń technicznych pod względem bezpieczeństwa i higieny pracy.
Właściwe organy uprawnione do oceny:
Uchwala Rady Ministrów nr 118z 15.08. 1986r. w spawie obowiązkowej oceny maszyn i innych urządzeń technicznych pod względem spełnienia wymogów bhp i norm (ogłoszona w MP z 29.08.1986 nr 26 poz. 180).
oceny maszyn dokonują producenci
na podstawie Polskich Norm
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
producenci wymagają świadectwo dopuszczenia do produkcji zamieszczone w dokumentacji techniczno ruchowej,
przepis określa sankcje w stosunku do producentów w przypadkach gdy urządzenie stworzyło zagrożenie mimo wydania świadectwa lub sprzedaży urządzenia bez świadectwa.
Zmiana art.213 Kodeksu Pracy ustawą z dnia 07.04.1989r. (Dz. U. Nr. 20 poz. 107) gdzie Centralną Radę Związków Zawodowych zastąpiono ogólnokrajową organizacją związkową.
Zmiana do kodeksu pracy od 03.06.1997r. ustawą z 02.02.1996r. (Dz. Z 02.06. 1996r poz. 110)
wprowadzony art. 217 §2 zakazał pracodawcom wyposażania stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie uzyskały wymaganego certyfikatu na znak bezpieczeństwa i nie zostały oznakowane tym znakiem, zgodnie z odrębnymi przepisami, albo nie posiadają deklaracji zgodności.
Sankcje w postaci wykroczenia
Odrębne przepisy
obwiązujące od 01.01.1994r. ustawa z dnia 03.04. 1993r. o badaniach i certyfikacji (Dz. U. Nr. 55 poz. 250) -nowelizowana,
maszyny i inne urządzenia techniczne muszą uzyskać certyfikat na znak bezpieczeństwa i być oznakowane tym znakiem „ B” z wyłączeniem niektórych wyrobów.
Wykaz wyrobów
Dyrektywa Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji wydała zarządzenie z dnia 20. 05. 1994r. opublikowane w Monitorze Polskim nr. 39 poz. 335, które w załączniku wykaż krajowych i importowanych wyrobów podlegających obowiązkowej certyfikacji na znak bezpieczeństwa „B” i znakowania tym znakiem ( kilkakrotnie nowelizowanych).
Deklaracja zgodności
oświadczenie producenta stwierdzające na jego wyłączną odpowiedzialność, że wyrób, proces wytwórczy lub usługa są zgodne z określoną normą,
wzór dokumentu określała polska norma PN/EN - 45014 „Ogólne kryteria dotyczące deklaracji zgodności wydawanej przez dostawców”.
Ustawa z dnia 28.04.2000 r. o systemie oceny zgodności akredytowanej oraz zmianie niektórych ustaw:
uchyla ustawę o badaniach i certyfikacji,
wprowadza zmiany w treści Kodeksu Pracy
Od 01.01.2001r. obowiązują następujące zmiany :
art. 217 kodeksu pracy wprowadzający zakaz wyposażania stanowisk pracy w maszyny
i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności określonych w odrębnych przepisach.
Art. 215 kodeksu pracy:
§1 Maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być tak konstruowane i budowane aby:
zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, szkodliwymi wstrząsami, i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy,
uwzględniały zasady ergonomii.
§2 Konstruktor oraz producent maszyn i innych urządzeń technicznych ponoszą odpowiedzialność za niedopełnienie obowiązków, o których mowa w §1, określoną w odrębnych przepisach.
„Odrębne przepisy”
Przepisy o których mowa w kodeksie pracy dotyczące odrębnych przepisów to:
ustawa z dnia 30 sierpnia 2002r. o systemie oceny zgodności
(Dz. U. z 07.10.2002r. Nr 166 poz. 1360 z p. zm.)
Uchyliła ona z dniem 01.05. 2004r ustawę o badaniach i certyfikacji oraz przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie.
Tym samym dotychczasowy system oceny przestał funkcjonować w dniu uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej.
Ustawa o systemie oceny zgodności określa m. in.:
zasady funkcjonowania systemu oceny zgodności z zasadniczymi i szczegółowymi wymaganiami dotyczącymi wyrobów;
zasady działania systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu.
Celem ustawy jest:
eliminowanie zagrożeń stwarzanych przez wyroby dla życia i zdrowia użytkowników konsumentów oraz mienia, a także zagrożeń dla środowiska;
znoszenie barier technicznych w handlu i ułatwianie międzynarodowego obrotu towarowego ( Traktat amsterdamski - swobodny przepływ towarów);
stworzenie warunków do rzetelnej oceny wyrobów i procesów ich wytwarzania przez kompetentne i niezależne podmioty.
System oceny zgodności tworzą:
przepisy określające zasadnicze i szczegółowe wymagania dotyczące wyrobów;
przepisy oraz normy określające działanie przedmiotów uczestniczących w procesie oceny zgodności.
System kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu obejmuje:
kontrolę spełnienia przez wyroby zasadniczych wymagań;
postępowanie w sprawie wprowadzonych do obrotu wyrobów niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami;
monitorowanie systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu.
Ustawa definiuje podstawowe pojęcia, m. in.:
Wyrób - należy przez to rozumieć rzecz ruchomą, bez względu na stopień jej przetwarzania, przeznaczoną do wprowadzenia do obrotu, z wyjątkiem artykułów rolno- spożywczych oraz środków żywienia zwierząt.
Oddanie do użytku - należy przez to rozumieć pierwsze na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej zgodnie z przeznaczeniem użycia wyrobu, który nie został wprowadzony do Obrotu;
Producent- należy przez to rozumieć osobę fizyczną lub prawną albo jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, która projektuje i wytwarza wyrób, albo dla której ten wyrób zaprojektowano lub wytworzono w celu wprowadzenia go do obrotu lub oddania do użytku pod własną nazwą lub znakiem;
Wprowadzenie do obrotu - należy przez to rozumieć udostępnienie przez producenta, upoważnianego przedstawiciela lub importera, nieodpłatnie albo za opłatą, po raz pierwszy na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej wyrobu w celu jego używania lub dystrybucji;
Deklaracja zgodności - należy przez to rozumieć oświadczenie producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela stwierdzające na jego wyłączną odpowiedzialność, że wyrób jest zgodny z zasadniczymi wymaganiami;
Normy zharmonizowane - są to normy krajowe wprowadzające normy europejskie opracowane i zatwierdzone przez europejskie organizacje normalizacyjne na podstawie mandatu udzielonego przez Komisję Europejską, których numery i tytuły zostały opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej;
Zasadnicze wymagania - należy przez to rozumieć wymagania, które powinien spełniać wyrób wprowadzony do obrotu, określone w dyrektywach nowego podejścia;
Certyfikat zgodności - jest to dokument wydany przez notyfikowaną jednostkę certyfikującą, potwierdzający, że wyrób i proces jego wytwarzania są zgodne z zasadniczymi wymaganiami;
Oznakowanie СЄ - należy przez to rozumieć oznakowanie potwierdzające zgodność danego wyrobu lub procesu jego wytwarzania z zasadniczymi wymogami;
Zasady funkcjonowania oceny zgodności wyrobów
Wprowadzone do obrotu wyroby podlegające ocenie zgodności z:
zasadniczymi wymaganiami określonymi rozporządzeniach wydanych na podstawie ustawy ( które precyzują również procedury oceny zgodności określonych grup wyrobów, metod badań, sposobów oznakowania wyrobów oraz wzór znaku) albo
szczegółowymi wymaganiami określonymi w rozporządzeniach wydanych na podstawie ustawy;
zasadniczymi i szczegółowymi wymaganiami określonymi w odrębnych ustawach.
DOKONANIE OCENY ZGODNOŚCI JEST OBOWIĄZKOWE PRZED WPROWADZENIEM WYROBU DO OBROTU.
W procesie oceny zgodności uczestniczą: producenci, ich upoważnieni przedstawiciele, importerzy, jednostki certyfikujące jednostki kontrolujące oraz laboratoria.
Producent lub jego upoważniony przedstawiciel, który poddał wyrób lub proces jego wytwarzania ocenie zgodności z zasadniczymi wymaganiami i potwierdził ich zgodność, wystawia deklarację zgodności i/ lub umieszcza oznakowanie СЄ, zgodnie z wymaganiami określonymi w dyrektywach nowego podejścia.
Zabrania się:
umieszczania na wyrobie, który nie spełnia zasadniczych wymagań oraz dla każdego producenta lub jego upoważniony przedstawiciel nie wystawił deklaracji zgodności, oznakowania СЄ lub znaku podobnego mogącego wprowadzić w błąd użytkownika wyrobu.
wprowadzenia do obrotu wyrobów nie posiadających oznakowania СЄ, jeżeli zgodnie z aktami prawnymi wdrażającymi dyrektywy nowego podejścia wyroby te podlegają wyłącznie oznakowaniu СЄ.
Zasada domniemania
Domniemywa się, że wyroby, na których umieszczono oznakowanie СЄ lub dla których sporządzono dokumentacje potwierdzającą spełnienie zasadniczych wymagań w innych krajach niż Rzeczpospolita Polska, są zgodne z zasadniczymi wymaganiami określonymi w odrębnych przepisach.
Domniemywa się, że wyrób pełnia zasadnicze wymagania jeżeli jest zgodny z normami zharmonizowanymi.
Numery i tytuły nowo ustanowionych norm zharmonizowanych, wraz z tytułami aktów prawnych wdrożonych dyrektywy nowego podejścia i miejscem ich publikacji ogłasza w drodze obwieszczenia Prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego w „Monitorze Polskim”.
Element bezpieczeństwa - jest to element nie będący wymiennym wyposażeniem, który producent lub jego upoważniony przedstawiciel wprowadza do obrotu oddzielnie, przeznaczony do realizacji funkcji bezpieczeństwa, którego uszkodzenie lub nieprawidłowe funkcjonowanie zagraża bezpieczeństwu lub zdrowiu osób narażonych.