Marcin Kuc
PWSZ Wałbrzych
Pedagogika opiekuńczo - wychowawcza z socjoterapią
Studia dzienne Rok I Semestr II
DIAGNOZA POTRZEB I PROBLEMÓW
GRUPY
Swoją obserwację pedagogiczną przeprowadziłem na grupie chłopców uczęszczających regularnie na treningi piłki siatkowej organizowane przez Świdnicki Klub Sportowy DORS. Z grupą tą współpracuje już 5 miesiąc jako trener - instruktor sportu. Zajęcia odbywają się 3 razy w tygodniu po 2 godziny. Dodatkowo każdy zawodnik może spotkać się ze mną osobiście przed każdymi zajęciami, lub też, jeśli istnieje taka potrzeba po zajęciach. Osobiście jestem zadowolony, iż chłopcy Ci zaufali mi i zasięgają moich porad, chętnie rozmawiają o różnych problemach, czy też pomagają w różny sposób w organizowaniu zajęć.
Każdy pedagog z pewnością zgodzi się ze mną, iż będąc po studiach - kursie przedmiotów z kanonu pedagogika opiekuńczo - wychowawcza jesteśmy „zaprogramowani” na diagnozowanie wszelakich potrzeb i procesów zachodzących w grupie niemalże automatycznie i czasem robimy to nieświadomie. Grupa, którą prowadzę liczy obecnie 35 osób, z czego regularnie przychodzi 20 zawodników. Jest to młodzież świdnickich liceów w wieku 16 - 19 lat, która swój wolny czas spędzą aktywizując swój organizm. Staram się, aby zajęcia te mimo znanych nam w Polsce trudnych warunków do prowadzenia zajęć sportowych, były zorganizowanie ciekawie, co moim zdaniem w konsekwencji motywuje każdego z nich do pracy nad sobą - zarówno tej fizycznej jak i psychicznej.
Poza wnikliwym obserwowaniem grupy przeprowadziłem dodatkowo anonimową ankietę, którą zostało objętych 11 zawodników obecnych podczas ostatnich zajęć feriowych, za pomocą, której zdobyłem dodatkowe informacje niezbędne do postawienia diagnozy potrzeb i problemów tejże grupie.
Czy i w jakim stopniu członkowie grupy znają się wzajemnie?
W grupie, w której pracuję zauważyłem, iż pewni jej członkowie są ze sobą zżyci. Czynnikami, które powodują owe zżycie jest przede wszystkim droga na trening oraz z treningu do domu. Podczas niej zawodnicy moim zdaniem zdążyli przez ten okres dobrze siebie poznać oraz nawiązać „przyjaźń”, czy zostać dobrymi „kumplami”. Tak też jest z Rafałem, Łukaszem, którzy mieszkają obok siebie. Podobnie jest u Kornela oraz Artura, z tym, że tutaj dodatkowo wchodzi wspólny kontakt w szkole. Również taki kontakt mają zawodnicy uczęszczający do I LO Świdnica, czyli Radek, Mariusz oraz Kamil.
Mimo tych „przyjaźni” nie istnieją w mojej grupie podzespoły - podgrupy. Moim zdaniem jest to grupa zżyta z sobą, każdy jej członek nastawiony jest pozytywnie do drugiej osoby. Widać to doskonale podczas ćwiczeń, w których wymagane jest zgranie się oraz wspólne motywowanie do pracy a co za tym idzie ogromne wsparcie psychiczne. Zawodnicy, jeśli zajdzie sytuacja współzawodnictwa doskonale prezentują te elementy, owszem istnieje tu sportowa złość, gniew i chęć wygranej, ale posiada ona tylko i wyłącznie pozytywny aspekt.
W ankiecie 3 zawodników podaje, iż Łukasz, Adam, Rafał oraz Kuba tworzą podgrupę. Uważam, iż wypowiedź ta była spowodowana jedynie faktem, iż dane osoby posiadają najwyższe umiejętności siatkarskie spośród chłopców uczęszczających na zajęcia. Osobiście nie zauważyłem, aby występowały tutaj jakieś negatywne cechy np. izolowanie siebie od innych itp., co jak już wspominałem doskonale uwidaczniają wprowadzane przeze mnie ćwiczenia.
Zatem uważam, iż wszyscy zawodnicy są ze sobą zżyci i przejawiają wobec siebie pozytywne „wibracje”.
Czy i jakie normy panują w grupie?
W grupie panują jawne i nazwane normy np. regulamin sali gimnastycznej, kontrakt między prowadzącym a zawodnikami, regulamin „kantorka” klubu, z którymi każdy zawodnik jest zapoznany.
Sam kontrakt między moją osobą a zawodnikami był „konstruowany” wspólnie podczas początkowych zajęć. Podobnie rzecz się ma z regulaminem „kantorka” klubu, który to wspólnie wyremontowaliśmy. Każda zasada, czy norma, jaka jest wprowadzana na zajęciach jest uprzednio konsultowana i akceptowana przez grupę. Moim zdaniem jest to jedyny sposób na efektywną prace, miła i przyjazną atmosferę, w której efekty są znacznie większe niż na zwykłych zajęciach sportowych.
Oczywiście istnieją także normy ukryte w tejże grupie. Jest to np. moje pozwolenie na przychodzenie na sale przed zajęciami w celu dodatkowych ćwiczeń, „wymazywanie” pewnych sytuacji, w których zawodnik postąpił źle, „ukrycie” niemiłego incydentu przed szefostwem Klubu i Dyrekcją, który wspólnie z grupa rozwiązaliśmy bez niepotrzebnych konsekwencji dla paru zawodników.
Tak jak już wspomniałem staram się, aby każdy członek zespołu wiedział, co mu wolno a czego mu zabraniają zawarte między nami kontrakty. Myślę, że to zbliża mnie do grupy, powoduje, że wielu z nich jest otwartych wobec mojej osoby i zgłasza się do mnie z własnymi problemami. Moim zdaniem najbardziej trafną normą jawną w tej grupie było pozwolenie na mówienie sobie na Ty - po imieniu i wspólne postanowienie, iż to, co się dzieje i jest mówione na zajęciach pozostaje w murach tejże Sali gimnastycznej i nie ma prawa wypłynąć poza nie.
Jakie role pojawiają się w grupie, kto je aktualnie pełni?
W pełni zgadzam się z wypowiedziami z ankiety, którą przeprowadziłem wśród obecnych chłopców. Moje obserwacje pokryły się z ich wypowiedziami.
Lider / dobry uczeń - Adam, jest to uzdolniony zarówno zawodnik jak i uczeń. Posiada niesamowitą samomotywację i chęć pracy, którą moim zdaniem imponuje innym. Poza tym posiada cechy lidera - potrafi zapanować nad grupą.
Błazen - jest nim Łukasz G., który swoim zachowaniem wzbudza często śmiech wśród obecnych na sali, nie jest on jednak odpychany itp.
Realizator / mediator - Łukasz Ł. Często to on rozpoczyna dane ćwiczenie, zadanie pociągając za sobą resztę grupy, często tłumi „ciężką” atmosferę,
Oponent - jest nim Paweł, który zawsze przy każdym ćwiczeniu musi wyrazić swoje niezadowolenie lub dezorientacje, potrzebuje on moim zdaniem pozytywnego bodźca (pochwała) wsparcia,
Doradca - jest nim Rafał, Kuba, Łukasz i Adam (wybitni zawodnicy) zawsze starają się pomóc każdemu, podpowiedzieć, wyjaśnić niejasności,
Osoba zagubiona - jest nim Paweł Sz. oraz Wojtek, potrzebują oni często indywidualnego wyjaśnienia, pokierowania, nie znam do końca przyczyn ich zachowania …
W grupie nie występuje role:
- kozła ofiarnego,
- osoby nie zainteresowanej,
- szarej eminencji,
- opiekuna.
Czy w grupie jest bezpiecznie, czy członkowie grupy dobrze się w niej czują i co o tym świadczy?
Na podstawie przeprowadzonej ankiety mogę śmiało stwierdzić, iż wszyscy członkowie czują się bezpiecznie w grupie. Głównymi powodami tego odczucia są:
Zgranie się jednostek ze sobą - „dobra paczka”
Miła atmosfera i ciepłe stosunki interpersonalne
Umiejętność słuchania
Poszanowanie każdego
Akceptacja i przestrzeganie kontaktów
Brak agresji, przemocy
Komunikatywny, konsekwentny opiekun
Na swoich zajęciach staram się „rozładowywać” wszelakie napięcia budzące się w grupie poprzez odpowiednie ćwiczenia i werbalizację, starać się, aby każdy zawodnik mógł się w pełni zrealizować i pokazać z jak najlepszej strony, co podnosi nie tylko jego status w grupie i akceptacje, ale również poziom własnego obrazu siebie.
Czy występują jakieś formy oporu wobec wychowawcy - opiekuna instytucji? Jeżeli tak opisz, w czym się ten opór przejawia.
Nie odczuwam żadnego oporu płynącego ze strony zawodników w stosunku zarówno do mojej osoby jak i działań na treningu. Zauważam u chłopców mobilizację do działania i ogromną chęć współpracy. Praca z tą grupą przynosi mi ogromną satysfakcje i możliwość spełnienia się!
Czy grupa jest otwarta?
Myślę, iż grupa jest w stosunku do siebie otwarta. Każdy z jej członków może swobodnie wypowiedzieć się na każdy temat. Często jestem świadkiem wzajemnego rozwiązywania problemów, pomagania sobie w nauce, itp. Nie zauważyłem wśród chłopaków barier w komunikowaniu się między sobą - oczywiście nie mówię o początkowych zajęciach. Każdy temat, każdy problem może być śmiało poruszany na forum. Obecnie również wielu członków spotyka się regularnie ze mną, o czym już wspominałem.
Komunikowanie się z dorosłymi.
Interesuję się moją grupą. Zabiegam o to, aby każdy z nich uzyskiwał pozytywne wyniki w szkole. Przeprowadzam rozmowy z rodzicami, których listownie zapraszam na zajęcia. Jest to jedyna forma, gdzie dodatkowo zbieram informację na temat moich podopiecznych. Chłopcy coraz częściej spotykają się ze mną i rozmawiają na różne tematy. Są chłonni wiedzy toteż często przygotowuje dla nich pewne materiały dydaktyczne w formie zestawów ćwiczeń, programów komputerowych, filmów itd. To wszystko powoduje, iż grupa jeszcze bardziej się z sobą integruje. Poza treningami spotykamy się często na wspólnych imprezach, dodatkowych zajęciach organizowanych w Świdnicy.
Obecnie Klub posiada własną „kanciapę”, w której uczniowie dojezdni mogą poczekać na autobus. Istnieje, więc możliwość na wspólną rozmowę, pomoc w nauce, spędzenie miło czasu.
Czy istnieją w grupie konflikty, nazwij je?
W dotychczasowej współpracy z chłopakami spotkałem się z jednorazowym konfliktem, którego powodem było nieporozumienie i gwałtowna reakcja między dwoma zawodnikami. Odpowiednie działanie z mojej strony spowodowało zaniechanie konfliktu i pogodzenie się chłopaków. To był jedyny konflikt, jaki „wybuchł” podczas zajęć.
Czy istnieją problemy takie jak przemoc, kradzieże, picie alkoholu, inne?
W grupie nie istnieje problem przemocy i kradzieży. Są to chłopcy z domów, gdzie prawidłowo funkcjonuje proces wychowawczy. Każdy z nich wpojone ma podstawowe zasady oraz wartości, jakimi powinien kierować się w życiu codziennym. To wszystko jak już wspominałem rzutuje na miłą atmosferę i efektywność pracy.
Oficjalnie nie istnieje również problem palenia papierosów. Jednak doskonale wiem, iż Paweł S. Piotrek oraz Artur nałogowo je palą. W swojej pracy staram się nie tylko poprzez własną osobę, rozmowę (dyskusję) z grupą na ten temat dostarczyć im bodźców do rzucenia tego nałogu. W tym celu raz w miesiącu poświęcam jeden trening, na którym to wyświetlam wszystkie negatywne skutki używek (materiały dzięki Dyrekcji I LO Świdnica), jakie dostępne są w społeczeństwie szkolnym - wśród młodzieży.
Takie wykłady - rozmowy jak sami chłopcy stwierdzili są potrzebne, aby uświadomić im pewne fakty a przy okazji przekazać im wiele nowych wiadomości, które jak zauważyłem z zainteresowaniem i chęcią przyjmują.
Jak są podejmowane decyzje dotyczące grupy?
Jedyną sytuacją, która mogła mi dostarczył niezbędne informacje na temat podejmowania decyzji w grupie, był fakt, iż Klub dostał od Dyrekcji Szkoły osobne pomieszczenie na swoją działalność. Był to zaniedbany pokój, gdzie zgromadzony był nieużyteczny, zepsuty sprzęt sportowy. Jednomyślnie chłopcy podjęli decyzję o jego uprzątnięciu, wymalowaniu i zagospodarowaniu.
Fakt ten umożliwił mi wyłonienie w grupie roli nie tylko jej lidera, ale również realizatora. To właśnie Adam jako lider poderwał wszystkich do pracy a Łukasz kierował wszystkimi czynnościami. Podczas wspólnego wysiłku i trudu włożonego w remont tego pomieszczenia zauważyłem, że grupa jest ze sobą zgrana. Każdy pracował równomiernie, każdy pomysł był dyskutowany. Podczas prac nie zaistniała żadna konfliktowa sytuacja, nieobecna była agresja i przemoc. Za to dominowała życzliwość oraz solidarność.
Stosunek członków grupy do opiekuna.
Pracując z tą młodzieżą z dnia na dzień uświadamiałem sobie fakt, iż coraz bardziej zaczynam zżywać się z nimi. Jednostki przestawały być dla mnie obce, zamknięte i nieufne. Z dnia na dzień czułem, iż zyskuję wśród nich coraz większą akceptacje i poszanowanie. Myślę, że zarówno dzięki wypracowanym normom i zasadom obecnych na zajęciach, podejściu do każdego z nich mogłem stać się jednym z nich, na czym tak bardzo mi zależało. Efektami mogą być jak już wspomniałem wspólne rozwiązywania problemów osobistych, szkolnych itp.
Cieszę się, iż w tak krótkim czasie grupa za zintegrowała się zarówno z moja osobą jak i z sobą. Według grupy moja osoba pełni przede wszystkim role:
Przyjaciel
Opiekun
Mediator
Obrońca słabszych
Wspierający
Ekspert - wymiar wiedzy, jaką im przekazuje
Czy grupa ma mocne strony, zasoby, jeżeli tak to, jakie i jak je wykorzystuje?
Grupa jest bardzo zgraną „paczką” dzięki swojemu koleżeństwu i wzajemnemu poszanowaniu. Każdy z jej członków akceptuje drugą osobę, stara się być otwartym i rozumnym wobec innych.
Moim zdaniem jest to silna grupa - otwarta na nowych członków, których przyjmuje z entuzjazmem. Każda nowa osoba przyjmowana jest ciepło, zostaje automatycznie zapoznana ze wszystkimi członkami, z czego jestem bardzo zadowolony. Myślę, że najmocniejszą stroną tej grupy jest właśnie ich zgranie, ich „nierozłączność”, która jak już się nie raz przekonałem umożliwia nam przetarcie przez wiele problemów.
Czy były ostatnio ważne zdarzenia w grupie?
Zauważyłem jedynie, iż z biegiem czasu grupa staje się naprawdę bardzo mocna psychicznie. Wspólny czas spędzony na Sali owocuje powstawaniu coraz większej ilości przyjaźni. Każdy z jej członków zdaje sobie sprawę z tego faktu i jest dumny, iż w odróżnieniu od wielu innych grup oni stanowią „jednolitą paczkę”.