Oswieceniem nazywamy epoke w dziejach kultury który zdominowal Europe w XVIIIw. Nowe prady umysłowe i ruchy społeczne nasilily się pod koniec XVIIw i daly poczatek takim pogladom jak empiryzm racjonalizm. Za tworce racjonalizmu uwarza się Kartezjusza który wypowiedzial słynne slowa Cogito ergo sum(mysle wiec jestem) Racjonalizm w dobie oswiecenia był jednym z głównych poglądów filozof empiryzm natomiast wyznal ang myśliciel J.Locke empiryzm jest kierunkiem przeciwnym do racjonalizmu opiera się na poznaniu swiata w oparciu o dosw sensualizm poznawanie swiata za pomoca zmysłów. J.Locke sformułował teorie tabularaza czysta karta niezapisana historia. J J Rouseau wyznawal sensualizm tworca sentymentalizmu (prymat uczuc nad rozumem) Francis Becon postulowal by oddzielic wiedze od wiary religii mowil o użyteczności. Imanuel Kant stworzyl podstawy swieckiej etyki i w rozprawie co to jest oswiecenie wyjaśnił ze jest to wyjscie człowieka z niepełnoletności a niepełnoletność polega na szukaniu przewodnikow duchowych nauczycieloi autorytetow naukowych którzy podpowiadaja czl jak ma zyc czyli mysla za niego. Dopiero kiedy czl zaczyna myslec samodzielnie wtedy można powiedziec ze jest czl oswieconym wyszedl z niepełnoletności. Nie male znaczenie na sformułowanie się oswiecenia jako pradu umysłowego miala praca nad wielka encyklopedia francuska. Redaktorem encyklopedii był Duderot a jendym z autorow Wolter(libertyn) demokratyzm krytycyzm w oswieceniu dominowaly 3 gatunki literackie klasycyzm sentymentalizm rokoko klasycyzm odwoływał się do wzorcow klasycznych czyli starożytnej Grecji i staroz Rzymu zarówno w kanonach literackich jak i sztuk plastycznych preferowal klasyczne gatunki literackie wyznaczal literaturze cele utylitarne (użyteczne). Jest to nazwa ogolnoeuropej pradu artystycznego który w XVIIIw dominowal w europie. Klasycyzm preferowal bajki satyry ody eposy poematy heroikomiczne komedie.
Na bazie tych gatunkow powstaly nowe gatunki typowe dla oswiecenia powiesc nowozytna esej felieton sentymentalizm traktowal literature jako sposób mowienia o wewnętrznym zyciu człowieka. Ostulowal kształtowanie pewnych postaw wobec swiata i innych ludzi. Ludzie powinni odrzucic sztuczność pozory konwenanse. Wyraz sentymentalizm pochodzi od tytulu powiesci L.Sterna podroz sentymentalna rokoko-był charakterystyczny dla wytwornej subtelnej i nastawionej na rozrywke twórczości w tym stylu powstawaly lekkie poery i komedie. Piekno mialo być pewna forma wytworności i przyjemności. Oswiecenie w Polsce dzielimy na 3okresy a)wczesne od lat 40XVIIIw-1764 b)faza dojrzala od 1764-1765 tzw czasy stanislawowskie c) okres schylkowy pozny 1795-1822 prekursorami owiecenia w poslce byli bracia zaluscy którzy założyli pierwsza publiczna biblioteke w 1747r w 1741 s Konarski ogłosił rozprawe o poprawie wad wymowy, w 1743 ukazal się glos wolny wolność ubezpieczajacy St Leszczynskiego w tym samym roku St Konarski o skutecznym rad sposobie w 1740r zalozono w warszawie Collegium Nobilium. Rozpoczeli tym samym reforme szkolnictwa.W dobie oswiecenia w Polsce rozwinęła sie publicystyka w 1765r zaczyna wychodzic gazeta monitor inspirowana i wspierana finansowo przez krola ST augusta. Drukowali tomy A.K. Czartoryski A.Naruszewicz I.Krasicki Konarski Reformatorzy krytykowali w swoich artykułach zacofanie ciemnote nietolerancje inne wady szlachty sarmackiej. Przedstawiono tam mysli filozofow europejskich pisano o teatrze i literaturze. Monitor wychodzil przez 21lat w dobie oswiecenia powsal pierwszy publiczny teatr,zalozono go z inicjatywy krola w 1765r ojcem sceny narodowej okrzykneito Wojciecha Boguslawskiego, autora licznych sztuk teatrlanych. W 1765r zalozono w warszawie szkle rycerska komendantem zostal A.Czartoryski. szkola miala charakter elitarny dawala wszechstronna gruntowna wiedze oraz kształtowała postawy patriotyczne i moralne. W szkole obowiązywał zbior zasd tzw katechizm kadecki. Hymnem zostal wiersz Krasickiego Hymn do milsoci ojczyzny Instytucja kulturalna w tym czasie były obiady czwartkowe organizowane przez krola w warszawskich lazienkach. Krol był wybitnym mecenasem sprowadzil malarzy i architektow gl z wloch byli to min Dominik Merklini tworca palacu łazienkowskiego malarz Marcello Bacciarelli ozdobil malowidłami wnetrze zamku krolewskiego tworzyl także portrety Bernardo Belotto. W pulawach powstal drugi poza warszawa osrodek kulturalny tworzyl tam min poeta sentymentalny F.D.Kaniazmin mecenaska kultury była ksiezna Izabela Czartoryska
Oswieceniem nazywamy epoke w dziejach kultury który zdominowal Europe w XVIIIw. Nowe prady umysłowe i ruchy społeczne nasilily się pod koniec XVIIw i daly poczatek takim pogladom jak empiryzm racjonalizm. Za tworce racjonalizmu uwarza się Kartezjusza który wypowiedzial słynne slowa Cogito ergo sum(mysle wiec jestem) Racjonalizm w dobie oswiecenia był jednym z głównych poglądów filozof empiryzm natomiast wyznal ang myśliciel J.Locke empiryzm jest kierunkiem przeciwnym do racjonalizmu opiera się na poznaniu swiata w oparciu o dosw sensualizm poznawanie swiata za pomoca zmysłów. J.Locke sformułował teorie tabularaza czysta karta niezapisana historia. J J Rouseau wyznawal sensualizm tworca sentymentalizmu (prymat uczuc nad rozumem) Francis Becon postulowal by oddzielic wiedze od wiary religii mowil o użyteczności. Imanuel Kant stworzyl podstawy swieckiej etyki i w rozprawie co to jest oswiecenie wyjaśnił ze jest to wyjscie człowieka z niepełnoletności a niepełnoletność polega na szukaniu przewodnikow duchowych nauczycieloi autorytetow naukowych którzy podpowiadaja czl jak ma zyc czyli mysla za niego. Dopiero kiedy czl zaczyna myslec samodzielnie wtedy można powiedziec ze jest czl oswieconym wyszedl z niepełnoletności. Nie male znaczenie na sformułowanie się oswiecenia jako pradu umysłowego miala praca nad wielka encyklopedia francuska. Redaktorem encyklopedii był Duderot a jendym z autorow Wolter(libertyn) demokratyzm krytycyzm w oswieceniu dominowaly 3 gatunki literackie klasycyzm sentymentalizm rokoko klasycyzm odwoływał się do wzorcow klasycznych czyli starożytnej Grecji i staroz Rzymu zarówno w kanonach literackich jak i sztuk plastycznych preferowal klasyczne gatunki literackie wyznaczal literaturze cele utylitarne (użyteczne). Jest to nazwa ogolnoeuropej pradu artystycznego który w XVIIIw dominowal w europie. Klasycyzm preferowal bajki satyry ody eposy poematy heroikomiczne komedie.
Na bazie tych gatunkow powstaly nowe gatunki typowe dla oswiecenia powiesc nowozytna esej felieton sentymentalizm traktowal literature jako sposób mowienia o wewnętrznym zyciu człowieka. Ostulowal kształtowanie pewnych postaw wobec swiata i innych ludzi. Ludzie powinni odrzucic sztuczność pozory konwenanse. Wyraz sentymentalizm pochodzi od tytulu powiesci L.Sterna podroz sentymentalna rokoko-był charakterystyczny dla wytwornej subtelnej i nastawionej na rozrywke twórczości w tym stylu powstawaly lekkie poery i komedie. Piekno mialo być pewna forma wytworności i przyjemności. Oswiecenie w Polsce dzielimy na 3okresy a)wczesne od lat 40XVIIIw-1764 b)faza dojrzala od 1764-1765 tzw czasy stanislawowskie c) okres schylkowy pozny 1795-1822 prekursorami owiecenia w poslce byli bracia zaluscy którzy założyli pierwsza publiczna biblioteke w 1747r w 1741 s Konarski ogłosił rozprawe o poprawie wad wymowy, w 1743 ukazal się glos wolny wolność ubezpieczajacy St Leszczynskiego w tym samym roku St Konarski o skutecznym rad sposobie w 1740r zalozono w warszawie Collegium Nobilium. Rozpoczeli tym samym reforme szkolnictwa.W dobie oswiecenia w Polsce rozwinęła sie publicystyka w 1765r zaczyna wychodzic gazeta monitor inspirowana i wspierana finansowo przez krola ST augusta. Drukowali tomy A.K. Czartoryski A.Naruszewicz I.Krasicki Konarski Reformatorzy krytykowali w swoich artykułach zacofanie ciemnote nietolerancje inne wady szlachty sarmackiej. Przedstawiono tam mysli filozofow europejskich pisano o teatrze i literaturze. Monitor wychodzil przez 21lat w dobie oswiecenia powsal pierwszy publiczny teatr,zalozono go z inicjatywy krola w 1765r ojcem sceny narodowej okrzykneito Wojciecha Boguslawskiego, autora licznych sztuk teatrlanych. W 1765r zalozono w warszawie szkle rycerska komendantem zostal A.Czartoryski. szkola miala charakter elitarny dawala wszechstronna gruntowna wiedze oraz kształtowała postawy patriotyczne i moralne. W szkole obowiązywał zbior zasd tzw katechizm kadecki. Hymnem zostal wiersz Krasickiego Hymn do milsoci ojczyzny Instytucja kulturalna w tym czasie były obiady czwartkowe organizowane przez krola w warszawskich lazienkach. Krol był wybitnym mecenasem sprowadzil malarzy i architektow gl z wloch byli to min Dominik Merklini tworca palacu łazienkowskiego malarz Marcello Bacciarelli ozdobil malowidłami wnetrze zamku krolewskiego tworzyl także portrety Bernardo Belotto. W pulawach powstal drugi poza warszawa osrodek kulturalny tworzyl tam min poeta sentymentalny F.D.Kaniazmin mecenaska kultury była ksiezna Izabela Czartoryska