Lata 1945 -1957
od idei federalistycznych do powstania trzech Wspólnot Europejskich
okres narodzin konkretnej idei integracyjnej i dążenie do jej realizacji
Przyczyny podjęcia zinstytucjonalizowanej integracji w Europie po II wojnie światowej:
• zniszczenie gospodarcze państw Europy - pragnienie dobrobytu ekonomicznego, stabilności i
pomyślności,
• dezaktualizacja tradycyjnej ideologii państwa suwerennego, niezdolnego do zagwarantowania
bezpieczeństwa i pokoju swoim obywatelom - poszukiwanie gwarancji bezpieczeństwa i pokoju we
współpracy międzynarodowej,
• zagrożenie ze strony Związku Radzieckiego, groźba nowej wojny - konieczność politycznej
współpracy na arenie międzynarodowej państw Europy Zachodniej
• kryzys klasycznych form współpracy międzynarodowej - konwencje dwustronne i wielostronne
oraz współpraca na forum klasycznych organizacji międzynarodowych (n.p. Liga Narodów)
nie uchroniły Europejczyków przed wojną - poszukiwanie nowych form współpracy.
Odrodzenie idei federalistycznych po II wojnie światowej
Trudna sytuacja międzynarodowa i gospodarcza w Europie po II wojnie światowej, jak
i dezaktualizacja ideologii państwa suwerennego sprawiło, iż Europejczycy zaczęli poszukiwać nowej
konstrukcji ideologicznej i instytucjonalnej dla zapewnienia bezpieczeństwa i pokoju w Europie. Skoro
doświadczenie II wojny światowej pokazało, iż klasyczne formy traktatów sojuszniczych nie
wystarczyły do zachowania pokoju w Europie, to koniecznym stało się szukanie nowych rozwiązań.
W latach 1946 - 47 mnożyły się organizacje działające na rzecz zjednoczenia Europy m.in. Europejska
Unia Federalistów, Unia Paneuropejska, Międzynarodowy Komitet Koordynacji na rzecz unifikacji
Europy. Ten rozwijający się bardzo intensywnie ruch proeuropejski doprowadził do powstania nowych
organizacji międzynarodowych: w kwietniu 1948 roku powstała Europejska Organizacja Współpracy
Gospodarczej (do obsługi planu Marshalla), w kwietniu 1949 roku NATO, w maju tego roku Rada
Europy. Żadna z tych organizacji, nie miała jednak integracyjnego charakteru.
Rada Europy
Rada Europy jest pierwszą powstałą po II wojnie światowej organizacją międzynarodową, której cel stanowi wspieranie
jedności i współpracy w Europie. Powstanie: 5 maja 1949 roku. Siedziba: Strasburg.
Członkami są wszyscy członkowie UE, wszyscy członkowie EFTA, Albania, Andora, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy,
Estonia, Finlandia, Litwa, Łotwa, Macedonia, Malta, Mołdawia, Polska, Rozja, Rumunia, San Marino, Słowacja, Słowenia,
Turcja, Ukraina, Węgry.
Obszary działania: prawa człowieka, zagadnienia socjalne, oświata, kultura, sport, młodzież, zdrowie, środowisko, ochrona
pomników, problemy komunalne, regionalne, kwestie prawne, środki masowego przekazu.
Organizacje specjalne: Europejska Komisja Praw Człowieka, Europejski Trybunał Praw Człowieka, Kongres Gmin i Regionów
Europy, Socjalny Fundusz Rozwoju, Europejskie Centra Młodzieży.
W 1946 roku w Zurychu Churchill wzywa do stworzenia Stanów Zjednoczonych Europy opartych na
współpracy francusko-niemieckiej. Żądania federalistów utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy
okazały się przedwczesne. Państwa nie były jeszcze gotowe całkowicie zrezygnować ze swojej
suwerenności. Potrzebna była zatem nowa formuła - struktura mieszcząca się między klasyczną
organizacją międzynarodową a państwem federalnym.
Idea Jeana Monneta - Deklaracja Schumana
Jean Monnet - komisarz francuskiego planu modernizacji rządu Francji został poproszony przez
Roberta Schumana o przygotowanie programu, który rozwiązałby problemy powojennej Europy- a
przede wszystkim ułożył stosunki francusko-niemieckie tak, by uniemożliwić na zawsze wszelką wojnę
pomiędzy tymi krajami.
9 maja 1950 roku Robert Schuman ogłosił publicznie deklarację przygotowaną przez Jeana Monneta,
wyznaczając tym samym "pierwszy etap Federacji Europejskiej" .