|
|
|
|
zbudowana jest z podwójnej warstwy lipidowej, w której tkwią różne białka
|
otacza komórkę i oddziela ją od środowiska
zapewnia wybiórczy transport substancji do i z komórki
|
|
otoczone podwójną błoną jądrową, w której występują liczne pory
przeważnie kuliste, średnicy 5-25 nm, można w nim wyróżnić nukleoplazmę i jąderko (lub jąderka)
zawiera większość DNA komórki
|
przechowuje większość informacji genetycznej
odgrywa nadrzędną role w komórce
warunkuje i reguluje metabolizm komórkowy
uczestniczy w podziałach komórki
|
|
przeważnie owalne, otoczone podwójną błoną lipidowo-białkową
błona wewnętrzna pofałdowana jest w tzw. grzebienie mitochondrialne
zawiera DNA oraz rybosomy
|
biorą udział w procesie oddychania komórkowego (są „centrami energetycznymi komórki”, dostarczają związków wysokoenergetycznych, np. ATP)
|
|
otoczone podwójną błoną lipidowo-białkową
wnętrze często przenika system błon
zawierają DNA oraz rybosomy
przeważnie zawierają barwniki (np. chlorofil); mają średnicę 2-6 um
obecne w komórkach fototrofów
|
związane z fotosyntezą, jej produktami i barwnikami
|
|
cylindryczna, zbudowana z białkowych mikrotubul (najczęściej jest ich 27)
|
odgrywa istotną role podczas podziału komórki
|
Siateczka śródplazmatyczna (retikulum endoplazmatyczne)
|
układ kanalików, pęcherzyków i cystern różnej wielkości i kształtu
wyróżnia się dwa rodzaje siateczki śródplazmatycznej: szorstką (pokrytą rybosomami) i gładką (bez rybosomów, jednak zawierającą wiele enzymów wbudowanych w błony)
|
dzieli cytoplazmę na obszary o różnej aktywności chemicznej
siateczka ś. szorstka związana jest z syntezą białek i ich ostatecznym modyfikowaniem
siateczka ś. gładka z syntezą lipidów u steroidów
|
|
asymetryczne, nieobłonione struktury średnicy ok. 25 nm
zbudowane z dwóch podjednostek
|
umożliwiają syntezę białek na matrycy informacyjnego kwasu rybonukleinowego (mRNA)
|
|
obejmuje liczne spłaszczone błoniaste cysterny oraz mniejsze pęcherzyki
|
przygotowanie białek przeznaczonych di wbudowania w błonę lub wydzielenia na zewnątrz komórki
|
|
u roślin składa się z włóknistego celulozowego szkieletu i z substancji wypełniających np. pektyn
u grzybów zawiera głównie chitynę
|
chroni komórkę przed uszkodzeniami mechanicznymi i stratami wody
|
|
wydzielone obszary komórki otoczone pojedynczą błoną lipidowo-białkową
mogą zawierać różne substancje
|
gospodarowanie wodą i solami, magazynowanie różnych substancji, niekiedy funkcje trawienne
|
|
bardzo drobne pęcherzyki otoczone pojedynczą błoną i zawierające enzymy trawienne (hydrolityczne)
|
umożliwiają rozkład pochłoniętych ciał obcych lub obumarłych organelli
|
|
kuliste struktury średnicy 0,1-0,5 um otoczone pojedynczą błoną
|
przebiegają w nich reakcje utleniania z udziałem tlenu cząsteczkowego, a także zachodzi rozkładanie powstającego nadtlenku wodoru
|
|
budową przypominają peroksysomy, ale aktywne są w nich inne enzymy
występują w komórkach roślinnych zawierających tłuszcze jako substancje zapasowe
|
przebiegają w nich reakcje cyklu glioksalowego ( przemiany tłuszczów w cukry)
|
|
struktury nitkowate ruchliwe zbudowane z mikrotubul białkowych (układ „9+2”) osadzonych w tzw. ciałkach bazowych
|
umożliwiają ruch komórki lub wymuszają ruch płynu wokół komórki, niektóre spełniają funkcje receptorów
|
|
zawiera układy białkowych elementów (filamentów, mikrotubul)
obecny w cytoplazmie, jądrze, rzęskach
|
nadaje komórce określony kształt
umożliwia ruch cytoplazmy oraz przemieszczanie się organelli komórkowych
|
Cytosol („cytoplazma podstawowa”)
|
płynna pozostałość po usunięciu innych struktur komórki (w tym cytoszkieletu)
zawiera, m.in. wodę, białka, jony
|
stanowi środowisko zachodzenia wielu reakcji enzymatycznych, np. glikozy
umożliwia dyfuzję substancji
|
|
|
|
|
|
|
|
|
zielone chlorofile w tylakoidach gran, karotenoidy
|
biorą udział w procesie fotosyntezy
nadają zieloną barwę liściom, łodygom
|
|
|
|
karotenoidy (np. żółty ksantofil, pomarańczowy karoten), ślady chlorofilu
|
na ogół wynik starzenia się chloroplastów
nadają barwę np. ziarnom zbóż, kwiatom jaskra, owocom pomidora, korzeniom marchwi, jesiennym liściom
|
|
|
|
|
mają zdolność syntezy oraz magazynowania: skrobi (amyloplasty), tłuszczów (tzw. elajoplasty), białek (aleuroplasty)
|
|
|
|
|
przekształcają się w dojrzałe formy plastydów, np. w chloroplasty
|