Czucie, zdolność odbierania przez organizm różnego typu wrażeń zmysłowych. Mechanizm czucia polega na pobudzaniu receptora przez bodziec, w wyniku czego powstają impulsy docierające do ośrodków nerwowych czuciowych.

Rozróżnia się cztery rodzaje czucia: 1) czucie powierzchniowe (eksteroceptywne), odbierane przez receptory skórne (np. czucie dotyku, bólu, temperatury, smaku), 2) czucie teleceptywne, np. widzenie, słyszenie, 3) czucie głębokie (proprioceptywne), odbierane przez proprioreceptory, odpowiedzialne za wystąpienie odruchów głębokich, czyli ścięgnistych, znajdujące się w mięśniach, ścięgnach, powierzchnia stawowych i błędniku (czucie równowagi), 4) czucie trzewne (interoceptywne), odbierane przez interoreceptory w narządach wewnętrznych i ścianach naczyń krwionośnych.

Wyróżnia się także podział na czucie protopatyczne - mało precyzyjne w różnicowaniu bodźców, w którym integracja impulsów odbywa się na poziomie podkorowym (np. niekiedy czucie bólu, czucie trzewne), i czucie epikrytyczne - precyzyjne w różnicowaniu bodźców, w którym integracja impulsów odbywa się na poziomie ośrodków podkorowych, korowych okolic czuciowych i kojarzeniowych mózgu.

Zaburzenia czucia są spowodowane uszkodzeniem nerwów obwodowych, korzeni tylnych rdzenia kręgowego albo określonych dróg nerwowych wstępujących. Mogą mieć charakter ubytkowy (np. obniżenie lub zniesienie czucia dotyku, bólu, niezborność ruchów) lub charakter podrażnienia (np. dotykowa lub cieplna przeczulica, bóle korzeniowe, nerwobóle,parestezje).

Parestezje, spaczone odczuwanie bodźców w wyniku zmian w nerwachlub drogach czuciowych. Objawiają się samoistnie występującymi wrażeniami czuciowymi o czarakterze pieczenia, kłucia, mrowienia, palenia, dotyczącymi określonych okolic skóry (w zależności od miejsca uszkodzenia).

Próba Romberga

W przebiegu badania neurologicznego próba Romberga służy do badania zborności ruchów zwłaszcza gdy zachodzi podejrzenie uszkodzenia móżdżku bądź sznurów tylnych rdzenia kręgowego.

Przeprowadzenie badania[edytuj]

• Pacjent jest w pozycji stojącej ze złączonymi stopami. Ręce opuszczone.

• Lekarz musi być tak ustawiony, aby w razie potrzeby mógł podtrzymać pacjenta.

• Poprosić pacjenta, by zamknął oczy.

Wyniki i interpretacja[edytuj]

• Wynik prawidłowy - pacjent stoi przy otwartych i zamkniętych oczach.

• Próba dodatnia - pacjent stoi przy otwartych oczach, a pada, gdy ma zamknięte.

• Może być objawem:

• Uszkodzenia sznurów tylnych rdzenia głównie przez: ucisk na rdzeń, wiąd rdzenia, niedobór witamin z grupy B, zwyrodnienie rdzenia kręgowego

• Neuropatii obwodowej: zespół Guillaina-Barrego, cukrzyca, choroba Charcota-Mariego-Tootha, mocznica, zatrucia metalami ciężkimi i lekami (winkrystyna, izoniazyd).

• uszkodzenia błędnika lub układu przedsionkowego - pacjent "pada" zawsze na jedną stronę. "Pada" czyli musi się podeprzeć, żeby nie stracić równowagi.

• Pacjent po zamknięciu oczu zaczyna się kiwać w przód i tył ale nie pada: zespół móżdżkowy

PROBA OBROTOWA

- pacjent siedzi na krześle obrotowym z głową pochyloną nieznacznie do przodu

- w ciągu 20 sekund lekarz 10-krotnie obraca pacjenta w jednym kierunku

- na skutek obrotów pojawia się tzw. oczopląs, czyli mimowolne ruchy gałek ocznych

- czas trwania oczopląsu zostaje zapisany, następnie pacjent w ten sam sposób jest obracany w przeciwną stronę

- zazwyczaj ruchy gałek ocznych trwają 20-50 sekund

- jeżeli różnica czasu pomiędzy czasem ruchu gałek w obu oczach wynosi więcej niż ? świadczy to o zaburzeniach reakcji narządu równowagi

AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY

 

1.       Podział autonomicznego układu nerwowego

 

a)      Część współczulna( sympatyczna)

         Neurony ośrodkowe znajdują się w słupach pośrednio-bocznych istoty szarej rdzenia kręgowego(Th₁- Th₁₂ ) (L₁-L₃ )

         Neurony przedzwojowe kończą się synapsą w zwojach pnia współczulnego a część włókien dociera do zwojów pośrednich

         Włókna pozazwojowe wchodzą do mieszaniny nerwów somatycznych lub docierają do narządów wewnętrznych

         Substancje przekaźnikowe przedzwojowo- acetylocholina, zazwojowo - noradrenalina

Receptory adrenergiczne

- α pobudzające( wyjątek przewód pokarmowy pośrednio rozkurczające)

- ß hamujące( wyjątek w sercu pobudzające

b)      Część przywspółczulna ( parasympatyczna)

         Neurony ośrodkowe znajdują się w jądrach nerwów czaszkowych( okołoruchowego, twarzowego, językowo- gardłowego i błędnego) oraz w segmencie krzyżowym ( S₂- S₄ )

         Włókna przedzwojowe kończą się synapsami w zwojach położonych blisko unerwionych narządów

         Substancje przekaźnikowe przedzwojowo i zazwojowo- acetylocholina

Receptory cholinergiczne: nikotynowe i muskarynowe

 

CZĘŚĆ JELITOWA

         Neurony skupione w dwóch splotach śródściennych( podśluzówkowym i mięśniowym) regulują na zasadzie krótkich zwojowych łuków odruchowych napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego.

AUTONOMICZNE ODRUCHY WŁÓKIENKOWE

         Grupa odruchów zamykających się w obrębie jednego aksonu bez udziału ciała komórki

         Np. naczynioskurczowe odruchy włókienkowe

 

 

 

2.       Transmitery układu autonomicznego

 

         W układzie autonomicznym jeden i ten sam neuron może posługiwać się więcej niż jednym przekaźnikiem chemicznym. Obok transmitera głównego( acetylocholina, noradrenalina) posiada kotransmitery lub neuromodulatory, które modyfikują efekt działania głównego transmitera

         Np.  VIP, dopamina, enkefalina, serotonina

 

Rola kotransmisji:

         Przedłuża efekt pobudzenia lub hamowania( nie ulegają wychwytowi zwrotnemu)

         Wpływają na zmiany struktury molekularnej białek receptorowych  lub regulacyjnych

 

3.       Rola zwojów autonomicznych

 

      Przekazywanie pobudzenia z OUN do narządów wewnętrznych

      Odbieranie pobudzenia z różnych receptorów i wysyłanie  impulsów do narządów unerwianych bez  udziału OUN( np. serca przez zwój gwieździsty)

      Utrzymanie pamięci elementarnej w zwojach( wzmocnienie odpowiedzi neuronów zwojowych na acetylocholinę)

 

Transmisja zwojowa

         Faza szybka (EPSP po 0.5 do 1  ms)

         Faza późna( (EPSP po 100 do 200 ms)

         Bardzo późna (EPSP kilkadziesiąt minut)

 

4.       Najważniejsze czynności układu autonomicznego

 

         Rozszerzenie lub zwężenie źrenicy

         Pobudzanie ślinianek do wydzielania śliny lub ich hamowanie

         Przyśpieszenie lub hamowanie czynności serca

         Rozkurczanie lub zwężanie oskrzeli

         Zwężanie naczyń krwionośnych powodując wzrost ciśnienia tętniczego krwi/ rozszerzanie naczyń krwionośnych powodujące spadek  ciśnienia tętniczego krwi

         Pobudzenie gruczołów nadnerczowych do wydzielania

         Nasilenie skurczów przewodu pokarmowego

         Rozszerzenie/ kurczenie pęcherza moczowego

Większość narządów wewnętrznych jest unerwiana zarówno przez włókna układu współczulnego, jak i przywspółczulnego.

Obie części tego układu działają jednocześnie, a harmonijna  praca danego narządu jest efektem ich współdziałania.

 

4.       FUNKCJA PODWZGÓRZA

 

         Podwzgórze znajduje się między postawną  częścią kresomózgowia i brzuszną częścią śródmózgowia.

         Podwzgórze jest ściśle połączone z przysadką mózgową

• W przedniej części podwzgórza znajdują się jądra:

-Przedwzrokowe

-Przednie

-Nadwzrokowe przykomorowe

-Nadskrzyżowaniowe

• W części guzowej znajdują się jądra:

-Brzuszno- przyśrodkowe

-Grzbietowo- boczne

-Łukowate

• W części bocznej znajduje się jądro

-Boczne

• W części sutkowej znajdują się jądra:

-Sutkowa te

-Nadsutkowate

-Tylne

 

         Podwzgórze zawiera ważne ośrodki kierujące czynnością autonomicznego układu nerwowego

         Reguluje gospodarką wodną organizmu( regulacja ilości wody z odczuwaniem pragnienia)

         Regulacja temperatury

         Pobieraniem pokarmu głód i sytość

         Przemiana tłuszczowców, przemianą węglowodanów( cukrów)

         Snem i czuwaniem

         Czynnościami seksualnymi( cyklami układu rozrodczego, popędem seksualnym)

         Reakcjami emocjonalnymi

         Czynność podwzgórza pozostaje w ścisłym związku z przysadką mózgową

 

 

 

 

NEUROTRANSMITERY PODWZGÓRZA

Neurony syntetyzują około 20 ważnych związków o właściwościach hormonów lub neurotransmiterów

 

Neurotransmitery:

         Noradrenalina

         Dopamina

         Serotonina

         Acetylocholina

         Glutaminian

         GABA

Neuropeptydy:

         Wazopresyna

         Oksytocyna

         Kortykoliberyna

         Tyreoliberyna

         Neuropeptyd Y

         Leptyna

         Tlenek azotu

 

5.       Hormony biorące udział w regulacji wydzielania przedniego płata przysadki mózgowej

 

         Kortykoliberyna

         Tyreoliberyna

         Gonadoliberyna

         Somatoliberyna

         Somatostatyna

         Prolaktoliberyna

         Prolaktostatyna- dopamina

         Melanoliberyna

         Melanostatyna

         Wazopresyna

         Oksytocyna

---