SŁOWNIK

---------------------

(w kwadratowych nawiasach proponowana przez Agnieszkę Wichrowską wymowa, w nawiasach zwykłych wątpliwości, przykłady i możliwe pochodzenie wyrazu)

a'baeth [aweth*] - całować, pocałować (może mieć związek z fr. baiser, łac. basium)

aard, ard [ard] - góra, górny, najwyższy

aark, aark [ ] - kra, kra

abb [ ] - ujście

addan [adan] - tańczący (czyżby od fr. danser?)

aedd [ejd/ed] - okruch

aefder [ ] - później (?) (ang. after)

aen [en] - "z", także "do" (patrz rozmowa jaskółki z krukiem w WJ) oraz "na" (Aen me Glaeddyv...)

aenye [ejnje/enje] - ogień

aesledde [esled] - jeździć na sankach (ang. sledge)

aespar [ ] - strzelać

aevon [ewon/ejwon] - rzeka (gael. abhainn, jest rzeka Avon w Anglii)

aép [ep] - "w" (A d'yaebl aép arse)

aine [ain] - światło (światełko?)

an [an] - mały, także rodzajnik nieokreślony (oraz "z" ?)

an'givare [angivr] - donosiciel, szpieg

a'taeghane [ategan] - dzisiaj (przypomina fr. aujourd'hui)

arse [auarse/ars] - rzyć (zad) (ang. ass, arse)

eate [ ] - lato (franc. l'ete)

beanna [benna] - kobieta

beann'shie [benszi] - demon rodzaju żeńskiego obwieszczający czyjąś śmierć (niewątpliwie irl. banshee)

Birke [ ] - równonoc wiosenna

blath [blath*] - kwiat, kwiatuszek

blathan [ ] - girlanda

blathanna [ ] - kwiatów

bleidd [blejd] - wilk (bret. bleizh)

bloed [blojw/bleuw**] - krew (ichaer także znaczy krew, zatem może chodzi tu o jakiś dialekt ze Skellige czy Brokilonu)

bloede [blojwe/bleuwe**] - krwawy, cholerny (ang. bloody)

cáelm [kelm] - spokój, spokojnie, wolno, powoli (także rzeczownik, może pochodzić z fr. calme czy ang. calm)

cáemm [kem] - iść, przybywać (np. ang. come)

caen [ken] - móc (ang. can)

caer [ker] - warownia, gród, (walij., prowansalski, także irl.: dom, domek, również miejsce)

cáerme [kerm] - los, dola (sanskr. karma)

Cáerme [kerm] - Przeznaczenie

carn [karn] - kurhan

ceádmil [kedmil] - witaj (pozdrowienie, oryg. irlandzkie i szkockie

Ceud Mile Failte, czyli Sto Tysięcy Powitań)

cerbin [kerbin] - kruk (fr. corbeau)

cinerea [kinere/kinereja] - żyrytwa

dearme [derme] - śpij, spać, dobranoc

deireadh [dered] - koniec, kończyć (irl. deireadh - koniec)

deith [deth*] - płomień

deithwen [ ] - biały płomień

dh'oine [din/duan] - człowiek (chyba z fr. homme)

dhu [ ] - czarny

dice [dike] - mówić (hiszp. decir, fr. dire, łac. dicere)

d'yaebl [diebl] - diabeł (fr. diable)

dol [dol] - dolina

elaine [elein] - piękny

en [en] - rodzajnik nieokreślony (En Dh'oine - jakiś człowiek)

enid [ ] - stokrotka

ess [es] - jest

esse [esse] - będzie

essea [essea] - jestem

esseath [esseath] - jesteś

evall [ewal] - koń (franc. cheval, łac. caballus)

evelienn [evelien] - wszystko, wszyscy (cały, całość?) (ang. every)

feainne [fenne] - słońce

fen [fen] - błonie (a.sax. fen, fenn, D. veen G. fenne, goth. fani)

foilé [fouil/faul] - szalona

folie [foli] - szaleństwo (fr. folie)

gar'ean [garen] - uwaga, uważaj (fr. garde)

geas [gesz] - przekleństwo, klątwa, zew(?) (oryg. irl. geasa,

lub gael. geis)

gláeddyv [gladif***] - miecz (łac. gladius - miecz, także st. fr.

glaive, lub gael. claidheamh)

glean [ ] - dolny, niski

gleanna [ ] - dolin

glosse [ ] - ?patrzeć, ?oglądać a. ?mówić

Glyswen [ ] - Biała Rzeczka

gwen, gwyn [ ] - biały (także -wen)

gvalch'ca [falkka] - sokolica, sokoliczka (ewidentne związki z

ang. falcon i fr. faucon, wymowa moze tez [falkka]?)

gynvael [ginvejl***] - lodu

hanse [ ] - zbrojna drużyna przyjaciół

hav'caaren [hafcaarn] - słowo kojarzące się z drapieżną chciwością

hen [hen] - starszy, stary (np. muirehen - stare morze)

ichaer [ikeer] - krew (np. Seidhe Ichaer - krew elfów)

imbaelk [ ] - kiełkowanie

inis [inis] - wyspa (wal. ynys, także gael. innis)

invaerne [ ] - zima (franc. l'hiver)

kelpie [ ] - groźny i złośliwy duch morza

laeke [ ] - jezioro (fr. lac, ang. lake)

lara [lara] - mewa

lionors [lijonors] - lwica

llamas [ ] - dojrzewanie

luned [luned] - córka

me [me] - moja, mój, mnie (a może po prostu nieodmienne?)

meáth [ ] - spotkać (?) (ang. meet)

milva [milwa] - kania (łac. miluus)

mire [ ] - ?patrzeć, ?oglądać

mistle [ ] - jemiołuszka (ang. mistle)

minne [mine] - miłość (st.niem. Minne = miłość)

Midaëte [ ] - przesilenie letnie

Midinvaerne [ ] - przesilenie zimowe

muire [mure] - morze (gael. muir, także fr. mer i łac. mare)

modron [ ] - matka

morvudd [morvud] - wrogowie

naev'de [neewde] - dziewięć (fr. neuf)

neén [nen] - nie

pest [ ] - zaraza, mór, dżuma (fr., ang. peste, niem. Pest,

łac. pestis)

que [ ] - co

quirk, quirk [ ] - ćwir, ćwir

raenn [ren/rein] - biec, biegać (ang. run)

rhena [rena] - królowa (fr. reine, łac. regina)

scoia'tael [skoateel] - wiewiórki

seidhe [szei] - elf (oryg. irl. sidhe - siedziba elfów pod ziemią)

sidh [szi lub szjidi] - elfem (ewentualnie może to nie odmiana przez

przypadki, tylko dialekt brokiloński)

shaent [szent] - śpiewać (fr. chanter)

sledd [slej] - sanki (rzeczownik D. slede, sleede, ang. sledge)

sor'ca [sorka] - siostrzyczka (łac. soror, fr. soeur)

spar [spar] - strzelać (N'aen aespar a me - Nie strzelaj do mnie)

spar'le [ ] - zastrzelić go (?)

straede [stred] - droga [ang.,niem.,włos.]

squaess [skess] - przepraszać (squaess'me - przepraszam), wybaczać

tearth [terth] - lęk, bać się (łac. terreo = straszyć)

taedh [teu] - bard

tedd [ted] - dzień, czas, pora

tirth [tirt] - dzik

tor [tor] - wieża

tvedeane [tfeden] - dwanaście, tuzin (ang. twelve)

va [wa] - iść (franc. va - idzie, łac. vado)

va fail [ ] - do widzenia

vara [ ] - towar

vatt'ghern [watgern] - wiedźmin

Velen [ ] - równonoc jesienna

veloë [weleu**] - szybko ([1]) (łac. velox, velocis)

vort [fort] - od siebie, precz, dalej, dłużej (Shaente

vort) (holen.)

wedd [wed] - dziecko

weddin [ ] - dziecko, dziecię

wen [ ] - biały (w złożeniach -wen)

woed, woéd [weud**] - las, lasu

woedd [weud**] - lasu, leśny ([2])

yeá [jea] - tak

yghern [yighern***) - skolopendromorf ([3])

yn [yin***] - na (?), jeden/przedimek okreslony

ys [yis***] - w dół, z (bretońska legendy o zatopionym mieście Ys)

zireael [cirejl] - jaskółka (chyba fr. hirondelle)

zvaere [zweir] - przysięgać (ang. swear)


* - "th" jak w angielskim "moth"

** - "eu" jak we francuskim "peux"

*** - chodzi o dźwięk pomiędzy "y" a "i"


[1]

[Jan: veloë [weleu**] - i w ogóle umlauty: jeżeli veloe czytałoby się [weleu**], to veloë trzeba czytać inaczej... o ile dobrze pamiętam, to przynajmniej w niektórych językach europejskich umlaut "rozmienia" samogłoskę lub dyftong zapisywaną jako dwuznak "na drobne" i oznacza wymowę jako osobne dźwięki (np. België: [belżije]). Czyli veloë należałoby czytać tak, jak po polsku bez umlautu: [weloe] albo [feloe]. To samo dotyczy np. i-umlaut (jest to jedyne zastosowanie i-umlaut jakie znam) i pewnie pozostałych umlautów też.]

[2]

[Jan: Jeżeli "woedd" czyta się "weud**" (biorąc pod uwagę istnienie "v", podejrzewałbym raczej wymowę angielską, czyli "u" niezgłoskotwórczego - czyli [ueud**]), to dlaczego sledd ma być [slej]? Chyba jednak [sled].]

[3]

[Jan: Gh - w transkrypcji angielskiej słów obcych często oznacza dźwięczne "h", jak w ukraińskim, greckim albo staropolskim (hamak = [ghamak] a nie [khamak] w odróżnieniu od chama). Jest to tym prawdopodobniejsze, że istnieje w zapisie SM również samodzielna litera "g". Podejrzewałem nawet, że "gh" wymawia się z gardłowym harkotem (jak po holendersku), ale to chyba by nie pasowało do fonetyki SM - już prędzej do krasnoludzkiego.]

WYRAŻENIA I PRZYKŁADY

---------------------

Aenyell'hael - chrzest ognia (aenye - ogien, hael - leczyć?) Hael jest też używane jako pełne szacunku pozdrowienie (Filavandrel w [OŻ 208] i Ciri w [CzP 270]), vessekheal - toast Zerrikanek

Aevon y Pont ar Gwennelen - Rzeka Alabastrowych Mostów

Gwenllech - Rzeka Białych Kamieni

Gwynbleidd - Biały Wilk

Aen N'og Mab Taedh'morc - Ćwiczenia Dla Młodych Bardów (to jak nic

celtycki Mabinogion, którego nazwa znaczy dokładnie to samo. Morc występuje

też w Dhu Dwimmermorc)

morc - księga? podręcznik?

Aedd Gynvael - Okruch Lodu

Feainnewedd - Dziecko Słońca (gatunek kwiatów) (słonecznik?

stokrotka?)

En'ca minne - maleńko miłości

A d'yaebl aep arse - w diabła rzyć

Duén Canell - Miejsce Dębu

En Dh'oine aen evall a straede - jakiś człowiek jedzie konno drogą

Ceann Treise - kaskada w Brokilonie, jest słowo ceann w gaelickim

oznaczajšce głowę, lub koniec czego?, zakończenie. Jakie? pomysły?


PRZECZENIA

----------


(bardzo podobny system jak w j. francuskim, szczególnie dopełnień dalszych

i bliższych)


N'te va - Nie idź. (Neen te va = N'te va -> tak chyba się skraca)



RÓŻNE - GRAMATYKA

-----------------


-anna - kogo, czego? (blathanna - kwiatów) dopełniacz

[Merlin: ale kwietna mandala to blathan caerme, więc to może

też wyglądać tak, że blath to kwiatek a blathan - kwiatki.

Nie ma też -anna w Miejscu Dębu - Duen Canell]


aep - dopełniacz, takze 'syn' : Cahir aep Ceallach. Jest też chyba

miejscownikiem, w każdym razie oznacza też "w": por.

a d'yaebl...)

[Jan: jeżeli jest wyznacznikiem dopełniacza, to wcale nie

musi oznaczać "syn", zwłaszcza, że jeśli już, to musiałby

oznaczać w ogóle potomka bez względu na płeć, gdyż jest

używany również w odniesieniu do kobiet, np. Lara Dorren

aep Shiadhal. Jeżeli jednak dopełniacz w SM pełni funkcję

dzierżawczą - podobnie jak po polsku - to rozszerzanie

znaczenia aep jest zbędne: Lara Dorren [córka] Shiadhala,

Cahir (...) [syn] Ceallacha, Jan [syn] Piotra czy Wierch

Kaspra (Ard aep Casper :) (słowa w nawiasach kwadratowych

pozostają w domyśle).

Ponieważ jednak funkcja dopełniacza jest też pełniona przez

przyrostek -anna (kogo? czego? to przecież dopełniacz!), to

być może aep pełni funkcję głównie lub wyłącznie dzierżawczą

(Lara Dorren Shiadhalowa, Cahir (...) Ceallachowy itp)? Nie

mam pod ręką materiału, żeby to sprawdzić.]


-en - operator czasu przyszlego: (chyba...)

N'aen aespar a me - Nie strzelaj do mnie (Nie zastrzel mnie)


ell'ea - "Va'en aesledde, ell'ea?" Pójdziemy na sanki, dobrze?

Końcówka pytająca ell'ea, normalna w dialekcie Skellige, jest

niegrzeczną formą w klasycznej Starszej Mowie, w której

pytanie tworzy się intonacją. [KE 90]. Formą przeczącą jest

nell'ea.

Pytania można też chyba zadać przez inwersję: zamiast

"Aeen esseath Sidh?" można też powiedzieć "Ess'ae'n Sidh?"


Piosenka Jaskra w Brokilonie

----------------------------


Yviss, m'evelienn vente caelm en tell

Elaine Ettariel,

Aep cor me lode deith ess'viell

Yn blath que me darienn

Aen minne vain tegen a me

Yn toin av muireann que dis eveigh e aep llea...


L'eassan Lamm faeinne renn, ess'ell,

Elaine Ettariel,

Aep cor aen tedd teviel e gwen

Yn blath que me darienn

Ess yn e evellien a me

Que shaent te caelm

a'vean minne me striscea...


Miłować ciebie, to jest życia mego cel

Nadobna Ettariel

Zachować tedy pozwól wspomnień skarb

I czarodziejski kwiat

Miłości zakład twej i znak

Kroplami rosy niby łzami posrebrzony...



Wyliczanka "Piękny Kwiat"

-------------------------


Elaine blath, Feainnewedd

Dearme aen a'caelme tedd

Eigean evelienn deireadh

Que'n esse, va en esseath

Feainnewedd, elaine blath!



Piękny kwiatku, Słońca dziecię

Śnij, gdy pokój jest na świecie

Lecz czas każdy żywot zmąca

Co trwa jeszcze, czeka końca

Piękny kwiatku, dziecię Słońca!


(przekład Merlina, instyktowny, nie do końca udokumentowany)




Kruk i jaskółka

-----------------


Hen Cerbin dic'ss aen n'og Zireael

Aark, aark, caelm foile, te veloe, ell?

Zireael veloe que'ss aen en'ssan irch

Mab og, Hen Cerbin, vean ni, quirk, quirk!


(jak to przetłumaczyć? szczególnie trzecia linijka...)


Krasnoludzki

--------------


duvvel hoael, duvvelsheyss (duvvel - diabel)

NAZWY KART:

vaina - panna,

hraval - krol,

ballet - walet,

MIECZE:

gwyhyr, sihill


Bloëmenmagde - po elfiemu Dana Méabdh (["Danamebi"]), a we wspólnym:

Panna Polna alba Żywia [OŻ 211].



LUŹNE NOTATKI, ZDANIA NIE DO KOŃCA PRZETŁUMACZONE

-------------------------(...)


aen me Glaeddyv, zvaere a Bloedgeas, Ard Rhena, Lionors Aep Xintra! -

na mój miecz składam przysięgę krwi, Najwyższa Królowo, Lwico z Cintry!

(czemu Xintra a nie Xin'trea? Czyżby znowu dialekt ze Skellige?)


aen Saevherne - z Wiedzących

aen'drean va, eveigh Aine - Przybądź, nieśmiertelne Światło!

Belleteyn - Rozkwit

caelm, evellienn! - spokój, wszyscy!

Deithwen Addan yn Carn aep Morvudd - Biały Płomień Tańczący Na Kurhanach

Wrogów

elaine deireadh - "piękny koniec" - tak mawiają elfy

elaine tedd a'taeghane, a va'en aesledde - pogodę mamy dziś piękną pójdźmy

zatem na sanki

ess'creasa - tak trzeba

ess'laine - to jest ładne, to ładne

ess'tedd, esse creasa - juz czas, tak trzeba

ess'tuath esse - Tak będzie

ess've vort shaente aen Ettariel? Shaente a'vean vort? - Czy zaśpiewasz

o Ettariel ? Zaśpiewasz dla nas teraz? (?)

evelienn vara en ard scedde - cały towar najwyższej jakości (gatunku)

gar'ean, taedh. Va caelm. - uważaj, poeto. Idź powoli/spokojnie.

gar'ean. N'te va. Ki'rin! - uważaj. Nie idź.

glaeddyv vort, beanna - rzuć miecz, kobieto

Imbaelk - Kiełkowanie

ki'rin - ?

Lammas - Dojrzewanie

Lambert caen me a'baeth aep arse - Lambert może mnie pocałować w dupę

m'aespar que va'en, ell'ea - No i co, zastrzelisz mnie? (?)

Midinvaerne - Dzień Zimowego Przesilenia

mid | invaerne => l'hiver = zima (franc.)

Midaete - Dzień Letniego Przesilenia

mid | eate => l'ete = lato (franc.)

mir'me vara - (chciałem tylko) obejrzeć towar? (Vara może pochodzić

od ang. ware o tym samym znaczeniu)

mire, que spar aen'le - patrz, jaki będzie strzał/ jak go zastrzelę (?)

mireann vara, va'en vort - vara to chyba towar; [Merlin: towar obejrzany,

pora jechać? Mireann vara to ewidentnie coś związanego z oglądaniem towaru,

ale nie wiem, czy ma charakter twierdzący, czy przeczący]

n'aen aespar a me - nie strzelaj do mnie

n'ess a tearth. Sh'aente. - nie bój się. Śpiewaj.

n'ess tedd - nie ma czasu. Może również znaczyć: to nie czas (na to)

n'te dice'en. Sh'aente, va- nic nie mów. Śpiewaj.

n'te mire daetre. Sh'aente vort- nie oglądaj się. Śpiewaj dalej.

n'te shaent a'minne - nie śpiewaj o miłosci.

ne tuv'en que'ss, luned - nie zabijaj tego, czym jesteś, córeczko (?)

naev'de aen tvedeane - dziewięć za tuzin

nell'ea. T'en pavienn, Aen Seidhe.

que glosse? Que l'en pavienn, ell'ea?

que suecc's - co się dzieje?

que'ss aen me dicette, Enid? Vorsaeke'llan? Aen vaine? - o czym ty

mówisz Enid? Poświęcić ich? (pozwolić im zginąć???). Na próżno? (fr. en

vain) (???)

Saovine - Zamieranie

spar'le - zastrzel go

tearde - później

thaess aep - zamknij się

thaesse - milcz

va'en aesledde, me elaine luned - chodźmy na sanki, moja piękna córko

va'esse deireadh aep eigean - coś się kończy

Vedrai! Enn'le! - enn'le znaczy chyba bierz go łap go!

voe'rle, Vanadain. Quess'aen? - rozejrzyj się, Vanadain. Co się

dzieje? co tam? (?)

va faill - do widzenia (znowu failte)


Ciekawostka: po łacinie jaskólka to hirundo, więc nazwa farmy na której

Geralt spotyka się z Yen i Ciri w Cz. P. też pochodzi od zireael,

aczkolwiek pokrewieństwo jest odległe.



Dużo nazw i imion własnych ma źródła w tekstach celtyckich. U

wybrzeży Szkocji była niegdyś wyspa Thanet, Cairngorm to tameczne góry. Z

kolei Powys to starożytne księstwo i region Walii, imię Medb lub Meve nosi

królowa w Mabinogionie (do którego AS wszak się odwołuje), Demetia (Carla

Demetia Crest) to kolejny region Walii. W klasztorze na Ionie w IX wieku

był opat Cellach (są pewne podobieństwa do imienia ojca Cahira), wreszcie

imię diaboła może pochodzić od celtyckiego naszyjnika torques. Kelpie to

szkocki demon - koń nawiedzający jeziora. Aes side to staroirlandzki lud

zamieszkujący ziemne kopce. Belleteyn to Beltaine, Saovine - Samhain. Z

kolei nazwy z wysp Skellige noszą wyraźne piętno mitologii skandynawskiej:

Ragh Nar Roog to Ragnarok, Hemdall to Heimdall, nie mówiąc o Freyji. Są

też słowa o wyraźnie wikińskiej proweniencji jak jarl czy drakkar, ale to

już nie do tego słownika.

---