Przykładowe pytania:
Scharakteryzowanie strategii podatkowej w Polsce?
Scharakteryzowanie zmian w strukturze dochodów finansowych w Polsce
(gr. dichotomía od dícha `na dwa' + tomé `cięcie') podział na dwie części; dwudzielność.)
Przesłanki koordynacji polityki fiskalnej i monetarnej
Jakie przesłanki/czynniki kształtują wielkość popytu pieniądza
Przesłanki/przyczyny fiskalizmu
Polityka finansowa to działalność polegająca na realizacji określonych celów za pomocą narzędzi finansowych. Polityka finansowa dzieli się na fiskalną i politykę monetarną. Polityka fiskalna to działalność państwa, które przy wykorzystaniu narzędzi fiskalnych (podatki, wydatki) dąży do realizacji wyznaczonych celów publicznych społecznych i gospodarczych.
Rozróżnienie polityki fiskalnej i monetarnej opiera się na:
Odmienne podmioty odpowiedzialne za ich prowadzenie
Zróżnicowana odpowiedzialność podmiotów za prowadzenie polityki monetarnej i fiskalnej
Odmienne cele operacyjne
Odmienne rodzaje stosowanych narzędzi
Odmienne oddziaływanie narzędzi polityki monetarnej i fiskalnej na gospodarkę
Polityka fiskalna i monetarna prowadzona jest przez inne podmioty powodem tego podziału jest charakter współczesnego pieniądza (jest to pieniądz państwowy, oparty na przymusie i nie ma technicznych granic jego tworzenia-ilości) Jednym zabezpieczeniem współczesnego pieniądza są towary i usługi które można za niego nabyć, a prowadzona przez państwo polityka finansowa ma sprawiać że takie zabezpieczenie istnieje. Podział ten ma na celu odciążenie rządu, czyli podmiotu odpowiedzialnego za politykę fiskalną od tworzenia/emisji pieniądza tym obszarem ma zająć się bank centralny. NBP ma konstytucyjny zakaz udzielania pożyczek rządowi na bieżące potrzeby, a jego strategicznym celem jest utrzymanie stabilnego poziomu cen przy wspieraniu polityki gospodarczej rządu o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP. Narzędzia polityki monetarnej oddziaływają na gospodarkę pośrednio ale szybko, natomiast narzędzia polityki fiskalnej oddziaływają bezpośrednio ale z opóźnieniem
Z powodu wspólnych celów te dwa obszary powinny się koordynować na poziomie celów i narzędzi. A podmioty odpowiedzialne za te obszary (rząd i BC) powinny współdziałać.
Uniwersalne cele polityki finansowej:
Wzrost gospodarczy (przyrost PKB)
zatrudnienie (walka z bezrobociem)
stabilizacja gopodarcza
wspieranie konkurencyjności gospodarki
zachowanie wartości pieniądza (walka z inflacją)
bezpieczeństwo wewnętrzne
bezpieczeństwo walutowe kraju
Specyficzne cele są to cele uniwersalne ale odniesione do konkretnego kraju i konkretnego czasu dla Polski aktualnie takim cele jest wzrost zatrudnienia.
Inny podział celów:
Cel czysto fiskalny- pozyskiwanie dochodów, zaspokajanie popytu państwa na pieniądz przez nakładanie podatków i zaciąganie pożyczek
Cele pozafiskalne:
Promowanie wzrostu gospodarczego
Łagodzenie niesprawności mechanizmów rynkowych
Ograniczenie cykliczności procesów gospodarczych (f. Stabilizacyjna)
Walka z bezrobciem
Ograniczenie nadmiernego zróżnicowania dochodów
Walka z nieuczciwą konkurencją
Ograniczania negatywnych efektów zewnętrznych
Narzędzia polityki fiskalnej
Podatki
Opłaty
Wydatki
Ulgi
Narzędzia polityki fiskalnej |
|
Makroekonomiczne |
Mikroekonomiczne |
|
|
Polityka aktywna- państwo prowadzi politykę dyskrecjonalną (uznaniową), aktywnie włącza się do prowadzonej polityki (podniesienie stawek, wydatkowanie środków)
Polityka pasywna narzędzia tej polityki to automatyczne stabilizatory koniunktury uaktywniają się same (progresja podatkowa, zasiłki)
Wzrost gospodarczy (Wzrost gospodarczy, powiększanie się zdolności danego kraju do produkcji dóbr i usług zaspokajających potrzeby.)
PKB produkt krajowy brutto:
Wielkość strumieniowa
Wielkość mierzona w cenach bieżących
Wielkość mierzona w cenach stałych (eliminacja zmiany cen)
Wielkość mierzona w globalnym zagregowanym ujęciu w wartościach bezwzględnych
PKB jest liczone na głowę mieszkańca (per capita)
Sposoby liczenia PKB
Metoda produktu PKB= Wg-Zp
Wg- wartość globalna towarów i usług w danym okresie w danym kraju (suma strumieni wytworzonych)
Zp- zużycie pośrednie wszystko co zostało wytworzone w okresach wcześniejszych np. dla roku 2004 przed rokiem 2004
Metoda wydatkowa/sumowania wydatków PKB= C+G+I
C- konsumpcja gospodarstw domowych
G- konsumpcja publiczna/rządu
I- wydatki na inwestycje prywatne i publiczne
Metoda wynagrodzenie czynników wytwórczych
PKB= Sb+Pb+Rb+Tp+Us+Uz
Sb- dochody/wynagrodzenie pracowników najemnych brutto
Pb -zyski przedsiębiorców brutto
Rb- zyski rentierów/kapitałowe brutto
Tp- podatki pośrednie
Us- obowiązkowe ubezpieczenia społeczne
Uz- składki na ubezpieczenia zdrowotne
Współczesne państwo jest państwem podatkowym, podatki to większość dochodów państwa (90-95%). Państwo ma do spełnienia następujące funkcje:
Publiczne (nie można ich realizować za pomocą mechanizmów rynkowych) np. obrona
Społeczne np. oświata, ochrona zdrowia
Gospodarcze
Ekonomiczne- obecnie negowane, państwo nie powinno ingerować w rynek (prywatyzacja)
Popyt na dochody jest zróżnicowany i zależy od doktryny społeczno-ekonomicznej. Wraz z upływem czasu zwiększa się popyt na państwo (popyt ten kształtują czynniki ekstensywne- państwo przejmuje więcej obowiązków społeczno gospodarczych na siebie i intensywne- są związane z rosnącymi kosztami obowiązków które zostały przejęte przez państwo we wcześniejszym okresie np. ochrona zdrowia)
Prawo Adolfa Wagnera o stałych rosnących potrzebach państwa
CZY FISKALIZM JEST POTRZEBNY
Tak fiskalizm jest potrzebny, jest to zjawisko obiektywne, bo państwo jest potrzebne, nie każdy fiskalizm jest akceptowalny. Minimum jest wyznaczane przez funkcje publiczne pełnione przez państwo.
POMIAR/OCENA FISKALIZMU:
Podejście kwantytatywne/ilościowe (ile płacę)
Relacja dochodów publicznych do PKB tzw. klin podatkowy
Relacja między globalnymi wydatkami do PKB
Kryterium równowagi w budżecie państwa, równowaga w finansach publicznych (general goverment)
Stawki podatkowe i ich rodzaje (stawki progresywne oznaczają duży fiskalizm)
Różnica między stawką nominalną a efektywną (1997rok CIT=40%, efektywnie 31%)
Podejście kwalitatywne/jakościowe (w jaki sposób płacę)
Stabilność w systemi podatkowym, niestabilnośc oznacza duży, zły fiskalizm
Nadmiernie skomplikowany system podatkowy
Nadmiernie rozbudowany system podatkowy
Bark jednolitej interpretacji przepisów podatkowych
NOWY KONSERWATYZM FISKALNY wywodzi się z ekonomii klasycznej. Jest elementem ekonomicznej doktryny neoliberalnej. Jego założenia:
Idea „małego budżetu”- zmniejszenie dochodów i wydatków. Jest to powrót do klasycznej ekonomii- im mniejszy budżet a co za tym idzie im mniejsze państwo tym lepiej, ponieważ państwo jest wielkim marnotrawcą zasobów
Równowaga w budżecie (bez deficytów i nadwyżek) Zasada ta jest ideą doktrynerską tzn. nie liczy się z faktami ponieważ dług publiczny i deficyt były narzędziami interwencjonizmu państwowego. Podejście pragmatyczne do tej zasady polega na tym, że kierunkiem jest równowaga, ale nie szybko i nie za wszelką cenę. Głosi że deficyt istnieje ale na bezpiecznym poziomie. Traktat z Mastricht wymaga od państw członkowskich deficytu budżetowego max 3% określając go jako bezpieczny, a dług publiczny na poziomie 60% PKB. Traktat ten przyniósł zdyscyplinowanie w finansach publicznych, ale dopiero w Amsterdamie ustalono sankcje dla krajów nie spełniających warunków.
Pragmatyczne podejście do zrównoważonego budżetu mówi także o finansowaniu deficytu w sposób nieinflacyjny, deficyt musi być finansowany przez wyemitowany/wykreowany już pieniądz (np. sprzedaż obligacji). Bank centralny ma konstytucyjny zakaz finansowania deficytu.
Ograniczenie długu publicznego
Neutralność podatków
Racjonalizacja wydatków publicznych
Polityka fiskalna wykłady i ćwiczenia
2
Wykłady prof. Owsiak Stanisław, ćwiczenia mgr Moździerz Anna
Zaliczenie 26.06.2005 Egzamin 2.07.2005 godz. 10.00