Ogólna charakterystyka rekcji czasownika

Rekcja czasownika może być:

· Przypadkowa - to taka rekcja czasownika, która nie wymaga przyimka
Слушать музыку - słuchać muzykę
Ждать трамвая- czekać na tramwaj
Звонить подруге- dźwonić do przyjaciółki
Болеть гриппом -chorować na grypę

· Przyimkowo- przypadkowa - to taka rekcja czasownika, która wymaga użycia przyimka (nie użycieprzyinka oznacza poważny błąd)
Отказвыаться От чего? Odmawiać czego?
Дожить До чего?Dożyć do czego?
Умереть От чего?Umrzeć od czego?

· Silna- to taka rekcja czasownika, w której czasownik występuje z dopełnieniem)
· Słaba- to taka rekcja czasownika , w której czasownik nie musi występować z dopełnieniem
· Jednoprzypadkowa- to rekcja, w której czasownik występuje tylko z jednym przypadkiem
· Dwuprzypadkowa- to rekcja , w której czasownik występuje z kilkoma przypadkami
· Bezwariacyjna- to rekcja, w której czasownik nie moze występować z inną formą przypadkową, tzn tylko i wyłącznie z tym przypadkiem , który jest mu dany
· Dwu lub kilku wariacyjna - to taka rekcja czasowika, w której czasownik może łączyć się z innymi przypadkami, znaczenie jest takie samo bez względu na użyty przypadek
Благодарить кого? За что?-dziękować
Выиграть что? У кого?- wygrać
Проиграть что? Кому?-przegrać
Договориться с кем? О чем?- porozumieć się
Доказать что? Кому?- dowieść

Rekcja czasownika - przypadki

Przypadek	Падеж
Mianownik, ( kto? co?)	именительный падеж ( кто? что?)
Dopełniacz, ( kogo? czego?)	родительный падеж ( кого? чего?)
Celownik, ( komu? czemu?)	дательный падеж (кому? чему?)
Biernik, ( kogo? co?)	винительный падеж (кого? что?)
Narzędnik, ( kim? czym?)	тварительный падеж (кем? чем?)
Miejscownik, ( o kim? o czym?)	предложный падеж (о кем? о чем?)

Czasowniki w połączeniu z dopełniaczem

czasownik	dopełniacz ( kogo? czego?) родительный падеж ( кого? чего?)
достигнуть	Чего?	Osiągnąć co?	Цели cele Я так много работаю, я желаю достигнуть свои цели - tak dużo pracuję, pragnę osiągnąć swoje cele. Успехов sukcesy Разве ты не хочешь достигнуть больших успехов? - czyżbyś nie chciał osiągnąć dużych sukcesów? Результата- rezultat Победы- zwycięstwo
Ждать	Чего?	Czekać na co?	Трамвая -tramwaja Катя уже двадцать минут ждет трамвая и дождаться не может. - Kasia już dwadzieścia minut czeka na tramwaj i doczekać się nie może. телевизионную программу- program telewizyjny Они ждут свою любимую телевизионную программу - oni czekają na swój ulubiony program telewizyjny.
Подождать	Чего?	Poczekać na co?	Чудеса- cud Я потеряла все что могла, теперь подожду чудеса - straciłam wszystko co mogłam, teraz poczekam na cud.
Отказвыаться	От чего?	Odmawiać czego?	Еды - jedzenia Люди больны анорексией отказываются от еды - ludzie chorujący na anoreksję odmawiają jedzenia счастья - szczęścia Почему ты постоянно отказываешься от счастья? - dlaczego bezprzerwy odmawiasz sobie szczęścia? шоколада - czekolady я слишком толстая, мне ежедневно надо отказываться от шоколада - jestem zbyt pulchna, każdego dnia muszę odmawiać sobie czekolady.
Отказаться	От чего?	Odmówić czego?	Поездки - wyjazdu Пëтр отказался от поездки с нами. -Piotr odmówił wycieczki z nami. Встречи- spotkania Марина отказалась от встречи с Павлом. - Marina odmówiła spotkania się z Pawłem.
Дожить	До чего?	Dożyć do czego?	момента - momentu Мечтаю только о том, чтобы дожить до нашей встречи. -Marzę tylko o tym, żeby dożyć do naszego spotkania. Конца войны Солдатом удалось дожить только до конца войны. -Żołnierzom udało się dożyć tylko do końca wojny.
Умереть	От чего?	Umrzeć od czego?	От любви - przez miłość , od miłości Умереть oт несчастливой любви- umrzeć od nieszczęśliwej miłości, umrzeć przez nieszczęśliwą miłość От руки врага- z ręki wroga От голода- z głodu
Скрывать	От кого? От чего?	Ukrywać przed kim? Ukrywać przed czym?	От милиции- przed milicją
Скрыть	От кого? От чего?	Ukryć przed kim? Ukryć przed czym?	Он скрыл от других свои мысли - ukrył przed innymi swoje myśli.
Скрываться	От кого? От чего?	Ukrywać się przed kim? Ukrywać się przed czym?	От милиции- przed policją Он скрывался от милиции.- ukrywał się przed policją От ответственности- przed odpowiedzialnością Они скрывались от ответственности- ukrywali się przed odpowiedzialnością.
Скрыться	От кого? От чего?	Ukryć się przed kim? Ukryć się przed czym?	От невесты- przed narzeczoną. От преступников-przed przestępcami
Уставать	От кого? От чего?	Męczyć się kim? Męczyć się czym?	От балтливой соседки- gadatliwą sąsiadką
Устать	От кого? От чего?	Zmęczyć się kim? Zmęczyć się czym?	От сестры- siostrą От домашнего задания- zadaniem domowym

 Czasowniki w połączeniu z celownikiem

czasownik	celownik( komu? czemu?) дательный падеж (кому? чему?)
учиться	Чему?	Uczyć się czego?	Английскому языку- języka angielskiego Они учатся английскому языку- uczą się języka angielskiego. Чему-нибудь- czegoś Ты чему-нибудь учишся? -czy czegoś się uczysz?. Пеню - śpiewu
научиться	Чему?	Nauczyć się czego?	Этому у него- tego Он научился этому у него.-nauczył się tego u niego. Языку - języka Катанию на лыжах- jazdy na nartach
Обратиться	К кому?	Zwracać sie do kogo?	К учительнице- do nauczycielki Янек обратился с вопросом к учительнице. - Janek zwrócił się z pytaniem do nauczycielki. К бабушке- do babci Внуки обратились с просьбой к бабушке.- wnuki zwróciły się z prośbą do babci.
Улыбаться	Кому?	Uśmiechać się do kogo?	ему- do taty Папа дюбит когда дети улыбаются ему.- tata lubi kiedy dzieci się do niego uśmiechają. тете- do cioci всем- do wszystkich Этот ребенок улыбается ко всем.- to dziecko uśmiecha się do wszystkich.
Улыбнуться	Кому?	Uśmiechnąć się do kogo?	мне-do mnie У нас на курсе есть один парень, который все время улыбаеться мне.- u nas na roku jest taki chlopak, który cały czas się do mnie uśmiecha. бабушке- do babci Ребенок сердечно улыбнулся бабушке- dziecko serdecznie uśmiechnęło się do babci. К детям- do dzieci
радоваться	Чему?	Cieszyć się z czego?	Приезду - z przyjazdu Я очень радуюсь вашему призду- cieszę się bardzo z waszego przyjazdu. Хорошей оценке- z dobrej oceny Мать радовалась моей хорошей оценке по польскому языку.- mama cieszyła się bardzo z mojej dobrej oceny z literatury.
Обрадоваться	Чему?	Ucieszyć się z czego?	Приезду - z przyjazdu Мы обрадовались вашему приезду. - cieszymy się bardzo z waszego przyjazdu Книге - z książki Янек обрадовалься книне, которую нашел в библетеке- Janek ucieszył się bardzo z ksiązki, którą znalazł w bibliotece.
обрашаться	К кому? К чему?	Zwracać się do kogo?	К фирме- do firmy Мне несколько раз надо быдо обращаться к этой фирме- musiałam kilka razy zwracać się do tej firmy. К своему брату- do swojego brata Катя часто обращается с просьбой о помощь к своему брату.- Kasia bardzo często zwraca się z prośbą o pomoc do swojego brata.
обратиться	К кому?	Zwrócić się do kogo?	К учительнице- do nauczycielki Он не хотел обратиться к учительнице за помошью, потому что, знал что будет еще хуже- nie chciał się zwrócić do swojej nauczycielki o pomoc, wiedział ze będzie jeszcze gorzej.
приближаться	К чему?	Zbliżać się do czego?	К экзамену Медленно приближаемся к экзамену.- powoli zbliżamy się do egzaminu. К спортивным соревнованиям- do zawodów sportowych.
приблизиться	К чему?	Zbliżyć się do czego?	К берегу- do brzegu Наш корабль приблизился k берегу- nasz statek zbliżył się do brzegu.
Прислушиваться	К чему? К кому?	Przysłuchiwać się	К разговору- rozmowie лесным звукам-dźwiękom leśnym Я прислушивалась к лесным звукам- przysłuchiwałam się leśnym dźwiękom. К ней - jej
Присматирваться	К чему? К кому?	Przyglądać się	К моему парню- mojemu chłopakowi Девушки любят присматирваться к моему парню- dziewczyny lubią przyglądać się mojemu chłopakowi. Ко всем людям- wszystkim ludziom У моей подруги странная привычка, она присматирвается ко всем людям на улице - moja przyjaciółka ma dziwne przyzwyczajenie, lubi przyglądać się wszystkim ludziom na ulicy.
Приступить	К чему?	Przystąpić do czego?	К атаке- do ataku Вдруг солдаты приступили к атаке- nagle żołnierze przystąpili do ataku. К работе- do pracy Миша позавтракал а теперь приступил к работе- Misza zjadł śniadanie a teraz przystąpił do pracy. К переговорам- do rozmów
готовиться	К чему?	Przygotowywać się do czego?		К экзамену- do egzaminu Когда я готовлюсь к экзамену я пользуюсь не только своими конспектами, но тоже книгами и учебниками - kiedy przygotowuję się do egzaminu, korzystam nie tylko ze swoich notatek ale także z książek i podręczników. К поездке- do wycieczki Нам нaдо готовиться к поездке.- musimy przygotować się do wycieczki.
подготовиться	К чему?	Przygotować się do czego?	К занятиям- do zajęć Мне надо подготовиться к занятиям по философии.- muszę przygotować się do zajęć z filozofii. К лекции- do wykładu Профессору надо подготовиться к своей лекции.- Profesor musi przygotowac się do swojego wykładu.
доказать	Кому?	Dowieść/ udowodnić komuś	Другу-przyjacielowi Трудно было доказать другу ошибку.- trudno było dowieść przyjacielowi błąd. Мне- mi Он хотел доказать мне вину.- chciał mi dowieść winę. Ему -jemu
Принадлежать	Кому? Чему?	Należeć do kogo?	Этому человеку- tego człowieka Эта часть земли принадлежает этому человеку .- ta część ziemi należy do tego człowieka. Мне- do mnie - этот дом принадлежает мне-ten dom należy do mnie.
Спускаться	К чему?	Schodzić	К морю- do morza Эта дорога спускается к морю. - ta droga schodzi do morza.
Спуститься	По чему?	zejść	По лестнице- po schodach Мама боится пользоваться лифтом, ей пришлось спуститься по лестнице.- mama boi się korzystać z windy, musiała zejść po schodach.
Зайти	К кому?	Zajść do?	К бубушке- do babci Наташа обещала сегодня зайти к бубушке- Natasza obiecała dziś zajść do babci. К учительнице- do nauczycielki

Czasowniki w połączeniu z biernikiem

Полагаться На кого? Ufać komu?
Возложить Что? на кого? Pokładać w kim? Co?
Ревновать Кого? Być zazdrosnym o kogo?
Вставать Во что? На что? За что? Wstawać w czym? Na czym? Za czym?
Встать В ряды Во что? На что? За что? Wstać w czym? Na czym? Za czym?
Класть Во что? На что? За что? Kłaść w czym? Na czym? Za czym?
Положить Во что? На что? За что? Położyć w czym? Na czym? Za czym?
Лечь На что? Położyć się na czym?

---