Tylko dla Twoich oczu
Szanowny Czytelniku,
nie czekaj, aż zaczniesz tracić wzrok, aby zacząć dbać o oczy. Jeśli zdarza Ci się widzieć ciemne plamy przed oczami, nie czekaj ani chwili dłużej.
Twoim oczom grożą dwie poważne choroby: zaćma oraz zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD).
Z zaćmą masz do czynienia wtedy, gdy krystalina, czyli substancja znajdująca się za źrenicą w małej owalnej soczewce, traci przejrzystość. Po zmętnieniu krystaliny światło gorzej przenika do siatkówki. W polu widzenia zaczynają pojawiać się szarawe plamki. Zaćma nazywana była także „kataraktą” - ponieważ kojarzyła się z zaburzeniem widzenia podobnym do patrzenia przez strumień wody płynącej z niewielkiego wodospadu.
Zaćmę można leczyć chirurgicznie. W Polsce przeprowadza się rocznie około 170 000 zabiegów usunięcia chirurgicznego zaćmy (choć kwalifikowanych do niego jest około 300 000 osób), z kolei we Francji przeprowadza się 250 000 zabiegów rocznie i jest to najczęściej przeprowadzany zabieg chirurgiczny).
Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) jest z kolei przerażającą chorobą, która powoduje uszkodzenie siatkówki i prowadzi do stopniowej utraty wzroku. Według szacunkowych danych, w Polsce ok. 600 000 osób jest dotkniętych najgroźniejszą odmianą AMD, czyli ponad 4% z 13,5 milionów osób w wieku powyżej 50 lat. Leczenie chirurgiczne nie przynosi jak do tej pory zadowalających rezultatów.
Początkowe objawy AMD takie jak brak ostrości widzenia szybko zaczynają przeszkadzać w życiu codziennym, nie pozwalając na odczytanie znaków drogowych czy zapoznanie się z instrukcją obsługi. Chorzy na AMD częściej niż inni ulegają wypadkom samochodowym, gdyż zdarza im się nie zauważyć sygnalizacji świetlnej. Częściej też upadają, ponieważ nie trafiają w stopnie lub zaczepiają się o krawężniki. Mogą się im również przytrafiać poważne pomyłki, na przykład wtedy, gdy nie są w stanie przeczytać poprawnie ulotki informacyjnej danego leku.
Dzięki dobremu wzrokowi można cieszyć się wieloma sprawami: można czytać książki, zajmować się ogrodem, robić na drutach, podziwiać naturę, zachwycać się krajobrazem czy oglądać wystawy. Kiedy tracisz możliwość dostrzegania wielu szczegółów, każda z tych czynności przestaje być przyjemnością. Nagle zaczynasz sobie zdawać sprawę, jak wiele tracisz - umykają Ci twarze bliskich Ci osób, a uśmiechniętą buzię dziecka widzisz jak przez mgłę. Nie jesteś w stanie wykonać czynności wymagających precyzji lub użycia drobnych przedmiotów...
Aby zmniejszyć to ryzyko, musisz zająć się „odżywieniem” Twoich oczu.
Twoje oczy: narażone na najwięcej niebezpieczeństw
Oczy są narządem narażonym na najwięcej niebezpieczeństw, szczególnie teraz, w czasach wszechobecnych jasnych ekranów (komputerów czy smartfonów) i zanieczyszczenia środowiska.
Twój wzrok to urządzenie skupiające światło dzięki niezwykle pomysłowemu połączeniu rogówki, źrenicy, soczewki, siatkówki i plamki żółtej.
Dzięki temu możesz obserwować niezwykłe bogactwo szczegółów z daleka i z bliska: szacuje się, że około 80% bodźców zmysłowych odbieranych jest przez oczy! Czy jednak wiesz, że ta ogromna ilość światła skupia się na dnie oka na powierzchni zaledwie kilku centymetrów kwadratowych, czyli na siatkówce, a dokładniej rzecz biorąc - w obrębie niewielkiej strefy zwanej „plamką żółtą”, która odpowiada za zdolność widzenia centralnego. Dzięki plamce żółtej rozpoznajesz kształty, kolory oraz jesteś w stanie dostrzec szczegóły.
Zarówno siatkówka, jak i plamka żółta składają się z wielu komórek. Komórki te to tak zwane pręciki i czopki. Dzięki pręcikom rozpoznajesz, co jest czarne, a co białe, a czopki umożliwiają Ci widzenie pozostałych kolorów.
Podczas ciągłego bombardowania cząsteczkami światła (fotonami) komórki te ulegają zniszczeniu. Pręciki i czopki mogą obumierać, powodując zaburzenia ostrości widzenia.
Jednak wcale nie musisz czekać z założonymi rękami na nadejście ślepoty.
Postęp zwyrodnienia plamki żółtej można spowolnić
W naturze występują substancje pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, które pomagają chronić Twoje oczy. Nie mogę Ci wprawdzie obiecać, że dzięki nim zachowasz ostrość wzroku aż do dziewięćdziesiątki. Jednak jeśli:
jeszcze nie masz problemów ze wzrokiem,
masz ponad 55 lat, a szczególnie, jeśli jesteś kobietą, albo
stwierdzono u Ciebie początki zaćmy lub zwyrodnienia plamki żółtej,
to już dziś możesz zrobić dla siebie kilka rzeczy, dzięki którym zapobiegniesz ewentualnym problemom w przyszłości.
6 sposobów pozwalających chronić oczy w naturalny sposób
Niezależnie od tego, co mówi Twój lekarz, oczy można chronić na kilka różnych sposobów:
Rzuć palenie: każdy dym, który wnika w głąb Twojego ciała (w tym spaliny), niesie ze sobą biliony wolnych rodników - agresywnych cząsteczek, które mogą uszkodzić lub zniszczyć Twoje komórki. Komórki siatkówki oraz plamki żółtej są szczególnie wrażliwe na działanie wolnych rodników, ponieważ są narażone na ciągły kontakt ze światłem. Dym tytoniowy jest dla nich dodatkowym obciążeniem.
Kontroluj ciśnienie krwi: komórki oka odżywiane są przez krew krążącą w mikroskopijnych naczyniach krwionośnych. W przypadku znacznie podwyższonego ciśnienia krwi (należy pamiętać, że jedynym sposobem na sprawdzenie ciśnienia krwi jest jego regularne mierzenie) naczynia krwionośne ulegają uszkodzeniu.
Sprawdzaj poziom cukru we krwi: zbyt duże stężenie glukozy we krwi powoduje znaczne zniszczenia w obrębie naczyń krwionośnych. Z tego powodu chorzy na cukrzycę są zagrożeni utratą wzroku, ponieważ zniszczone naczynia krwionośne nie są w stanie dostarczać tkankom oka składników odżywczych.
Jedz dużo zielonych warzyw, szczególnie kapusty włoskiej, szpinaku i brokułów. Badania wykazały, że taka dieta poprawia wzrok, gdyż warzywa te zawierają sporo karotenoidów, a w szczególności luteiny i zeaksantyny.
Zwiększ spożycie kwasów tłuszczowych omega-3, jedząc więcej tłustych ryb lub zażywając suplementy diety. Badanie, którego wyniki opublikowano w sierpniu 2001 roku w czasopiśmie Archives of Ophtalmology wykazało, że dobrze zbilansowana dieta z odpowiednią ilością kwasów omega-3 poprawia wzrok.
Jedz dużo owoców o ciemnej barwie: porzeczek, borówek i jeżyn. Są one doskonałym źródłem antocyjanów, barwników, które działają jak „filtr przeciwsłoneczny” dla komórek, chroniąc je przed uszkodzeniami spowodowanymi wchłanianiem przez nie promieniowania o barwie niebieskiej i zielonej oraz promieniowania ultrafioletowego.
Przyjmowanie suplementów diety zalecane jest także osobom w wieku ponad 55 lat, które martwią się zmianami związanymi ze wzrokiem.
Obecnie na rynku dostępnych jest wiele innowacyjnych produktów. Zawierają one antyoksydanty rozpuszczalne w tłuszczach oraz w wodzie. Musisz także zrozumieć, że:
Najważniejsze są dwa antyoksydanty
Antyoksydanty to cząsteczki, które niszczą wolne rodniki - cząsteczki uszkadzające i niszczące komórki Twojego ciała.
Antyoksydanty, które mają oddziaływać na tkankę tłuszczową, muszą rozpuszczać się w tłuszczach. Natomiast te, które mają oddziaływać na pozostałe tkanki, muszą rozpuszczać się w wodzie.
Aby móc chronić różne ważne części oczu, musisz zażywać antyoksydanty rozpuszczalne w wodzie oraz w tłuszczach.
Wśród chroniących nasze oczy antyoksydantów rozpuszczalnych w tłuszczach znajdują się dwa najważniejsze: luteina i zeaksantyna.
Dwie tarcze ochronne dla oczu
Luteina i zeaksantyna należą do związków zwanych ksantofilami. Są to żółte barwniki występujące w naturze w wielu warzywach i owocach. Skoncentrowana luteina ma kolor pomarańczowo-czerwony.
Rośliny wykorzystują luteinę i zeaksantynę do pochłaniania nadmiaru światła słonecznego (a zwłaszcza niebieskiej części promieniowania), które mogłoby je uszkodzić.
Przyjmowane z pożywieniem luteina i zeaksantyna w niezbadany dotąd sposób osiągają największe stężenie w komórkach plamki żółtej, nadając jej żółtawą barwę. Wydaje się, że mają one silne działanie antyoksydacyjne i chronią komórki oka przed niszczącym wpływem wolnych rodników, a w szczególności przed zwyrodnieniem plamki żółtej.
Wyniki badań naukowych wykazały, że:
Luteina i zeaksantyna poprawiły gęstość optyczną pigmentów znajdujących się w oczach u większości uczestników. Pigmenty te uważane są za czynnik ochronny w walce ze zwyrodnieniem plamki żółtej. (Badania opublikowane w czasopiśmie Nutrition & Metabolism);
Spożywanie dużych ilości luteiny oraz zeaksantyny zmniejsza ryzyko zachorowania na zwyrodnienie plamki żółtej, a także że wysoki poziom pigmentów w plamce żółtej oznacza mniejsze zagrożenie zwyrodnieniem plamki żółtej. (Badania opublikowane w czasopismach American Journal of Epidemiology, Ophthalmology oraz Archives of Ophthalmology).
Luteina i zeaksantyna mają zdolność filtrowania krótkich fal światła oraz zapobiegania kumulowaniu się wolnych rodników w nabłonku barwnikowym siatkówki oraz w naczyniówce (błonie naczyniowej oka) lub też zmniejszania ich ilości. Badacze zasugerowali, że znacznie lepiej od pojedynczego barwnika działa mieszanina ksantofili o tym samym stężeniu. (Badanie opublikowane w sierpniu 2010 r.w czasopiśmie Archives of Biochemistry and Biophysics ).
Jednoczesne zapobieganie zaćmie
Oprócz ochrony siatkówki, luteina i zeaksantyna mogą również obniżyć ryzyko zachorowania na zaćmę.
Wyniki najnowszych badań opublikowane w czasopiśmie Archives of Ophthalmology wskazują, że dieta bogata w te dwa składniki oraz inne karotenoidy jest powiązana ze zmniejszeniem ryzyka zachorowania na zaćmę u kobiet.
Wzmocnij działanie antyoksydantów
Zażywanie suplementów diety takich jak luteina i zeaksantyna to niezbędne minimum. Ich działanie można wzmocnić, stosując jednocześnie inne naturalne antyoksydanty takie jak witamina C, beta-karoten, witamina E czy selen. Każda substancja, która zwalcza wolne rodniki i chroni Twoje naczynia krwionośne, jest dobra dla Twoich oczu.
Zalety borówek i jagód
Warto również wiedzieć, że w tradycyjnej medycynie wykorzystywano borówki jako lek na problemy z krążeniem oraz niektóre choroby oczu, a w szczególności retinopatię cukrzycową, jaskrę oraz zaćmę. (Pisząc „borówki“ mam na myśli ciemnofioletowe owoce takie jak borówka amerykańska czy borówka czernica, czyli czarna jagoda). Wielu lekarzy zaleca stosowanie suplementów diety zawierających wyciąg z borówek w celu poprawy wzroku.
Najprawdopodobniej piloci RAF-u walczący w II wojnie światowej jedli borówki, aby zmniejszyć ryzyko oślepienia i lepiej widzieć w ciemności (większość misji odbywała się w nocy, co miało na celu uniknięcie ognia dział przeciwlotniczych). Co prawda przeprowadzone po wojnie badania kliniczne nie potwierdziły takiego działania borówek, ale należy pamiętać, że były one stosowane przez osoby, których wzrok był już doskonały i które chciały go jeszcze bardziej poprawić.
Właściwości lecznicze borówek związane są z wysoką zawartością barwników zwanych antocyjanami oraz flawonolami, flawonoidami, do których należy także kwercetyna. Czarna porzeczka znajduje się obecnie w centrum zainteresowania naukowców ze Stanów Zjednoczonych ze względu na właściwości zapobiegające chorobom oczu, ponieważ zawiera ona wiele antocyjanów (od 190 do 270 mg w 100 g), które są silnym antyoksydantem.
To kolejny powód, dla którego powinniśmy jeść małe niebieskie i czarne owoce.
Osobom zaniepokojonym o swój wzrok lub mającym wśród bliskich kogoś, kto zbliża się do niebezpiecznego wieku 55 lat lub już go przekroczył, chciałbym polecić najnowszy raport specjalny dotyczący naturalnych środków pomocnych w zapobieganiu i leczeniu zaćmy oraz zwyrodnienia plamki żółtej. Raport ten właśnie ukazał się w cyklu Dossier Naturalnych Terapii. Aby dowiedzieć się więcej na temat tego raportu oraz całego cyklu Dossier Naturalnych Terapii, kliknij tutaj.
Na zdrowie!
Jean-Marc Dupuis