Naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea L.) - gatunek rośliny należący do rodziny babkowatych (wg systemów XX-wiecznych do trędownikowatych). Występuje dziko w Europie zachodniej i środkowej, poza tym w północnej Afryce.
Łodyga
Pojedyncza, gruba wzniesiona łodyga wyrasta z kłącza do 150 cm wysokości. W górnej swojej części jest okryta gęstymi, drobnymi włoskami.
Liście
Przy ziemi posiada różyczkę liści odziomkowych. Także łodyga jest skrętolegle ulistniona. Liście są duże, do 25 cm długości, ostro karbowane, z wyraźnymi nerwami. Liście łodygowe są siedzące. Na dolnej stronie liście są delikatnie omszone.
Kwiaty
W górnej części łodygi wyrastają kwiaty tworząc jednostronne grono. Duże, zwieszające się w dół kwiaty, rosnące na gruczołowato omszonych, krótkich szypułkach mają purpurowoczerwony kolor, wewnątrz mają ciemniejsze plamki. Rurkowato dzwonkowa korona kwiatowa jest wewnątrz owłosiona. Pięciodziałkowy kielich kwiatowy jest tylko przy nasadzie nieco zrośnięty. W kwiatku jest jeden słupek z długą i cienką szyjką, oraz 4 pręciki, przy czym dwa są wyższe, a dwa niższe.
Owoc-Torebka o jajowatym kształcie, pękająca wzdłużnie. Znajduje się w niej bardzo dużo drobnych, czarnych nasion.
Na ogół roślina dwuletnia, niekiedy bylina. Kwiaty są przedprątne, tzn., że w jednym kwiatku pręciki dojrzewają wcześniej, niż słupek. Jest to zabezpieczenie przed niekorzystnym dla rośliny samozapyleniem. Kwiaty zapylane są przez owady. Kwitnie od czerwca do września.Kwitnie w drugim roku.
Siedlisko: rośnie głównie w świetlistych lasach, w wolnych przestrzeniach kosodrzewiny, na porębach leśnych, na obrzeżach lasów, w ziołoroślach górskich.
Roślina trująca: Składniki chemiczne i działanie toksyczne podobnie jak u naparstnicy zwyczajnej.
Roślina lecznicza
Surowiec zielarski : liście (Folium Digitalis purpureae). Zbiera się je z jednorocznych roślin, przy słonecznej pogodzie, a następnie suszy.
Działanie : zawiera saponiny, śluzy i glikozydy o działaniu nasercowym. Najsilniej działającym z nich jest digitoksyna, stosowana w leczeniu nerwic i chorób serca. W Polsce obecnie nie stosuje się tej rośliny w ziołolecznictwie. Zamiast niej jest stosowana naparstnica wełnista, która jest mniej toksyczna.
Tworzy mieszańce z naparstnicą zwyczajną i żółtą.
Naparstnica wełnista (Digitalis lanata Ehrh.) - gatunek roślin należący do rodziny babkowatych (wg systemów XX-wiecznych do trędownikowatych).
Część podziemna-Posiada korzeń palowy, silnie rozgałęziony. Roślina dwuletnia.
Łodyga-Pojedyncza, gruba łodyga wyrasta do 100 cm wysokości. W górnej swojej części jest okryta gęstymi, drobnymi włoskami.
Liście-W pierwszym roku z korzenia wyrasta przy ziemi różyczka lancetowatych liści. W drugim roku dopiero wyrasta łodyga z liśćmi i kwiatami. Liście na łodydze ustawione są skrętolegle, całobrzegie lub piłkowane, równowąskie, posiadają wyraźne łukowato-równoległe unerwienie. Na dolnej stronie delikatnie omszone. Liście łodygowe są siedzące.
Kwiaty-Wyrastają w górnej części łodygi tworząc grono. Dość duże (do 25 mm długości), zwieszające się w dół, rosnące na gruczołowato omszonych, krótkich szypułkach, mają brązowo-żółty kolor z fioletowymi pasemkami. Są to kwiaty grzbieciste, dwuwargowe, kielich kwiatowy mają omszony. Dolna warga jest biała, szeroka i wywinięta w dół. Pręciki są 4, słupek 1. Kwitnie od czerwca do września.
Owoce-Torebki o jajowatym kształcie, pękające wzdłużnie. W torebce znajduje się bardzo dużo drobnych, czarnych nasion.
Roślina trująca
Zawarte w roślinie glikozydy kumulują się w mięśniu sercowym, co sprawia, że spożycie zbyt dużej dawki wywołuje zaburzenia pracy serca (dodatkowe skurcze komorowe, tętno bliźniacze, kołatanie serca), przy dalszym zażywaniu może nastąpić migotanie komór i zapaść.
Roślina lecznicza
Surowiec zielarski : Liście (Folium Digitalis lanatae). Zbiera się je z jednorocznych roślin, przy słonecznej pogodzie, a następnie suszy.
Działanie : Zawiera saponiny, flawonoidy, glikozydy pierwotne (lanatozydy ABCD) i glikozydy wtórne, wśród których najważniejsza jest digoksyna. Substancje te zwiększają kurczliwość mięśnia sercowego oraz poprawiają wydajność serca. Pod ich wpływem serce pracuje wolniej, ale wydajniej. Stosowana jest w leczeniu chorób serca (niewydolność krążenia pochodzenia sercowego), najczęściej w postaci nalewki. Wchodzi też w skład różnych leków. Naparstnica jest rośliną trującą, gdyż glikozydy w niej zawarte kumulują się w mięśniu sercowym. Z tego względu stosowana może być tylko pod kontrolą lekarza.
Naparstnica zwyczajna (Digitalis grandiflora Mill.)-jak wyżej!