Zasady BHP

Spis treści:
1. Odpowiednie stanowisko pracy.
1.1. Monitor i klawiatura.
2. Pomieszczenie.
2.1. Meble.
3. Zabezpieczenie warunków zdrowotnych.
3.1. Ustawienie komputerów.
3.2. Oświetlenie.
4. Sprzęt pomocniczy.
5. Literatura:


Praca przy komputerze może być źródłem wielorakich problemów zdrowotnych. Jak wiadomo lepiej, taniej i szybciej jest zapobiegać tego typu problemom niż je rozwiązywać Profilaktyka chorób wywołanych przez pracę przy komputerze może odbywać się na 3 płaszczyznach: tworzeniu odpowiednich warunków pracy, dbaniu o właściwą higienę pracy oraz dbanie o swoją sprawność fizyczną.
Sprawę warunków pracy przy komputerze reguluje ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973).

1. Odpowiednie stanowisko pracy.
Organizacja stanowiska pracy ma bardzo duże znaczenie dla zachowania zdrowia przez pracujących przy komputerze. Wyposażenie stanowiska pracy oraz sposób rozmieszczenia elementów tego wyposażenia nie może powodować podczas pracy nadmiernego obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego i (lub) wzroku oraz być źródłem zagrożeń dla pracownika.

1.1. Monitor i klawiatura.
Według zaleceń amerykańskich odległość użytkownika od ekranu monitora komputerowego powinna wynosić ok. 70 cm (min. 40-50 cm). Górny brzeg ekranu powinien być nieco poniżej poziomu oczu, a w żadnym wypadku powyżej tego poziomu.
Monitor ekranowy powinien spełniać następujące wymagania:
• znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne,
• obraz na ekranie powinien być stabilny, bez tętnienia lub innych form niestabilności,
• jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do regulowania w zależności od warunków oświetlenia stanowiska pracy,
• regulacje ustawienia monitora powinny umożliwiać pochylenie ekranu co najmniej 20 do tyłu i 5 do przodu oraz obrót wokół własnej osi co najmniej o 120 - po 60 w obu kierunkach,
• ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposażony w odpowiedni filtr.
W razie potrzeby wynikającej z indywidualnych cech antropometrycznych pracownika, powinna być użyta oddzielna podstawa monitora lub regulowany stół.

Ustawienie ekranu monitora względem źródeł światła powinno ograniczać olśnienie i odbicia światła.
Klawiatura powinna stanowić osobny element wyposażenia podstawowego stanowiska pracy.
Konstrukcja klawiatury powinna umożliwiać użytkownikowi przyjęcie pozycji, która nie powodowałaby zmęczenia mięśni kończyn górnych podczas pracy. Klawiatura powinna posiadać w szczególności:
• możliwość regulacji kąta nachylenia w zakresie 015,
• odpowiednią wysokość - przy spełnieniu warunków, aby wysokość środkowego rzędu klawiszy alfanumerycznych z literami A, S..., licząc od płaszczyzny stołu, nie przekraczała 30 mm dla przynajmniej jednej pozycji pochylenia klawiatury.
Powierzchnia klawiatury powinna być matowa, a znaki na klawiaturze powinny być kontrastowe i czytelne.

2. Pomieszczenie.
Ważnym czynnikiem kształtującym środowisko pracy jest mikroklimat. Na stanowisko powinno przypadać 6 m2 powierzchni pomieszczenia o wysokości co najmniej 3,3 m. Zalecana temperatura powinna zawierać się w przedziale 21-22 st. C. Pomieszczenie powinno więc posiadać klimatyzację, lub powinno być często wietrzone. Za pomocą żaluzji lub zasłon należy zapobiegać nadmiernemu nagrzewaniu się urządzeń pod wpływem światła słonecznego. Wilgotność powietrza w pomieszczeniu powinna wynosić 50-65 %. Im wyższa temperatura, tym niższa powinna być wilgotność, tak by w pomieszczeniu nie zrobiło się parno. Wilgotność powyżej 50 % zapobiega wytworzeniu się nadmiernego natężenia pola elektrostatycznego w pobliżu komputera. Ponadto promieniowanie ekranu powoduje zachwianie równowagi między jonami dodatnimi a ujemnymi, na niekorzyść tych drugich. Organizm człowieka reaguje na to depresją, wysokim ciśnieniem krwi, obniżeniem sprawności i bólem głowy. Zjawiskom tym można przeciwdziałać stosując w otoczeniu drewniane podłogi, boazerie, umieszczając w pomieszczeniu rośliny (najlepiej paproć, geranium, tuję pokojową, jałowiec karłowaty, aloes, trzykrotkę).

2.1. Meble.
Dużą rolę w zachowaniu ergonomicznych warunków pracy odgrywa organizacja samego stanowiska pracy tzn. parametrów i sposobu ustawienia mebli - biurka, krzesła, monitora, sprzętu pomocniczego. Jednak sprzęt o dobrych parametrach to nie wszystko - nie zmusi użytkownika do zachowania właściwej pozycji ciała w czasie pracy. Poniżej opisane są parametry prawidłowo zbudowanego stanowiska pracy oraz prawidłowa postawa przy pracy. Konstrukcja stołu powinna umożliwiać dogodne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, w tym zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora ekranowego i klawiatury.

Szerokość i głębokość stołu powinna zapewniać:
• wystarczającą powierzchnię do łatwego posługiwania się elementami wyposażenia stanowiska i wykonywania czynności związanych z rodzajem pracy,
• ustawienie klawiatury z zachowaniem odległości nie mniejszej niż 100 mm między klawiaturą a przednią krawędzią stołu,
• ustawienie elementów wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, to jest w zasięgu jego kończyn górnych, bez konieczności przyjmowania wymuszonych pozycji.
Wysokość stołu oraz siedziska krzesła powinna być taka, aby zapewniała:
• naturalne położenie kończyn górnych przy obsłudze klawiatury, z zachowaniem co najmniej kąta prostego między ramieniem i przedramieniem,
• odpowiedni kąt obserwacji ekranu monitora w zakresie 2050 w dół (licząc od linii poziomej na wysokości oczu pracownika do linii poprowadzonej od jego oczu do środka ekranu), przy czym górna krawędź ekranu monitora nie powinna znajdować się powyżej oczu pracownika,
• odpowiednią przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem stołu.
Powierzchnia blatu stołu powinna być matowa, najlepiej barwy jasnej.
Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska pracy powinno posiadać:
• dostateczną stabilność, przez wyposażenie go w podstawę co najmniej pięciopodporową z kółkami jezdnymi,
• wymiary oparcia i siedziska, zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów,
• regulację wysokości siedziska w zakresie 400500 mm, licząc od podłogi,
• regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w zakresie: 5 do przodu i 30 do tyłu,
• wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych,
• możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360,
• podłokietniki.

Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być łatwo dostępne i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulację można było wykonywać w pozycji siedzącej.
Jeśli przy pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów, stanowisko pracy należy wyposażyć w uchwyt na dokument, posiadający regulację ustawienia wysokości, pochylenia oraz odległości od pracownika.
Uchwyt na dokument powinien znajdować się przed pracownikiem - między ekranem monitora i klawiaturą - lub w innym miejscu - w pozycji minimalizującej uciążliwe ruchy głowy i oczu.
Na życzenie pracownika, a także gdy wysokość krzesła uniemożliwia pracownikowi płaskie, spoczynkowe ustawienie stóp na podłodze, stanowisko pracy należy wyposażyć w podnóżek.
Podnóżek powinien mieć kąt pochylenia w zakresie 015, a jego wysokość powinna być. Powierzchnia podnóżka nie powinna być śliska, a sam podnóżek nie powinien przesuwać się po podłodze podczas używania.

3. Zabezpieczenie warunków zdrowotnych.
Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom:
• łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z innymi rodzajami prac nie obciążającymi narządu wzroku i wykonywanymi w innych pozycjach ciała - przy nie przekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora ekranowego lub
• co najmniej 5-minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
• informować pracowników o wszystkich aspektach ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy na stanowiskach pracy, w tym o wynikach przeprowadzonej oceny, o której mowa w 5, oraz wszelkich środkach bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,
• przeszkolić pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w trybie określonym w odrębnych przepisach.

3.1. Ustawienie komputerów.
Odległości między sąsiednimi monitorami powinny wynosić minimum 60 cm. (zaleca się 130 cm). Osoba pracująca z tyłu monitora powinna znajdować się w odległości co najmniej 80 cm. (zaleca się 130 cm). Najlepiej, gdy monitory ustawione są tyłem jeden względem drugiego.
Stanowisko pracy powinno być tak zaprojektowane, aby pracownik miał zapewnioną dostateczną przestrzeń pracy, pozwalającą na umieszczenie wszystkich elementów obsługiwanych ręcznie w zasięgu kończyn górnych.

3.2. Oświetlenie.
Bardzo ważne w kształtowaniu optymalnych warunków pracy z komputerem jest oświetlenie. Z badań przeprowadzonych przez Akademię Ekonomiczną w Poznaniu wynika, że najczęściej popełniane są takie błędy, jak:
• umieszczanie monitora na tle okna, którego wysoka luminacja w słoneczny dzień może ograniczać znacznie czytelność obrazu na ekranie,
• stosowanie żaluzji bądź kotar, które niewystarczająco tłumią światło w słonecznym dniu - silne oświetlenie ekranu może istotnie utrudniać odczytywanie danych,
• ustawianie monitorów ekranem w stronę okien - na ekranie tworzy się jasny obraz, utrudniający odczyt danych,
• oświetlenie elektryczne ekranów, które jest w większości nieprawidłowe.

Monitory powinny być tak ustawione, by nie odbijało się w nim światło naturalne ani sztuczne. Nie można więc ustawiać monitora na tle okna, naprzeciwko okna i innych jaskrawych obiektów. Najlepiej jeżeli ustawiony jest on bokiem do okna w odległości co najmniej 1 m. od niego. Refleksy świetlne, duże różnice pomiędzy jasnością pomieszczenia a jasnością ekranu powodują bardzo szybko zmęczenie wzroku, wyczerpanie możliwości adaptacyjnych oczu, pogorszenie sprawności funkcjonowania narządu wzroku, a pochylanie się na boki i do przodu doprowadza do bólów kręgosłupa. Stanowisko pracy powinno być oświetlone światłem rozproszonym nie powodującym olśnienia. Z pola widzenia pracującego przy komputerze należy usunąć wszelkie źródła światła zbyt silne w porównaniu z obserwowanym obiektem (monitorem, klawiaturą). Tło, na którym widzimy monitor, nie może być ani zbyt ciemne ani zbyt jasne. Odchylenia można łatwo skorygować doświetlając je (np. ścianę) lub przyciemniając (wieszając ciemny obraz). Aby uniknąć ciągłej akomodacji oka, należy postarać się, aby wszystkie przedmioty, na które spoglądamy w czasie pracy, miały taką samą luminację.
Odległość oczu pracownika od ekranu monitora powinna wynosić 400-750 mm.

Oświetlenie powinno zapewniać komfort pracy wzrokowej, a szczególnie:
• poziom natężenia oświetlenia powinien spełniać wymagania określone w Polskich Normach,
• należy ograniczyć olśnienie bezpośrednie od opraw, okien, przezroczystych lub półprzezroczystych ścian albo jasnych płaszczyzn pomieszczenia oraz olśnienie odbiciowe od ekranu monitora, w szczególności przez stosowanie odpowiednich opraw oświetleniowych, instalowanie żaluzji lub zasłon w oknach.
Dopuszcza się stosowanie opraw oświetlenia miejscowego, pod warunkiem, że będą to oprawy nie powodujące olśnienia.

4. Sprzęt pomocniczy.
Przy projektowaniu, doborze i modernizacji oprogramowania, a także przy planowaniu wykonywania zadań z użyciem ekranu monitora pracodawca powinien uwzględniać w szczególności następujące wymagania:
• oprogramowanie powinno odpowiadać zadaniu przewidzianemu do wykonania,
• oprogramowanie powinno być łatwe w użyciu oraz dostosowane do poziomu wiedzy i (lub) doświadczenia pracownika,
• systemy komputerowe muszą zapewniać przekazywanie pracownikom informacji zwrotnej o ich działaniu,
• systemy komputerowe muszą gwarantować wyświetlanie informacji w formie i tempie odpowiednich dla pracownika,
• bez wiedzy pracownika nie można dokonywać kontroli jakościowej i ilościowej jego pracy,
• przy tworzeniu oprogramowania i przetwarzaniu danych powinny być stosowane zasady ergonomii.


Warunki pracy komputera:
- odpowiedni wybór miejsca, które będzie stanowiskiem pracy,
- zasilanie z gniazda z obwodem ochronnym (gniazdo z bolcem),
- monitor należy ustawić w odległości około 45-70 cm od oczu,
- korzystanie z klawiatury i myszki nie powodowały dodatkowego obciążenia rąk (należy unikać dalekiego sięgania do klawiatury lub myszki),
- dostosowanie biurka, krzesła i podnóżka do wymiarów swojego ciała,
- stosowanie filtrów ochronnych na ekran monitora lub okulary,
- odpowiedni mikroklimat: 19 - 21 0c, lekki ruch powietrza.


5. Literatura:
1. "Podstawy ergonomii i fizjologii pracy&rdquo", Jerzy Olszewski,
AE Poznań 1997 r.
2. "Komputer a zdrowie" Ewa Dziekańska, Chip nr 3/97.
3. "Złapani w sieć" Piotr Dębek, Chip nr 4/2000.
4. "Elektroniczny morderca" Bartłomiej Mańk, Piotr Dębek, Chip nr 6/2000.
5. "Naturalne leczenie wzroku bez okularów" Dr William H. Bates, Wydawnictwo T.T. Kraków 1997 r.
6. "Jeśli pracujesz przy komputerze, powinnaś wiedzieć, że...", Marta Kacprzyk, dr n. Med. Barbara Betiuk., Olivia nr 4, kwiecień 2000.
7. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ z dnia 1 grudnia 1998r.
http://sp18ns.republika.pl/publik/inf.htm
http://www.dzieci.org.pl/internet/pomoce/bhpzkomputerem.html

---