Jak przeciąć niegrzeczne zachowanie u dzieci

Niegrzeczne zachowanie (NZ) jest niewłaściwą
i społecznie szkodliwą formą komunikacji.

NZ obejmuje obraźliwe słowa, niegrzeczne gesty, ton, postawę,
mimikę i działania. NZ pogarsza atmosferę w domu (dziecko narzuca klimat emocjonalny rodzinie, chce pokazać kto tu rządzi, w efekcie czego wszyscy są poirytowani). Poza domem NZ naraża dziecko na konflikty z otoczeniem i izolację towarzyską.

Pozwalanie dziecku na NZ jest złą przysługą, gdyż dziecko nie uczy się lepszych strategii społecznego postępowania, które umożliwiają szczęśliwsze i bardziej produktywne życie.

Powody niegrzecznego zachowania

• Dziecko próbuje NZ. z naturalnych powodów - chce być ważne i ustalić swe miejsce w rodzinie poprzez próbę sił
  i zachowania skupiające na nim uwagę.

• Niektórzy rodzice sami uczą takiego zachowania odzywając się ordynarnie do współmałżonka i innych członków rodziny, robiąc sarkastyczne lub brutalne uwagi itp.

• Epidemia chamstwa w telewizji, filmach, grach i muzyce młodzieżowej.

• Permisywny sposób wychowywania - zezwalanie dzieciom na wszystko, po części na skutek braku czasu i poczucia winy rodziców z tego powodu.

• Wpływ rówieśników - dzieci wzorują się na rówieśnikach,
  a nie na dorosłych jako wzorcach do naśladowania (dorośli są często nieobecni w życiu dziecka); jest to wzmacniane przez współczesną kulturę, która pokazuje dzieci jako najmądrzejsze, samodzielne i samowystarczalne, dorosłych zaś portretuje jako niezaradnych głupców).

Jak reagować na niegrzeczne zachowanie dziecka
Strategia 4 stopni

1. Uznać, że mamy do czynienia z NZ
(sprawdzian: jeśli dane zachowanie rani cię, wprowadza w zakłopotanie, czujesz się poniżony, bezradny, winny - to jest/ było zachowanie niegrzeczne)

2. Wybrać właściwą konsekwencję
(pomyśleć o niej zawczasu - KAŻDE NZ powinno AUTOMATYCZNIE oznaczać, że dziecko traci możliwość robienia tego, co planuje lub chce robić)

3. Wdrożyć konsekwencję
(oznajmić spokojnym i grzecznym głosem, że takie zachowanie jest niedopuszczalne, że zabiera ono energię, czas oraz dobre chęci rodzica, wobec czego dziecko "nie pójdzie...", "nie dostanie...", nie weźmie udziału w...", etc.)

4. Natychmiast wyłączyć się z kontaktu z dzieckiem
(nawet gdy dziecko protestuje i reaguje nowym NZ, przestajemy się nim zajmować, można je zignorować, o ile nie robi rzeczy zagrażających własnemu lub czyjemuś bezpieczeństwu i nie niszczy wartościowych rzeczy, grzecznie wyprowadzić je do innego pokoju, zająć się swoja pracą etc.)

Nie tłumaczymy dalej swej decyzji,
nie negocjujemy,
nie dyskutujemy!

UWAGA!

1. Konsekwencja musi być natychmiastowa!

2. Konsekwencja musi być logiczna
tj. musi istnieć związek między zachowaniem i konsekwencją
(np. NZ przy stole oznacza niezwłoczne opuszczenie stołu
i utratę planowanego wyjścia do kina po obiedzie).

3. ZAWSZE należy zareagować na NZ strategią 4-stopni.

4. NIGDY nie dajemy dziecku drugiej szansy!
Tym szybciej nauczymy je właściwego zachowania, a atmosfera w domu poprawi się. Dziecko zrozumie, że każde jego NZ wywoła przykrą dla niego konsekwencję i zaprzestanie prób z NZ.

5. BARDZO WAŻNE jest, by rodzice sami zawsze zachowywali się grzecznie i odnosili się z szacunkiem do siebie wzajemnie i do dziecka.

6. WAŻNE, by rodzice działali zgodnie.
Jeśli nie, jeden rodzic też może konsekwentnie wymagać grzeczności.

7. Nie należy używać pogróżek:
"Jeżeli coś zrobisz, powiesz...", "Jeżeli jeszcze raz..."
Zaczyna się wtedy bezowocne targowanie, które:
   - daje dziecku wybór powtórzenia NZ;
         w przypadku NZ nie powinno mieć wyboru
   - stawia je w pozycji negocjatora;
         przy NZ nie powinno mieć tego przywileju
   - odracza konsekwencję, co daje dziecku czas i zachęca
       do ponawiania ZZ, gdyż może ono uznać, że po kilku dniach
       rodzic albo zapomni, albo zmięknie.

Rady przy wprowadzaniu konsekwencji za NZ

Mówić tylko o własnych myślach i uczuciach,
tonem neutralnym i rzeczowym:
"Jest to dla mnie sposób mówienia wyrażający brak szacunku
i czuję się z tego powodu bardzo nieprzyjemnie.
Dlatego postanowiłam nie zabierać cię do kina."

Używać grzecznych słów, bez pogróżek i chęci rewanżu:
"Uważam to słowo za ordynarne",
zamiast: "Nie waż się nigdy więcej tak mnie nazwać!"

Oznajmić konsekwencję tylko raz:
"Czuję się dotknięty, że tak mnie nazwałeś. To mnie zabolało.
Nie zamierzam dzisiaj bawić się z tobą".
Nie uzasadniaj dalej swej decyzji. Dzieci wiedzą co jest sprawiedliwe,
choćby przekonywały cię o czymś innym.

Nigdy nie warto mówić:

"Co powiedziałeś?"
Dziecko prawie zawsze odpowie "nic", ty na to, że coś tam, ono że nie
Powstaje w ten sposób niepotrzebna potyczka słowna i dziecko jest górą.

"Słyszałam, co powiedziałaś!"
Dziecko coś odpowie - skutki j.w.

"No, przebrałaś miarkę!"
Dziecko odpowie niewinnie: "No co takiego powiedziałem?" skutki j.w.

W odpowiedzi na NZ zawsze warto mówić:

"Takie słowa (takie zachowanie) bardzo mnie ranią.
Dlatego nie zamierzam..."

"Taki sposób mówienia jest niedopuszczalny w naszym domu,
w związku z czym..."

"Nie pozwalam, by w naszym domu używano takich słów, (tonu, gestów)"

Złość

Uczucie, które informuje nas, że dzieje się coś złego, co nam zagraża,
narusza nasze prawa albo szkodzi naszym interesom.
Emocja ta mobilizuje nas do działania w obliczu zagrożenia lub przeciwności.

Złość staje się problemem, gdy jest niedojrzale i destrukcyjnie wyrażana

Jak dojrzale wyrażać złość:

Werbalnie (mową lub na piśmie), grzecznie, konstruktywnie i - jeśli to możliwe - w stosunku do osoby, która tę złość wywołała.

Przyczyna
uświadomić sobie, co jest prawdziwą przyczyną
naszego zdenerwowania lub złości

Cel
zakomunikowanie, że dana sytuacja nam nie odpowiada oraz próba rozwiązania lub złagodzenia problemu bez eskalacji konfliktu i powiększania szkód.

Najlepszym nauczycielem - przykład dorosłych,
którzy dojrzale wyrażają swą złość.

Bierna agresja u dzieci:

Złość okazywana nie wprost, poprzez zachowania, których podświadomym celem zrobienie na złość osobie dorosłej, reprezentującej autorytet i władzę (rodzicowi, nauczycielowi itp.). Jest przez dzieci zupełnie nie uświadamiana.

Przykłady:
bałaganienie, spóźnianie się, gubienie, zwlekanie, upór, zapominanie, uczenie się poniżej swych możliwości, anoreksja

Cechy charakterystyczne BA:
Nic na nią nie pomaga - żadne prośby, groźby, przekupstwa, kary.
Jest to ze strony dziecka zupełnie nieuświadomione działanie.
Bierna agresja nie ma sensu i zawsze przynosi dziecku szkodę.

Przyczyny biernej agresji:

1. Dziecko nie czuje się kochane
    (nie czuje miłości, akceptacji oraz szacunku!)
2. Własna złość dorosłych przelana na dziecko
3. Niecierpliwość, niedotrzymywanie słowa,
   lekceważenie, krytykowanie, drażnienie,
   wyśmiewanie, upokarzanie dziecka przez dorosłych
4. Nierealistyczne wymagania dorosłych

Przyczyną biernej agresji jest złość w połączeniu z zakazem otwartego i uczciwego jej komunikowania.
Bierną agresję u dziecka prowokują dorośli.

---