MUTYZM - Minczakiewicz
Definicja:
- mutyzm jest zjawiskiem polegającym na braku lub ograniczenia zdolności mówienia (ekspresji oralnej) u osób, które poprzednio posługiwały się mową;
- zaburzenie może pojawiać się u osób o pełnej sprawności aparatu mownego, w części centralnej (mózg) i obwodowej (prawidłowo zbudowany układ oddechowy, aparat artykulacyjny, fonacyjny, narząd słuchu itp.);
- część spotykany u dzieci z odchyleniami w rozwoju umysłowym, w pracy narządów (np. amputowane kończyny), z odchyleniami w zakresie mowy (jąkanie, bełkot);
- Styczek: pojawia się między 3-5 r.ż, Minaczkiewicz: 5-17 r.ż.;
- może występować u osób z poprawnie funkcjonującym aparatem mowy, jak i u osób z dysfunkcjami;
Kiedy występuje:
- milczenie występuje w efekcie reakcji lękowej wynikającej z przebiegu życia osoby jąkającej się;
- u osób ze schizofrenią (postać katatoniczna);
- w histerii;
- u osób po doznanych wstrząsach uczuciowych (mutyzm tymogenny, afektywny);
- w zachowaniach świadczących o nadwrażliwości lub koncentracji na sobie;
- gdy pacjent jest przekonany o niefunkcjonowaniu aparatu mownego (mutyzm ideogenny);
- w chorobowej „nieśmiałości” (mutyzm nieśmiałych);
- w kłopotliwych, upokarzających sytuacjach (mutyzm symulantów);
- w sytuacjach depresyjnych kiedy wyłączane są procesy myślowe (jako oznaka otępienia);
- w sytuacjach krytycznych, w obawie przed kompromitacją (mutyzm woluntarny).
Mutyzm - rodzaje:
a) organiczny:
- zredukowanie mówienia lub jego brak;
- przyczyny: uszkodzenie obwodowych narządów mowy (krtań, podniebienie, wargi, itp.) lub uszkodzenie mózgu;
- przy mutyzmie organicznym spowodowanym uszkodzeniami mózgu występują dodatkowe objawy tj.: apraksja - zaburzenia ruchów tj. dmuchanie, chowanie języka, unoszenie języka; akineza - stan rozproszenia, zmęczenia; hiperkineza - ogólny niepokój ruchowy, nieadekwatne reakcje głosowe; afazja ruchowa - zachowane rozumienie, mutyzm o charakterze przemijającym.
b) funkcjonalny (psychogenny):
- nie ma wad obwodowych ani w centralnych strukturach;
- zaburzenie wywołują czynniki egzogenne (wewnętrzne) takie jak silny stres, traumatyczne przeżycia, długotrwały stres, nieporozumienia wewnątrzrodzinne;
- dziecko mówi niewiele albo wcale.
c) mutyzm częściowy (wybiórczy):
- dziecko nie odzywa się do wybranych osób, grup osób, zachowując zdolność mówienia do innych, nie objętych mutyzmem;
- etapy pracy z mutyzmem wybiórczym: obserwacja z dystansu (z uczestnictwem matki, przełamywanie dystansu, próba nawiązania kontaktu (matka wciąż zostaje najważniejsza w tym dialogu), próby nawiązania kontaktu przez zadawanie pytań, terapeuta - animator. Ostatni etap przy matce: swobodne rozmowy z dzieckiem, osobiste rozmowy terapeuty i uczniów, wprowadzenie osoby bliskiej ponownie do rozmowy;
d) mutyzm całkowity:
- dziecko w ogóle nie mówi, przy poprawności działania narządów;
- może być wynikiem wstrząsu, złych doświadczeń itp. ;
e) mutyzm w autyzmie:
- poza milczeniem objawy typowe dla autyzmu, tj. patrzenie w dal za osoby, stereotypowe ruchy głowy i kończyn, wykręcanie palców, kiwanie się, amimia (ograniczenie mimiki twarzy), dysfagia (trudności w połykaniu), afonia (zanim głosu);
- nuci pod nosem piosenki, ale nie mówi do nikogo z otoczenis;
Praca z takim dzieckiem:
- bez krytyki, przymusu;
- naturalne sytuacje komunikacyjne;
- pomoc psychologiczna i logopedyczna;