Założenia socjologii opisowej i zdobycze szkoły chicagowskiej.
Koncepcja powstawania społeczeństwa i interakcji autorstwa Roberta Parka
Socjologia amerykańska rozwijała się inaczej niż europejska. Socjologia europejska kładła nacisk na teorię, prowadzono mało doświadczeń. Amerykańska socjologia położyła nacisk na empirię. Pierwszym wydziałem socjologii w USA utworzył Albian Small w 1892 r. na Uniwersytecie w Chicago, który stał się pierwszym centrum nauki socjologii. Ludzie tworzący ten wydział byli silnie związani z religią protestancką i przez to byli nastawieni na działania społeczne - trzeba gromadzić taką wiedzę, by ją wprowadzać w życie. Mimo to pojawiło się SOCIAL SURVEY i SOCIOLOGICAL SERVEY - szersze uogólnienie.
Koniec XIX w. był doskonały do obserwacji do obserwacji dla socjologa - boom industrialny i świeża masowa emigracja. W latach tych nastąpiła masowa migracja amerykańskiej ludności wiejskiej do metropolii oraz imigracja ze wszystkich kontynentów. Przyczyny: uprzemysłowienie, dynamiczny rozwój gospodarczy, konfliktowy charakter rzeczywistości społecznej - narastały różnice ekonomiczne, napięcia na tle rasowym, religijnym, kulturowym, etnicznym, gwałtowny wzrost problemów społecznych - alkoholizm, prostytucja, rozpad więzi społecznej, przestępstwa, bezwzględna rywalizacja - wg Parka jednym z głównych czynników tworzących rzeczywistość społeczną była walka, szczególnie o terytorium miejskie.
Miasto to przestrzeń, gdzie walka się toczy i o którą się toczy. Uważali, że powinni wejść w środowisko społeczne, być wśród ludzi, rozmawiać z nimi, a nie zamykać się w gabinetach. Szkoła ta zajmowała się głównie socjologią opisową (idiograficzną), a mniej teorią. Szkoła ta była bardzo płodna, napisano dużo książek, ale nie wynikała z nich żadna ogólna teoria. Teoria miała tylko wspomagać badania, dostarczyć aparatury pojęciowej, chętnie stosowano pojęcia monograficzne. Badane miasto było traktowane jak laboratorium, a wykryte w nim zależności przekładano na wszystkie miasta. Słynny był projekt MIDDLETOWN, w którym badano małżeństwo Lynnd w latach 20-tych i 40-tych. Wszystkie badane elementy mają wpływ na inne.
Najsłynniejszym badaczem w tej szkole był Robert E. Park, współtwórca pierwszego podręcznika socjologii. R. Park zsyntetyzował teorie socjologiczne XIX w. Podstawą teorii Parka jest podział na dwie formy: zbiorowość terytorialną i społeczeństwo (często występują w połączeniu) - Society i Community.
Zbiorowość terytorialna (Community) ma charakter ekonomiczny. Istoty biologiczne, a nie ludzie, skumulowane na danym obszarze i koegzystujące. Podstawową relacją w zbiorowości terytorialnej jest konkurencja, która ma charakter naturalny i zwierzęcy. Pierwotne stadium rozwoju ludzkiego. Trochę tego zostało nam do dziś. Zbiorowości składają się nie z ludzi, a jednostek, które nie korzystają z refleksji, a z instynktu, zaspakajając swoje podstawowe potrzeby. Zbiorowość terytorialna nigdy do końca nie umiera. Ludzie w miastach zachowują się trochę jak pszczoły w lesie. Człowiek tych cech nie zatraca.
Społeczeństwo (Society) składa się z osobników zsocjalizowanych - ludzi. Społeczeństwo tworzy ludzi. Nikt nie rodzi się ludzki. Zbiorowość terytorialna przekształca się w społeczeństwo poprzez wzajemną komunikację, gdy zaczynamy się komunikować, wychodzimy ze zbiorowości terytorialnej. Komunikacja prowadzi do wspólnych ustaleń, wspólnych definicji sytuacji. Potrzebne są jeszcze mechanizmy kontroli społecznej, które gwarantują podtrzymanie ustaleń w ramach komunikacji.
Najważniejszym procesem społecznym jest interakcja między ludźmi. Park wyodrębnił cztery formy interakcji:
Konkurencja - Występuje także w zbiorowości terytorialnej, ma charakter instynktowny.
Konflikt - Ma charakter zorganizowany, zdefiniowane strony i interesy, opiera się o jakieś społeczne zasady, niezbędna jest komunikacja, by te zasady ustalać - zachodzi w społeczeństwie, wykluwa się tu nasza tożsamość w społeczeństwie.
Akomodacja - Dostosowywanie się do norm społecznych, często ma charakter społeczny, celem jest odniesienie korzyści, te normy mają charakter nowy.
Asymilacja - Zaawansowana akomodacja, trwałe wprowadzenie zasad do swojej świadomości poprzez asymilację normom nadaje się charakter oczywisty, jest czymś naturalny.
Podłoże intelektualne Szkoły Chicagowskiej:
Myślenie socjologiczne było związane z determinizmami:
socjologizmem - rzeczywistość społeczna jest zawieszona między jednostkami.
psychologizmem - rzeczywistość społeczna da się zredukować do instynktów.
Spór między socjologizmem i psychologizmem jest jałowy, bo obie strony zakładają determinizm. Ci, którzy należeli do Szkoły Chicagowskiej uważali, że rzeczywistość społeczna nie jest zdeterminowana.
4 główne punkty łączące Thomasa i Parka:
Rzeczywistość społeczna ulega ustawicznym zmianom. W zmianie tkwi potencjał postępu technicznego, ale trzeba nim pokierować. Nie jest zagwarantowane, że z rozwoju powstanie postęp.
Jednostki ludzkie są potencjalnie twórcze (tkwi w nich potencjał działania twórczego, jest związany z umiejętnością wprowadzania w życie planów działania).
Relacje społeczne mają wartość samą w sobie (im więcej jest innych, w których się przeglądamy, tym jesteśmy bogatsi, bardziej cenni).
Nie mają racji determiniści i indeterminiści (społeczeństwo jest ciągiem przypadkowym zdarzeń).
Różnice między Thomasem i Parkiem:
Thomas był przywiązany do tezy, że społeczeństwo poprzez swoje elity, liderów jest w stanie inicjować procesy rekonstrukcji. Elity mogą dawać propozycje zmian w społeczeństwie, wierzył w reformę społeczną.
Park uważał, ze istnieją pewne cykle zmian, rzeczywistość społeczna to pole, na którym toczy się walka. Park interesował się relacjami etnicznymi (rasowymi), interesował się problematyką miejską, twórca socjologii miasta, mówił o cyklu relacji etnicznych, uważał, że istnieją 4 fazy tego typu relacji:
Współzawodnictwo - faza konfliktu ukrytego (pomiędzy zatrudniającymi, a zatrudnionymi).
Konflikt - forma ujawnienia sprzeczności wykształconych w pierwszej fazie, np. strajk, zamieszki na tle rasowym.
Akomodacja - dopasowywanie punktów widzenia, aby przezwyciężyć narastający konflikt, np. negocjacje.
Asymilacja - powstanie nowego układu relacji między stronami.
Wg Parka najcenniejszą metodologią jest badanie opierające się na wielu źródłach, technikach.
Thomas - (case study), studium przypadku, najlepsza jest analiza jednego przypadku poprzez pamiętniki, biografie.
Park - problem motywacji.
Thomas - definicja sytuacji (jeśli ludzie definiują sytuację jako realną, to jest ona realna w swoich konsekwencjach, dalszy przebieg ludzkich działań zależy od tego, czy sytuację uważa się za realną).
Źródło działań zależy od tego, jak rozumiemy świat.