„miej swe kolce, ale pozostawaj różą”
- Tymoński
=====================================================================
TEMAT 2 - SUBKULTURY MŁODZIEŻOWE
=====================================================================
Subkultura (z łac. sub = 'pod' + kultura) - określa grupę społeczną i jej kulturę wyodrębnioną według jakiegoś kryterium np. zawodowego, etnicznego, religijnego, demograficznego itp. Subkultura jest segmentem kultury i nie podlega wartościowaniu na wyższą czy niższą. Członków subkultury według socjologicznej terminologii nie można nazywać kontrspołeczeństwem, ponieważ są oni wyrazicielami jakiegoś poglądu, jakichś idei. Działają przy tym w ramach ogółu społeczeństwa. Subkulturę tworzą grupy zawodowe, które wypracowały swoje, swoiste, zachodzące wyłącznie w ich obrębie, normy - np. lekarze, prawnicy, złodzieje, nauczyciele, politycy, uczniowie, studenci. Świadczy chociażby o tym specyficzny język, gwara środowiskowa.
W znaczeniu potocznym określa grupy młodzieży (subkultura młodzieżowa) kontestujące przyjęty system wartości, a słowo subkultura nabrało znaczenie jakiejś formy patologii społecznej. W takim przypadku lepszym określeniem jest jednak termin kontrkultura.
Historia:
Wraz z rozwojem społeczeństwa XX wieku ludzie młodzi stanieli przed specyficznym problemem klasyfikacji w strukturze wiekowej (juz nie dzieci, jeszcze nie dorośli - „i'm not a girl not yet a woman”) tę pustkę ludzie młodzi wypełniali właśnie za pomocą subkultur młodzieżowych w stopniu większym bądź mniejszym. Kultura młodzieżowa jest wypadkową systemu ekonomicznego, demograficznego i cywilizacyjnego oraz sytuacji politycznej, sytuacji nowej generacji oraz osłabienia tradycyjnych wzorców i więzi.
Etapy rozwoju:
1. okres subkultury młodzieżowej - formowanie się kultury młodzieżowej, powierzchowne odrębności od społeczeństwa, brak autonomiczności wzorców
2. okres kontrkultury - obejmuje całokształt działalności grupy, rodzi się poczucie odrębności od reszty, próba tworzenia antytezy wzorów kultury tradycyjnej
3. okres kultury alternatywnej - reorientacja i wzbogacenie kultury przez wprowadzenie idei zrodzonych w innych cywilizacjach lub już zapomnianych, podważanie tradycyjnych zasad istnienia świata
Przyczyny zjawiska:
- wypadkowa sytuacji społeczno-ekonomiczno-politycznej
- rozwój kultury czasu wolnego
- rozwój mass mediów i kultury masowej
- wypełnienie próżni socjologicznej (S. Nowak) - przepaść w zakresie identyfikacji w mezostrukturach
Cechy subkultur:
- założenia ideologiczne
- obyczajowość
- image
- aktywność twórcza
Zalety kultury młodzieżowej:
- przełamanie rygoryzmu metod socjalizacji młodzieży
- rozpowszechnienie postaw autonomicznych, czyli zastąpienie kategorii „przynależności” kategorią „tożsamości” skuteczniejszą w warunkach anemii społecznej
- źródło inspiracji dla przemian społecznych
- niektóre (kiedyś szokujące) praktyki znalazły uznanie w edukacji i medycynie
- dostrzeżenie przez dorosłych problemów ważnych dla młodzieży
Przyczyna i cel subkultur:
Subkultury łagodzą zjawisko anomii, pełnią funkcje terapeutyczna, zapewniają wspólny cel i nowa etykę. Nihilizm, cynizm czy bunt subkultur można sprowadzić w zasadzie do kilku czynników: zranione dzieciństwo, rozbita rodzina, brak świadectwa wiary w domu, zimne relacje miedzy członkami rodziny, brak zaufania, szczątkowy dialog w rodzinie, upadek autorytetów, konsumpcyjny tryb życia.
=====================================================================
TEMAT 3 - WŁADZA W MAŁEJ GRUPIE SPOŁECZNEJ. TEORIE PRZYWÓDZTWA
=====================================================================
Władza jest odmianą nierówności społecznej, to swoista, nierównorzędna, asymetryczna relacja między zbiorowościami społecznymi. Władza może przejawiać się w kontaktach pomiędzy poszczególnymi osobami (Zenek nad Józkiem) lub pozycjami społecznymi (szef nad pracownikiem). Władza (wg Maxa Webera) to relacja między jednostkami, w której istnieje prawdopodobieństwo że jedna z nich przeprowadzi swoją wolę nawet mimo oporu drugiej.
Dominacja to asymetryczna relacja władzy pomiędzy zbiorowościami z których jedna ma możliwość zagwarantowania swoich interesów kosztem czy wbrew interesom drugiej zbiorowości. Możemy wywierać wpływ na decyzje kogoś, jest to wpływ osobisty który zawdzięczamy jakimś swoim konkretnym cechom osobowości.
Inną formą władzy jest przemoc - przemoc strachu (kiedy widzimy kogoś silniejszego od nas poddajemy się jemu ze względu na to że nie chcemy zostać pobici) i przemoc bezpośrednia (użycie siły fizycznej wobec nas). Wpływ taki może się wiązać z przyzwoleniem i akceptacją drugiej strony - władza ma tu formę autorytetu. Przemoc jest pozbawiona autorytetu.
Władza w relacjach między pozycjami społecznymi (statusami) przejawia się tym, że jedna ze stron zyskuje prerogatywy władcze (specjalne przywileje z racji jakieś pozycji społecznej - ma władzę nad innymi jednostkami). Władza wynikająca z tej pozycji społecznej może być: podmiotowa (ograniczona podmiotowo do pewnych tylko partnerów) i przedmiotowa (ograniczona do pewnych dziedzin życia). Władza może mieć charakter legitymizowany (np. policjant).
Formy legitymacji władzy:
- legalna (władza określona ściśle przez prawo)
- tradycyjna (władza umocowana w regułach, ale nie przepisach prawa)
- charyzmatyczna (oparta na charyzmie - regułka charyzmy: Sztompka s. 379; rutynizacja charyzmy - to przejście władzy charyzmatycznej w legalna)
Stosunek wobec władzy:
- oportunistyczny (z obawy przed sankcjami)
- anarchistyczny (brak posłuszeństwa z powodu odrzucania wiążącej mocy prawa i tradycji)
- konformistyczny (podmioty nie stosują się do decyzji organów władczych z powodów merytorycznych)
Przywództwo wynika z potrzeby koordynacji działań; z potrzeby zapewnienia wewnętrznej integracji grupy; z potrzeby afirmowania ważnych dla grupy ideałów i wartości. Objęcie przez jednostkę pozycji przywódcy uruchamia samowzmacniający się mechanizm utrwalania i poszerzania jego władzy.
Wyróżnia się 3 style przywództwa:
- autokratyczne (władza samodzielna i monopolistyczna)
- demokratyczne (koordynacja, doradzanie, sugerowanie członkom grupy)
- permisyjne (realizacja ustaleń podjętych przez całą grupę)
O sukcesie przywództwa decydują:
- efektywność zadaniowa grupy
- autoteliczne satysfakcje z uczestnictwa
=====================================================================
TEMAT 4 - MAŁA GRUPA SPOŁECZNA I POJAWIENIE SIĘ OBCEGO
=====================================================================
Obcy - nie zgadzają się na separacje, występują przeciwko klarowności społecznego świata. Aby kogoś uznać za obcego, trzeba już coś o nim wiedzieć. Nie można ich uznać ani za naszych przyjaciół ani za wrogów, dlatego powodują niepewność i niepokój. Nie wiemy dokładnie co z nimi począć, czego oczekiwać i jak się zachować wobec nich.
Rzadko można powiedzieć, że ludzie są przeciwnikami bez reszty. Kiedy różnią się pod jednym względem, pod innym są podobni. Z racji nakładania się na siebie ludzkich przymiotów, każda linia graniczna musi pozostawiać po obu stronach rozległe obszary szarości, gdzie ludzi nie łatwo jest zaklasyfikować do jednej i tylko jednej z tych dwóch odseparowanych grup. Taka dwuznaczności jest uznawana za zagrożenie, gdyż rozmazuje obraz sytuacji i ogromnie utrudnia decyzje, wybór postawy właściwej w kontekście „nas” i „nich”. Określenia „my” i „oni” nabierają sensu dopiero we wzajemnej opozycji, aby byli jacyś „my” potrzebni są ludzie, którzy do nas nie należą, „oni” wymuszają jedność grupy „my”, wzmacniają jej zwartość i solidarność.
Granica pomiędzy grupami jest zagrożona z obu stron. Może zostać podkopana od wewnątrz przez „dwulicowych” ludzi napiętnowanych jako dezerterów, wrogów jedności itp., ale może także zostać przerwana od zewnątrz przez tych, którzy nie są dokładnie tacy jak my ale domagają się identycznego traktowania (grupa obca)
Neofici - osoby nawrócone na nową wiarę
Nowobogaccy - osoby które raptownie z ubóstwa doszły do bogactwa
Parweniusze - ludzie z nizin społecznych wyniesieni do władzy
Osobom, które nagle zmieniły swoją sytuacje, nigdy nie zostanie zapomniany ani wybaczony grzech, polegający na złamaniu barier, które powinny być nie do obalenia. Osoby, które doszły do naszej grupy na początku zachowują się niezgrabnie i śmiesznie, rodzi się wówczas podejrzenie, że nas przedrzeźniają. Przed nieudolnymi imitacjami bronimy się śmiechem, drwiną, które stają się „karykaturą karykatury”. Humor jest jednak zabarwiony goryczą.
Sposoby jakimi staramy się pozbyć obcych:
- prześladowania
- separacja
- segregacja
- wykluczenie
Przywróceniem czystości sytuacji ma być odesłanie obcych „tam” skąd przybyli - podejmuje się próby usunięcia obcego (fizyczne wygnanie lub prześladowania). Mniej radykalne rozwiązania segregacja terytorialna, duchowa lub połączenie obu form. Segregacja terytorialna to getta, rezerwaty etniczne +specjalny i odróżniający ubiór. Segregacja duchowa polega na tym, że kontakty z obcymi ograniczają się do spraw ściśle zawodowych („za wszelką cenę dąży się do tego, aby nieunikniona fizyczna bliskość nie przeradzała się w duchową”).
Świat uniwersalnej obcości - świat w którym żyjemy zaludniony jest przez nieznanych nam ludzi, mijamy ludzi, nie wiemy, czy odpowiadają naszym standardom („otaczają nas obcy pośród których my jesteśmy obcymi”).
Obywatelska obojętność - polega na tym, iż udajemy, że nie patrzymy, nie słuchamy, a przede wszystkim, że nie interesuje nas, to co robią inni. Wg E. Goffmana jest to jedna z najważniejszy technik, która życie pośród obcych czynni znośnym. Od obywatelskiej obojętności jest tylko krok do moralnej znieczulicy (znika sympatia i gotowość do pomocy).
=====================================================================
TEMAT 5 - SPOŁECZNA ROLA PLOTKI
=====================================================================
Plotka - rozpuszczanie nie sprawdzonych informacji o konkretnych ludziach, niepotrzebne a często szkodliwe zdradzanie szczegółów z prywatnego życia osób nieobecnych, często złośliwe pomówienie, które w konsekwencji może doprowadzić do zniesławienia. Zazwyczaj osoba oplotkowana nie może się bronić, niczego nie może sprostować, nikogo pociągnąć do odpowiedzialności, ponieważ z reguły nie wie kto o niej rozpuszcza informacje.
Rola plotki:
1. w wieku dziecięcym - wśród rodzeństwa, pod presją rodzicielskich nakazów i zakazów, uwydatnia się funkcja plotki jako formy kontroli społecznej np. „powiem to mamie” czy „naskarżę na Ciebie”
2. w szkole - pod presją konkurencji i przymusem osiągania dobrych wyników
3. w życiu dorosłym - zarówno w zawodowym jak i prywatnym plotka przyczynia się do rozładowania stresu i napięcia popędowego
4. w grupie - jest ważnym środkiem kontroli indywidualnego zachowania, pozwala rozpoznać przymusową tożsamość poszczególnych członów grupy w ich stosunkach między sobą. Funkcjonuje jako groźba przywołująca do przestrzegania obowiązujących w grupie norm te jednostki, które chcą się wyłamać. Zastępuje przemoc fizyczną.
Motywy plotki:
Istotnym motywem plotki jest strach, niepewność, przeważnie nieświadomy, skrywany przed samym sobą lęk „przed ludźmi”, przed opinią innych, przed ewentualna negatywna ocena własnej osoby przez napotkanego człowieka czy przez anonimową zbiorowość. Ciekawość - to co nieznane pobudza wyobraźnię, przy pomocy fantazjowania człowiek stara się usunąć własną niepewność, wypełnić luki niewiedzy. Zemsta - złość z powodu braku zaufania, poczucie lekceważenia, strach przed izolacją. Inne motywy plotki to potrzeba znaczenia, donosicielstwo, zawiść, niechęć i nuda.
Historia plotki:
Plotka stosowana była już w dawnych czasach, przestrzegano przed nią w Biblii (np. w Księdze Przysłów; Pierwszym Liście Do Koryntian), w starożytnym Rzymie plotka przybrała postać Famy („Przemiany” Owidiusza), czytamy o niej również w Eneidzie Wergiliusza.
Cień - ta część indywidualnej podświadomości, która składa się ze stłumionych popędów lub ich części i zawiera mało lub całkiem nie znane cechy jaźni, będące przede wszystkim aspektami sfery osobistej, które właściwie można sobie uświadomić.
=====================================================================
TEMAT 6 - GRY
=====================================================================
Stany ego:
- spójny system uczuć (opis fenomenologiczny)
- zestaw spójnych wzorów zachowania (opis operacyjny)
- system uczuć połączony z odpowiadającym mu zestawem wzorów zachowania (opis praktyczny)
Uporządkowanie stanów ego:
1. eksteropsychiczne - stany ego będące próbą naśladownictwa wzorów rodzicielskich, przejaw Rodzic („każdy nosi w sobie rodziców”)
2. neopsychiczne (autonomiczne) - prowadzące w kierunku obiektywnej oceny rzeczywistości, przejawia Dorosły („każdy ma dorosłego”)
3. archeopsychiczne - aktywne stany ego utrwalone we wczesnej młodości, Dziecko („każdy nosi w sobie małego chłopca/dziewczynkę”)
W dowolnym momencie każda osoba w danej społeczności będzie okazywała stan ego Rodzica, Dorosłego lub Dziecka, stany się zmieniają.
Funkcje i przejawy:
Rodzic: jako stan aktywny- faktyczne reagowanie jak rodzic, czynnik wywierający wpływ - reagowanie tak jak życzyliby sobie tego rodzice (reakcje automatyczne - oszczędność energii i czasu), skuteczne wypełnienie roli rodzica własnych dzieci.
Dziecko: dziecko przystosowane - modyfikuje swoje zachowanie pod Rodzicielskim wpływem, dziecko naturalne - spontaniczna ekspresja. Przejawy to intuicja, twórczość, spontaniczność, radość.
Dorosły: niezbędny do przetrwania. Oblicza, analizuje + satysfakcja i trudności
Transakcja to jednostka stosunków społecznych. Bodziec transakcyjny to okazanie, ze zauważa się inne osoby; przemówienie, a reakcja transakcyjna to odpowiedź na bodziec. Analiza transakcyjna to postawienie diagnozy stwierdzającej, który ze stanów ego wysyłał bodziec transakcyjny i który wykonał reakcję transakcyjną. Agens to z kolei osoba, która inicjuje transakcję lub grę.
Transakcje:
1. transakcje komplementarne - reakcja jest właściwa i oczekiwana i następuje zgodnie z naturalnym porządkiem zdrowych stosunków międzyludzkich (Dorosły-Dorosły [I typu], Rodzic-Dziecko [II typu], Dziecko-Dziecko [I typu]).
2. transakcje skrzyżowane - I typu (reakcja przeniesienia) ma bodziec o charakterze typu Dorosły-Dorosły („może powinniśmy zastanowić się nad tym, dlaczego ostatnio więcej pijesz”), reakcja typu Dziecko-Rodzic („stale mnie za wszystko krytykujesz”). Transakcje II typu (reakcja przeciwprzeniesienia) posiadają bodziec typu Dorosły („nie wiesz, gdzie jest moja książka?”) i reakcja typu Rodzic-Dziecko („Dlaczego nie pilnujesz swoich rzeczy, nie jesteś już dzieckiem”).
3. transakcje kątowe (angażują trzy stany ego) np. sprzedawcy - sprzedawca mówi do klienta: „to jest lepsze, ale pani na to nie stać”. Klient odpowiada: ”właśnie to biorę”. Sprzedawca, jako Dorosły stwierdza dwa obiektywne fakty - pozornie skierowane do Dorosłego klienta, faktycznie do Dziecka klienta („pokaże temu aroganckiemu typowi, że nie jestem gorsza od innych klientów”).
4. transakcje podwójne - angażują cztery stany ego (często we flirtach). Kowboj mówi: „chodź, obejrzymy stodołe”. Dziewczyna odpowiada:” od dzieciństwa uwielbiam stodoły”. Na poziomie społecznym rozmowa Dorosły-Dorosły o stodołach, ale na poziomie psychologicznym rozmowa Dziecko-Dziecko o grze seksualnej.
Transakcje proste (komplementarne, skrzyżowane) angażują jednocześnie jeden stan ego. Transakcje ukryte (kątowe, podwójne) - angażują więcej niż jeden stan ego równocześnie, stanowią podstawę gier.
Pierwsza reguła komunikacji - komunikacja przebiega gładko, dopóki transakcje są komplementarne; komunikacja może zachodzić w zasadzie bez końca). Reguła odwrotna mówi, że komunikacja przerywa się, kiedy zajdzie transakcja skrzyżowana.
###############################################################################
Opracowanie na podstawie streszczeń opublikowanych przez Aśkę, Kudłatą, Puszkina, Agę, Siuda i Magdę. Dziękować!
###############################################################################